Opuchnięta twarz - poznaj możliwe przyczyny

Jeden z najsłynniejszych starożytnych helleńskich rzeźbiarzy, Myron, w swym najwybitniejszym dziele Dyskobol, przedstawił sportowca wykonującego rzut dyskiem. Wyraźnie dostrzegalna praca mięśni, nienaganna budowa ciała, idealnie uchwycona dynamika ruchu sprawiają, że sportowiec wydaje się zatrzymanym w bloku marmuru uczestnikiem starożytnych igrzysk. Tym, co jednak odróżnia tę rzeźbę od większości antycznych posągów, są wyraźnie zaznaczony rysy twarzy z widocznie zarysowanym skupieniem. Twarz to najczęściej pierwszy element całego ciała, na który zwracamy uwagę w kontaktach z drugą osobą. Jakie są przyczyny jej opuchnięcia?

Opuchnięta twarz

To właśnie twarz jest najbardziej charakterystycznym i zarazem rozpoznawalnym elementem ciała człowieka. Twarz wyraża nasze myśli, nastrój i stan ducha, ale wygląd twarzy niesie również informacje dotyczące stanu zdrowia. Jednym z często występujących objawów jest opuchlizna w obrębie twarzy.

Sporadycznie występujący obrzęk twarzy zazwyczaj nie stanowi większego problemu i może być spowodowany stresem, odwodnieniem, spaniem w makijażu lub nadmiernym spożyciem alkoholu. Czasami jednak opuchnięta twarz stanowi nie tylko problem natury estetycznej, ale może świadczyć o poważnym problemie zdrowotnym, a dostępne kremy czy dermokosmetyki mogą okazać się mało pomocne. Przyczyną obrzęku twarzy może być również infekcja lub efekt uboczny przyjmowanych leków.

Opuchnięta twarz – przyczyny

Jakie są możliwe przyczyny opuchnięcia twarzy i kiedy należy skontaktować się z lekarzem?

• Przemęczenie i brak snu

Pierwszym z czynników mogących przyczynić się do wystąpienia opuchlizny w obrębie twarzy jest przemęczenie i brak snu, z którymi to zmaga się coraz więcej ludzi. Opuchnięta twarz po nocy wynikająca z niewystarczającej ilości snu, nie wiąże się zwykle z innymi objawami i opuchlizna ustępuje w ciągu kilku godzin, a najlepszą metodą jego zapobiegania jest zadbanie o odpowiednią higienę snu.

• Alergia

Większości osób alergie kojarzą się głównie z zaczerwienieniem i łzawieniem oczu i tzw. „katarem alergicznym”. Niejednokrotnie reakcja alergiczna powodować może zapalenie skóry twarzy. Obrzęk najczęściej pojawia się w postaci pokrzywki zlokalizowanej w okolicach warg i powiek. Wiele reakcji alergicznych manifestuje się w formie kontaktowego zapalenia skóry, na skutek kontaktu z substancją, na którą jesteśmy uczuleni.

W przypadku opuchlizny i obrzęku twarzy, źródłem rekcji alergicznej najczęściej jest nowy kosmetyk. Szybkim i skutecznym rozwiązaniem jest wyeliminowanie przyczyny, czyli czynnika alergizującego i zaopatrzenie się w dostępne w aptekach bez recepty leki na alergię. W przypadku utrzymywania się objawów należy skontaktować się z lekarzem.

• Niedoczynność tarczycy

Jednym z objawów obserwowanych u osób dotkniętych niedoczynnością tarczycy jest obrzęk twarzy. Niedoczynność tarczycy rozwija się powoli, przez co wiele osób nie zauważa dyskretnych objawów przez miesiące, a niejednokrotnie nawet lata. Obrzęk twarzy zwykle pojawia się w zaawansowanych stadiach choroby, może również wystąpić u pacjentów, którzy zaprzestali przyjmowania zaleconych leków. Należy jednak pamiętać, że organizm każdego człowieka jest inny i nie u każdego pacjenta z niedoczynnością tarczycy można zaobserwować opuchliznę na twarzy.

• Infekcje

Opuchliznę na twarzy mogą powodować różnorakie infekcje takie jak: zapalenie zatok, zakażenia stomatologiczne, bakteryjne lub wirusowe zapalenia spojówek czy niektóre choroby zakaźne, jak np. nagminne zapalenie przyusznic, lepiej znane jako popularna „świnka”.

