Skutki uboczne Izoteku – jak leczenie trądziku wpływa na zdrowie?

Izotek to nazwa handlowa leku z izotretynoiną, czyli substancją czynną – syntetyczną pochodną witaminy A (stereoizomer kwasu all-trans-retinowego). Główne zastosowanie izotretynoina znalazła w leczeniu trądziku, który nie odpowiada na leczenie innymi preparatami. Jak działa i jakie ma skutki niepożądane izotretynoina?

Izotretynoina – co to jest?

Izotretynoina to syntetyczna pochodna witaminy A, której dokładny mechanizm działania nie został wyjaśniony. 

Jak działa Izotek?

Pod wpływem stosowania izotretynoiny dochodzi do zmniejszenia aktywności gruczołów łojowych, a także do ich inwolucji, czyli zanikania. Leczenie izotekiem powoduje zahamowanie rozrostu gruczołów łojowych, a ich różnicowanie ulega normalizacji. Ponadto izotretynoina wykazuje słabe działanie przeciwzapalne, a także przeciwnowotworowe.

Izotek – jak stosować?

Lek stosuje się raz dziennie zwykle w długoterminowym okresie wskazanym przez lekarza (np. cały rok). Lekarz może przepisać ten lek, jeśli inne dostępne leki na trądzik nie działają. Izotretynoina, znana również jako kwas 13-cis-retinowy, jest również lekiem stosowanym w zapobieganiu niektórym nowotworom skóry, takim jak rak płaskonabłonkowy, oraz w leczeniu chorób skóry, takich jak rybia łuska typu harlekina, rybia łuska blaszkowata oraz ciężki trądzik torbielowaty lub umiarkowany trądzik, który nie reaguje na antybiotyki.  

Kiedy wskazane jest leczenie trądziku izotretynoiną?

Izotretynoina to doustny retinoid wskazany w leczeniu ciężkich postaci trądziku guzkowo-torbielowatego, w szczególności trądziku torbielowatego i trądziku skupionego. Izotretynoina jest wskazana w przypadku trądziku opornego na terapię. Aby ocenić jej skuteczność u poszczególnych pacjentów i zmniejszyć ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, nie należy jej stosować z innymi metodami leczenia trądziku. Ze względu na swoje działanie, izotretynoina wskazana jest do stosowania w przypadku ciężkich postaci trądziku (takich jak: trądzik guzowaty, trądzik skupiony, trądzik z ryzykiem powstawania trwałych blizn), które są oporne na leczenie lekami przeciwbakteryjnymi i miejscowymi. Dodatkowo leki zawierające izotretynoinę mogą zostać zlecone pacjentowi, jeżeli lekarz podejrzewa zaburzenia psychiczne z powodu występowania trądziku (np. dysmorfofobię czy myśli samobójcze).

Skutki uboczne Izoteku po latach

Jeśli stosujesz Izotek zgodnie z zaleceniami lekarza, wykonujesz regularne badania krwi w trakcie kuracji i zgłaszasz się na planowane wizyty kontrolne – Izotek nie ma trwałego i negatywnego wpływu na Twoje zdrowie. Wszystkie skutki uboczne ustępują po zakończeniu leczenia w ciągu kilku tygodni. Zakończenie kuracji Izotekiem nie powoduje żadnych skutków ubocznych. Działania niepożądane, których ewentualnie doświadczałeś(-aś) w trakcie kuracji ustąpią w ciągu kilku tygodni.

Skutki uboczne podczas stosowania Izoteku 

Skutki uboczne podczas stosowania Izoteku mogą być związane z dawką izotretynoiny przepisaną przez lekarza. Osoby, którym przepisano niższe dawki, mogą nie mieć żadnych wymienionych skutków ubocznych, podczas gdy wyższe dawki mogą powodować:

• Suchość skóry, wysychanie błon śluzowych nosa i gardła, zapalenie czerwieni wargowej, suchość oczu z zapaleniem spojówek i odwracalne zmętnienie rogówek, nietolerancję soczewek kontaktowych;
• Niedokrwistość, przyspieszone OB, zmianę liczby płytek krwi, zwiększenie aktywności aminotransferaz, świąd, zapalenie skóry, wysypkę rumieniową, miejscowe złuszczanie naskórka, nadwrażliwość skóry, bóle stawów i mięśni, zwiększenie stężenia triglicerydów w surowicy, zmniejszenie stężenia cholesterolu frakcji HDL (dobrego cholesterolu).

• Często występują:
  • neutropenia, bóle głowy, krwawienia z nosa, zwiększenie stężenia cholesterolu w surowicy, krwiomocz, białkomocz, zwiększenie stężenia glukozy we krwi.
• Rzadko zdarzają się:
  • skórne reakcje alergiczne, reakcje anafilaktyczne, nadwrażliwość, depresja, lęk, zmiany nastroju, agresja, łysienie.
• Bardzo rzadko występują:
  • zakażenia skóry i błon śluzowych wywołane przez bakterie Gram-dodatnie, powiększenie węzłów chłonnych, cukrzyca, zwiększenie stężenia kwasu moczowego we krwi, zaburzenia zachowania, zaburzenia psychotyczne, myśli i próby samobójcze, złe samopoczucie, łagodne nadciśnienie wewnątrzczaszkowe, drgawki, senność, zawroty głowy, zaburzenia widzenia, zapalenie tarczy nerwu wzrokowego, światłowstręt, upośledzenie widzenia nocnego, zaburzenia różnicowania kolorów, zaćma, zapalenie rogówki, upośledzenie słuchu, zapalenie naczyń, skurcz oskrzeli (szczególnie u chorych na astmę), chrypka, zapalenie okrężnicy, zapalenie jelita krętego, krwawienia z przewodu pokarmowego, biegunka krwotoczna, choroby zapalne jelit, nudności, zapalenie trzustki, zapalenie wątroby, trądzik piorunujący, zaostrzenie lub nawrót trądziku, rumień twarzy, wysypka, hirsutyzm, dystrofia paznokci, zanokcica, nadwrażliwość na promieniowanie UV, ziarniniak ropotwórczy, przebarwienia skóry, zwiększona potliwość, nadmierne tworzenie ziarniny, zapalenie kłębuszków nerkowych, zwiększenie aktywności kinazy kreatynowej we krwi.

Izotek a ciąża

Należy bezwzględnie pamiętać, że izotretynoina jest bardzo niebezpieczna dla nienarodzonych dzieci!

Osoby w wieku rozrodczym powinny wykonać test ciążowy przed rozpoczęciem przyjmowania tego leku, a podczas jego stosowania należy stosować skuteczną formę antykoncepcji oraz dodatkową metodę zapasową.

Nie należy zachodzić w ciążę przez 4 tygodnie po zaprzestaniu przyjmowania izotretynoiny. W przypadku ciąży należy NATYCHMIAST zaprzestać przyjmowanie leku i pilnie porozmawiać z lekarzem ginekologiem. 

Przyjmowanie izotretynoiny w czasie ciąży może spowodować poronienie, śmierć płodu lub przedwczesny poród. Może również prowadzić do poważnych wad wrodzonych, takich jak:

• niedorozwinięte, małe uszy lub ich brak, 
• utrata słuchu,
• małe oczy, co nazywa się mikroftalmią,
• brak oczu,
• mały lub brak gruczołu grasicy, który odpowiada za wytwarzanie białych krwinek u dzieci,
• rozszczep podniebienia,
• wrodzone wady serca,
• gromadzenie się płynu i ciśnienie w mózgu zwane wodogłowiem,
• dzieci narażone na izotretynoinę w ciąży mogą urodzić się z niedorozwiniętym mózgiem i małą głową, co nazywa się mikrocefalią. Może to prowadzić do niepełnosprawności intelektualnej i rozwojowej.

Nie jest jasne, czy lek przenika do niemowląt przez mleko matki. Kobiety nie powinny karmić piersią podczas przyjmowania izotretynoiny lub przez co najmniej 8 dni po przyjęciu ostatniej dawki.

Podczas leczenia izotretynoiną należy pamiętać o przeciwwskazaniach oraz szczególnych grupach pacjentów. Przeciwwskazaniem do stosowania Izoteku jest: nadwrażliwość na izotretynoinę, alergia na orzeszki ziemne, soję lub którykolwiek składnik preparatu, ciąża i okres karmienia piersią, niewydolność wątroby, hiperwitaminoza A, zwiększenie stężenia lipidów we krwi, równoległe stosowanie antybiotyków tetracyklinowych.

