Polimialgia reumatyczna - co to za choroba? Poznaj jej przyczyny i objawy

Polimialgia reumatyczna (PMR) to choroba o zapalnym charakterze, która należy do układowych schorzeń tkanki łącznej. Atakuje mięśnie karku, szyi, a także obręcz biodrową oraz barkową. Jakie są jej przyczyny i objawy?

Pierwsze symptomy choroby pojawiają się już po 50. roku życia. Na polimialgię reumatyczną częściej cierpią kobiety, niż mężczyźni. Co ciekawe, zdecydowaną większość przypadków schorzeń notuje się w północnej części Europy oraz wśród osób białej rasy.

Polimialgia reumatyczna – przyczyny

Choroba ma podłoże autoimmunologiczne. Oznacza to, że przeciwciała tworzone przez układ odpornościowy atakują komórki własnego organizmu, w tym przypadku mięśnie – w ten sposób dochodzi do powstania stanu zapalnego. Niestety nie są znane dokładne przyczyny polimialgii reumatycznej, choć lekarze wskazują na czynniki, które mogą sprzyjać rozwojowi schorzenia (ich mechanizm działania nie został w pełni poznany). Należą do nich między innymi predyspozycje genetyczne oraz przebycie niektórych infekcji wirusowych. Na wystąpienie polimialgii reumatycznej narażone są częściej osoby intensywnie korzystające z kąpieli słonecznych.

Polimialgia reumatyczna – objawy

Polimialgia reumatyczna to schorzenie, którego przebieg nie zawsze jest taki sam. U niektórych osób symptomy choroby pojawiają się powoli (przez co wiele pacjentów bagatelizuje problem), jednak najczęściej występują nagle i gwałtownie.

Do najbardziej charakterystycznych objawów polimialgii reumatycznej zaliczamy dolegliwości bólowe mięśni i stawów obręczy barkowej, biodrowej oraz okolicy szyi/karku. Aby mówić o polimialgii reumatycznej, ból musi występować w co najmniej dwóch z trzech wcześniej wymienionych grupach mięśni. Początkowo dolegliwość może pojawić się po jednej stronie, z czasem obejmuje również symetryczną okolicę ciała. Dodatkowo chory ma problem z ruchomością stawów, głównie rano po przebudzeniu (objawy te odczuwane są ponad godzinę) lub w następstwie przebywania przez dłuższy czas w jednej pozycji. Barki czy biodra stają się tkliwe i wrażliwe na dotyk, a chory często ma problem z uniesieniem kończyn górnych ponad głowę.

W przebiegu polimialgii reumatycznej mogą pojawić się ciastowate obrzęki nóg i stóp oraz zapalenie stawów (np. mostkowo-obojczykowego czy kolanowego). Objawem polimialgii reumatycznej są także przykurcze mięśni oraz ich bolesność przy ucisku. Pacjent często zgłasza również złe samopoczucie, któremu towarzyszy przewlekłe zmęczenie, osłabienie, stan podgorączkowy, a w niektórych przypadkach gorączka. Polimialgia reumatyczna może również powodować problemy z bezsennością, spadek masy ciała, a nawet wywoływać stany depresyjne.

Polimialgia reumatyczna a olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic

Bardzo często osoby chore na polimialgię reumatyczną cierpią również na olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic. Schorzenie to ma podłoże zapalne i charakteryzuje się między innymi bólem w skroniach, dyskomfortem podczas żucia, zaburzeniami widzenia, utratą masy ciała oraz podwyższoną temperaturą. Obydwa schorzenia mogą pojawić się u pacjenta jednocześnie lub jedno po drugim.

Polimialgia reumatyczna – diagnostyka

W przypadku wystąpienia pierwszych objawów choroby należy udać się na wizytę do specjalisty: lekarza pierwszego kontaktu lub reumatologa. Zdiagnozowanie polimialgii reumatycznej nie zawsze jest łatwe, gdyż jej objawy bywają podobne do symptomów innych schorzeń, np. reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), choroby zwyrodnieniowej stawów, choroby Parkinsona, nowotworów.

Podczas wizyty lekarskiej specjalista przeprowadza z pacjentem wywiad na temat ogólnego stanu zdrowia oraz dolegliwości reumatycznych. Jeśli na podstawie objawów, które zgłasza pacjent, lekarz podejrzewa polimialgię reumatyczną, wówczas zleca przeprowadzenie diagnostyki laboratoryjnej oraz obrazowej. Podstawowym badaniem jest Odczyn Biernackiego OB oraz białko ostrej fazy CRP. Specjalista może zalecić choremu przeprowadzenie badań pomocnych w określeniu aktywności fosfatazy alkalicznej. W diagnostyce polimialgii reumatycznej często niezbędne jest również badanie USG oraz rezonans magnetyczny (pokazują, czy doszło do zapalenia błony maziowej stawów oraz pochewek ścięgien).

Aby wykluczyć lub potwierdzić reumatoidalne zapalenie stawów (często mylone z  polimialgią reumatyczną), lekarz może skierować pacjenta na badanie stężenia czynnika RF lub przeciwciał anty-CCP.

Polimialgia reumatyczna – leczenie

Leczenie polimialgii reumatycznej jest w zasadzie proste, choć bywa długotrwałe. Podstawowym celem terapii jest wyeliminowanie bólu i sztywności stawów oraz powrót do sprawności ruchowej. W większości wypadków leczenie opiera się na przyjmowaniu glikokortykosteroidów, które wprawdzie szybko przynoszą ulgę pacjentowi, ale wymagają dłuższego podawania. Ze względu na skutki uboczne tego rodzaju leków, alternatywą jest zażywanie środków immunosupresyjnych oraz niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

W przypadku osób leczonych kortykosteroidami, specjalista może rozważyć (w związku z profilaktyką osteoporozy) zwiększoną suplementację witaminy D oraz preparatów z wapniem. Zazwyczaj polimialgia reumatyczna ma łagodny charakter i da się ją wyleczyć. Czasami schorzenie ulega samoistnemu wygaszeniu, niekiedy powraca. Po zakończeniu leczenia, pacjent powinien nadal regularnie odwiedzać lekarza, wykonywać diagnostykę laboratoryjną oraz obserwować organizm pod kątem nawrotu choroby oraz niepożądanych powikłań mogących być następstwem terapii steroidami.

Powikłania nieleczonej polimialgii reumatycznej

Nieleczona choroba może prowadzić do powikłań, które bywają groźne dla zdrowia. Nasilające się dolegliwości bólowe oraz narastająca sztywność stawów czasami przyczyniają się do zaników mięśniowych – złe samopoczucie chorego powoduje, że spędza on długie godziny w pozycji leżącej, nie rusza się, a to obniża kondycję mięśni. Jeśli polimialgii reumatycznej towarzyszy olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic, to zaniedbanie choroby może prowadzić do powikłań ze strony układu krwionośnego (udaru mózgu, zawału mięśnia sercowego) czy zaburzeń pracy narządu wzroku.

Polimialgia reumatyczna – dieta

Polimialgia reumatyczna, podobnie jak inne choroby o zapalnym charakterze, wymaga kompleksowego podejścia. Kluczowa w leczeniu schorzenia jest farmakoterapia oraz odpowiednia rehabilitacja. Ale to nie wszystko. Równie ważna jest codzienna dieta, która w przypadku polimialgii reumatycznej powinna wyciszać stany zapalne w organizmie. Niezwykle istotne jest wprowadzenie potraw z dużą ilością kwasów omega-3 (znajdują się w tłustych morskich rybach, orzechach włoskich czy oleju lnianym). Chorzy na polimialgię reumatyczną powinni spożywać produkty, które neutralizują szkodliwe działanie wolnych rodników w organizmie. Są to przede wszystkich warzywa (głównie zielone) oraz owoce. Antyoksydacyjne działanie wykazują również niektóre przyprawy, takie jak np. imbir, kurkuma czy goździki. Zaleca się również spożywanie pełnoziarnistych produktów zbożowych.

Osoby cierpiące na schorzenia zapalne powinny unikać tłustych potraw, dań typu fast food, czerwonego mięsa oraz wyrobów z oczyszczonej mąki. Niewskazane jest podjadanie słodyczy oraz słonych przekąsek typu chipsy czy orzeszki. Należy ograniczyć  również spożycie alkoholu, mocnej kawy i herbaty.

Polimialgia reumatyczna – rehabilitacja

Aby wspomóc leczenie farmakologiczne, lekarz zaleca pacjentowi skorzystanie z pomocy doświadczonego fizjoterapeuty. Rehabilitacja ma na celu zwiększenie zakresu ruchomości w stawach, rozluźnienie mięśni, zapobieganie ich przykurczom przy jednoczesnym utrzymaniu siły. Oprócz ćwiczeń i terapii manualnej, wskazane jest przeprowadzanie zabiegów, takich jak np. krioterapia i laseroterapia.

Bibliografia:

1. Atlas RTG zapalnych chorób reumatycznych.Sudoł-Szopińska A. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2019, ISBN 978-83-200-5844-4.
2. Dbaj o stawy i kości: Kożuszek R. Zdrowa dieta, Literat 2019, ISBN: 9788381143929.