Infekcja zatok może trwać od kilku dni do nawet kilku tygodni. W wyniku zapalenia zatok dochodzi do nagromadzenia w ich obrębie dużych ilości wydzieliny, a wytworzone w ten sposób ciśnienie odczuwane jest jako tępy ból głowy i opuchnięta twarz. W takim przypadku postępowanie powinno koncentrować się na usunięciu przyczyny obrzęku, czyli zapalenia zatok.

Przemysł farmaceutyczny oferuje szereg produktów wspomagających prawidłowe funkcjonowanie zatok i polecanych także w przypadku stanów zapalnych. Należy zwrócić uwagę, by wybierany preparat był lekiem. W przypadku braku poprawy, należy skontaktować się z lekarzem otolaryngologiem, który wdroży specjalistyczną terapię obejmującą m. in. podawane miejscowo leki steroidowe lub antybiotykoterapię.

Nienależyta higiena jamy ustnej i nieleczone ubytki szkliwa zębów umożliwiają bakteriom przedostanie się do miazgi zęba, gdzie mogą się namnażać. W następstwie długo nieleczonej infekcji może dojść do gromadzenia się ropy i wystąpienia obrzęku wokół zęba i dziąseł połączonego z silnymi dolegliwościami bólowymi. W przypadku zauważenia objawów wskazujących na stomatologiczną etiologię widocznego na twarzy obrzęku, należy skontaktować się z lekarzem dentystą, który zastosuje odpowiednie leczenie stomatologiczne.

Obrzęk twarzy może być również zauważalny po przebytych zabiegach z zakresu chirurgii stomatologicznej, jak np. ekstrakcji zębów; jednak zazwyczaj ustępuje do kilku dni po przebytym zabiegu (zwykle jest opuchnięta twarz z jednej strony).

Choć w Polsce od roku 2004 do kalendarza szczepień obowiązkowych wprowadzono szczepienia przeciw wirusowi Mumps rubulavirus wywołującego popularną świnkę, w kraju co roku notuje się około twa tysiące przypadków tej choroby. Charakterystycznym objawem nagminnego zapalenia przyusznic, któremu choroba tak zawdzięcza swą nazwę jest opuchnięta twarz i szyja oraz powiększenie i bolesność ślinianek przyusznych.

Świnka rozprzestrzenia się drogą kropelkową i wbrew funkcjonującej obiegowo opinii, przejście choroby w wieku dziecięcym nie zabezpiecza przed ponownym zachorowaniem, a grupa zwiększonego ryzyka zarażeniem obejmuje osoby o obniżonej odporności i tych, którzy nie otrzymali zalecanych dwóch dawek szczepionki MMR (przeciwko odrze, różyczce i śwince). Świnka może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych jak np. zapalenie mięśnia sercowego czy w przypadku mężczyzn – bezpłodności, dlatego też w przypadku zauważenia objawów choroby należy skontaktować się z lekarzem POZ.

Opuchnięta twarz po sterydach i innych lekach

Obrzęk twarzy może być również efektem ubocznym wynikającym z przyjmowania niektórych leków stosowanych w terapii powszechnie występujących chorób: nadciśnienia tętniczego czy cukrzycy, takich jak:

1. Inhibitory konwertazy angiotensyny: enalapril, lizynopryl, ramipril,
2. Antagoniści receptora AT1 dla angiotensyny: irbesartan, losartan, walsartan,
3. Kortykosteroidy,
4. Estrogen,
5. Niesteroidowe leki przeciwzapalne: aspiryna, ibuprofen, naproksen,
6. Pioglitazon.

W przypadku zauważenia jakichkolwiek objawów ubocznych związanych z przyjmowanymi lekami, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem, który rozważy modyfikację leczenia lub zmianę dawkowania leków.

Dr n. o zdrowiu Piotr Choręza

Bibliografia:

1. Reasons Why Your Face Looks Swollen. Brennan D. link: https://www.webmd.com/allergies/ss/slideshow-swollen-face, dostęp: 24.10.2023
2. Severe facial swelling in a pregnant woman after using hair dye.Van Genderen ME, Carels G, Lonnee ER, Dees A. BMJ Case Rep 2014; bcr2013202562. doi: 10.1136/bcr-2013-202562.
3. Unilateral facial swelling with fever. Grover CA, Gharahbaghian L. Parotitis. Ann Emerg Med 2011; 58(6): e5-6. doi: 10.1016/j.annemergmed.2011.06.017.
4. Thyroid hormone action on skin. Safer JD. Dermatoendocrino. 2011; 3(3): 211-215. doi: 10.4161/derm.3.3.17027.