Plamy café au lait – czym są, jak powstają i co z nimi zrobić?

Plamy café au lait są dość powszechnymi zmianami pigmentacyjnymi skóry, charakteryzującymi się jasnobrązową lub kawową barwą. Powstają w wyniku nadmiernego nagromadzenia melaniny w określonych obszarach skóry, zazwyczaj bez powiązania z jakimiś patologicznymi stanami. Skąd się biorą i jak sobie z nimi radzić?

Czym są plamy café au lait?

Plamy café au lait, nazywane również plamami kawy z mlekiem, są charakterystycznymi przebarwieniami skóry. Występują zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Mają barwę jasnobrązową lub kawową, czasem mogą być także nieco ciemniejsze, a ich kształt i rozmiar są zróżnicowane. Pojawiają się one zwykle jako pojedyncze plamy, ale występują także w grupach.

Przyczyna ich powstawania wiąże się z nadmierną produkcją melaniny przez melanocyty, czyli komórki skóry odpowiedzialne za pigmentację. Często plamy café au lait są obserwowane u osób z zespołem neurofibromatozy typu 1 (NF1). Jednak mogą również występować u osób zdrowych. W wielu przypadkach plamy są nieszkodliwe i nie wymagają leczenia, chociaż w niektórych sytuacjach mogą być powodem do zaniepokojenia i wymagać dalszej diagnostyki lekarskiej.

Przyczyny powstawania plam café au lait

Plamy café au lait dotykają i dzieci, i dorosłych, a mogą być wynikiem różnorodnych czynników. Oto główne z nich:

1. Genetyka: plamy café au lait są spowodowane mutacjami genetycznymi, w szczególności związanymi z zespołem neurofibromatozy typu 1 (NF1) oraz z zespołem neurofibromatozy typu 2 (NF2). NF1, inaczej choroba von Recklinghausena, jest schorzeniem genetycznym, które często wiąże się z występowaniem plam café au lait. NF1 wpływa na układ nerwowy i może prowadzić do rozwoju guzów nerwiakowłókniakowatych.
2. Reakcje skórne lub uszkodzenia skóry prowadzą do powstawania plam café au lait, jednak takie przypadki są rzadsze. Zazwyczaj wiążą się z czynnikami środowiskowymi lub z chorobami skórnymi.

W przypadku obecności tych plam lub podejrzenia związanych z nimi schorzeń zaleca się konsultację z lekarzem w celu wykonania diagnostyki i wdrożenia postępowania terapeutycznego.

Kiedy należy udać się do lekarza?

Plamy café au lait, choć zazwyczaj są nieszkodliwe, czasem sygnalizują obecność zaburzeń zdrowotnych. Zwłaszcza, gdy występują w dużych ilościach lub są sporych rozmiarów. Istnieją sytuacje, które sugerują konieczność konsultacji z lekarzem dermatologiem lub z innym specjalistą:

1. Nagłe pojawienie się plam, zwłaszcza u dorosłych, może być sygnałem alarmującymi i wymagać diagnostyki lekarskiej.
2. Zmiany w obrębie istniejących plama: jeśli istniejące plamy zmieniają kształt, kolor, wielkość lub powierzchnię, konieczna jest konsultacja z lekarzem w celu oceny ryzyka.
3. Plamy towarzyszące innym objawom: jeśli plamy café au lait towarzyszą innym objawom, takim jak obniżona odporność, guzy skórne, bóle głowy, zaburzenia widzenia, czy inne objawy neurologiczne, należy szukać powiązania z neurofibromatozą lub innymi schorzeniami.
4. Historia rodzinna: osoby, które mają historię rodzinną związaną z plamami café au lait lub z chorobami, takimi jak neurofibromatoza czy inne choroby genetyczne skóry, powinny regularnie monitorować swoją skórę i zasięgnąć porady lekarza.

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących plam café au lait lub ich potencjalnego związku z zaburzeniami zdrowotnymi, zawsze zaleca się konsultację z lekarzem w celu dokładnej oceny i ewentualnego rozpoczęcia odpowiedniego leczenia lub monitorowania. Regularne badania skórne i świadomość zmian na skórze pomagają w wykryciu ewentualnych problemów zdrowotnych na wczesnym etapie.

Czy należy usuwać plamy café au lait?

W większości przypadków plamy te są nieszkodliwe i nie stanowią poważnego zagrożenia dla zdrowia. W związku z tym usuwanie ich zwykle nie jest konieczne z medycznego punktu widzenia. Jednak istnieją sytuacje, w których osoby z plamami café au lait powinny skonsultować się z dermatologiem.

Jeśli plamy są niezwykle duże, zmieniają kształt, barwę lub teksturę albo pojawiają się nowe objawy, mogą wymagać dalszej oceny medycznej. Ponadto, jeśli plamy café au lait wywołują istotne konsekwencje emocjonalne, na przykład obniżenie poczucia własnej wartości lub izolację społeczną, istnieją różne opcje leczenia. Jest to np. laseroterapia czy inne zabiegi dermatologiczne, które mogą pomóc w ich redukcji lub usunięciu. W każdym przypadku decyzja o usunięciu plam café au lait powinna być podejmowana indywidualnie, po konsultacji z lekarzem. Oceni on ryzyko, korzyści oraz preferencje pacjenta.

Plamy café au lait u dzieci

Wiele dzieci ma pojedyncze plamy na skórze, które są zazwyczaj wynikiem normalnego procesu pigmentacji skóry. Jednakże u niektórych z nich plamy café au lait mogą być objawem pewnych zaburzeń genetycznych. W takich przypadkach występują zazwyczaj większe lub liczne plamy, a także objawy towarzyszące. Dlatego ważne jest, aby każde nietypowe przebarwienie skóry u dziecka było zbadane przez lekarza.

Autor: Marta Skrzypek

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian