Lipidogram, czyli cholesterol pod kontrolą
Mimo że podwyższony poziom cholesterolu należy do najważniejszych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i determinuje występowanie innych poważnych dolegliwości, tylko niewielka część Polaków, których dotyka ten problem, ma tego świadomość.
Aby ustrzec się chorób układu sercowo-naczyniowego lub przynajmniej zminimalizować ich ryzyko, warto regularnie wykonywać tzw. profil lipidowy (lipidogram) – badanie, które pozwala na monitoring prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi.
Choć sam cholesterol jest związkiem chemicznym (lipidem z grupy steroidów), który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania, to w powszechnym odbiorze stał się synonimem zagrożenia zdrowia a nawet życia. Tymczasem, co do zasady, cholesterol ma działanie pozytywne, ponieważ jest niezbędny dla licznych i ważnych procesów zachodzących w organizmie, m.in. związanych z produkcją hormonów, syntezą witamin, czy procesów odpornościowych. Pomimo tego, że ludzki organizm posiada system wewnętrznej kontroli, pozwalający na automatyczne zmniejszanie lub zwiększanie wykorzystania cholesterolu dostarczanego z pożywieniem, w przypadku chronicznie złej diety oraz braku aktywności fizycznej z czasem dochodzi do zgromadzenia zbyt dużej ilości cholesterolu we krwi, co może być przyczyną wielu poważnych chorób.
Lipidogram – co to takiego?
Jednym z podstawowych badań pozwalających na weryfikację poziomu cholesterolu we krwi jest tzw. lipidogram, zwany również profilem lipidowym bądź, rzadziej, profilem tłuszczowym. Badanie to pozwala na kompleksową ocenę stanu gospodarki tłuszczowej w organizmie.
Z wyniku lipidogramu, który otrzymujemy z laboratorium, dowiadujemy się, jaki jest nasz poziom cholesterolu całkowitego oraz jego frakcji LDL (ang. low-density lipoprotein), tzw. „złego” cholesterolu) i HDL (ang. high-density lipoprotein), tzw. „dobrego” cholesterolu trójglicerydów oraz wyliczanego nie-HDL – różnicy stężeń cholesterolu całkowitego i HDL Stężenia poszczególnych elementów lipidogramu pozwala lekarzowi ocenić, zawsze w oparciu o tzw. historię choroby pacjenta, stopień ryzyka sercowo – naczyniowego, czyli ryzyka wystąpienia lub zaostrzenia, jednej z chorób powszechnie kojarzonych z podwyższonym poziomem cholesterolu w organizmie (np. zawał mięśnia sercowego).
Kiedy należy wykonywać lipidogram?
Badanie lipidogramu przede wszystkim należy wykonywać u osób, u których ryzyko zaburzeń lipidowych jest podwyższone. Do tej grupy należą, np. osoby z klinicznymi objawami choroby sercowo – naczyniowej, ze stwierdzonymi blaszkami miażdżycowymi w tętnicach wieńcowych lub szyjnych, osoby chore na cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, otyłość, przewlekłą chorobę nerek, przewlekłe autoimmunologiczne choroby zapalne, osoby pochodzące z rodzin, w których występuje przedwczesna choroba sercowo – naczyniowa czy potomkowie osób z ciężką dyslipidemią.
U zdrowych osób dorosłych, w których rodzinach nie występują choroby układu krążenia, badanie lipidogramu można rozważyć w przypadku mężczyzn powyżej 40 r.ż. i kobiet powyżej 50 r.ż. lub po menopauzie, szczególnie w przypadku innych czynników ryzyka sercowo – naczyniowego. Badanie poziomu cholesterolu i trójglicerydów należy monitorować regularnie, zgodnie z zaleceniami swojego lekarza. W zależności od uzyskanych wyników, współistniejących chorób, ogólnego stanu zdrowia oraz innych czynników ryzyka sercowo – naczyniowego, lekarz poinformuje Cię jak często powinieneś oznaczać lipidogram.
Poziom cholesterolu całkowitego, jego frakcji oraz trójglicerydów tradycyjnie oznacza się w surowicy na czczo, po upływie co najmniej 12 godzin od ostatniego posiłku. Obecnie uważa się, że pobieranie krwi na czczo nie jest niezbędne w przypadku badań przesiewowych i oceny ryzyka. Podczas kontroli i monitorowania leczenia pacjentów ze stwierdzoną hipertriglicerydemią, pozostanie na czczo przed badaniem jest konieczne.
Profil lipidowy należy badać regularnie, ponieważ dostarcza przesłanek do oceny sprawności układu krążenia oraz ryzyka miażdżycy, choroby wieńcowej, zawału serca czy udaru mózgu. Pamiętajmy, że choć w niektórych przypadkach wysoki poziom cholesterolu uwarunkowany jest genetycznie, ważną rolę w utrzymaniu prawidłowej gospodarki lipidowej odgrywa zbilansowana, zdrowa dieta oraz regularna aktywność fizyczna.
Lipidogram – cena
Koszt wykonania badania lipidogramu różni się w zależności od konkretnej placówki i wynosi około 25-45 zł.
Zakresy referencyjne dla poszczególnych elementów lipidogramu, określane obiegowo jako normy, ustalane są przez Polskie Towarzystwo Kardiologiczne (DTK) w porozumieniu z Polskim Towarzystwem Diagnostyki Laboratoryjnej (PTDL). W przypadku zakresów nie-HDL i LDL zalecane poziomy prawidłowe rozróżniają grupy osób zdrowych wraz z osobami o małym i umiarkowanym ryzyku; grupę osób z dużym ryzykiem oraz grupę osób z bardzo dużym ryzykiem.