Kurację Izotekiem (kontynuację, odstawienie leku) należy rozważyć, gdy:

• Wzrasta stężenie lipidów, pogarszają się parametry oceniające pracę wątroby

Przed leczeniem i podczas niego należy kontrolować stężenie lipidów we krwi oraz próby wątrobowe. W przypadku pogorszania się tych parametrów należy przerwać leczenie.

• Pacjent ma depresję

• Kobieta jest w wieku rozrodczym

Kobiety w wieku rozrodczym muszą stosować skuteczną metodę antykoncepcji przez 1 mies. przed rozpoczęciem leczenia, podczas leczenia i 1 mies. po jego zakończeniu. Doustne środki antykoncepcyjne zawierające małe dawki progestagenu i niezawierające estrogenów mogą nie być odpowiednio skuteczną metodą antykoncepcji podczas leczenia izotretynoiną.

• U pacjentów stosujących depilację woskiem, peelingi

Podczas leczenia i do 6 mies. po jego zakończeniu należy unikać depilacji woskiem i silnego ścierania naskórka – peelingów.

• Wzrosło u pacjenta ciśnienia wewnątrzczaszkowego

• Wystąpiły zaburzenia widzenia

• Wystąpiła biegunka

W przypadku wystąpienia nasilonej krwawej biegunki lek należy odstawić.

• Pacjent ma cukrzycę

U chorych na cukrzycę lub z nietolerancją glukozy zaleca się częstszą kontrolę stężenia glukozy.

Izotek a trądzik różowaty

Trądzik różowaty jest często występującym stanem zapalnym skóry twarzy dotykającym osoby dorosłe. Jego podtyp grudkowo-krostkowy leczy się głównie farmakologicznie antybiotykami miejscowymi i doustnymi. W niektórych badaniach zaobserowoano, że w przypadku ciężkiego lub opornego na antybiotyki trądziku różowatego, skuteczne są również małe dobowe dawki izotretynoiny. Jednak żadne wcześniejsze badanie, zwracają uwagę Autorzy, nie oceniało skuteczności izotretynoiny podawanej raz w tygodniu w leczeniu grudkowo-krostkowego trądziku różowatego.

Izotek a zmarszczki

Izotek sprawia, że ​​skóra staje się gładsza i mniej tłusta. Ponadto, podobnie jak wszystkie retinoidy, izotretynoina stymuluje również komórki skóry do produkcji większej ilości kolagenu. Po pierwsze, prowadzi to do gładszego gojenia, co poprawia wygląd blizn potrądzikowych. Pomaga również leczyć oznaki starzenia się skóry, takie jak drobne linie i zmarszczki.

Kolejne dwa badania wykazały statystycznie istotny wzrost włókien kolagenowych i ogólną poprawę stanu skóry (zmarszczek, tekstury skóry i kolorytu) w grupie leczonej dawką 10 lub 20 mg izotretynoiny trzy razy w tygodniu przez trzy miesiące.

Badania przy Izoteku

U pewnego odsetka pacjentów, leczenie izotretynoiną prowadzi do zaburzenia funkcji wątroby, wzrostu stężenia cholesterolu, a co za tym idzie wzrostu ryzyka rozwoju choroby wieńcowej, wzrostu aktywności enzymu mięśniowego – kinazy kreatynowej, co z kolei zwiększa ryzyko rozpadu mięśni, czyli rabdomiolizy. Z wyżej wymienionych powodów leczenie trądziku preparatami z izotretynoiną wymaga bezwzględnie monitorowania za pomocą okresowo wykonywanych badań laboratoryjnych. Na liście badań, które regularnie wykonują pacjenci leczeni izotretynoiną znajdują się: 

• morfologia krwi,
• próby wątrobowe, 
• lipidogram, 
• glukoza, 
• CK – aktywność kinazy kreatynowej.

W sieci laboratoriów Diagnostyka zestaw wymienionych badań dostępny jest w pakiecie monitorowanie leczenia trądziku w atrakcyjnej cenie. 

Podsumowanie – FAQ

1. Izotretynoina – co to jest?

Izotretynoina to syntetyczna pochodna witaminy A, która głównie znalazła zastosowanie w leczeniu trądziku. 

2. Kiedy wskazane jest leczenie trądziku izotretynoiną?

Izotretynoina wskazana jest w leczeniu ciężkich postaci trądziku guzkowo-torbielowatego, w szczególności trądziku torbielowatego i trądziku skupionego.

3. Czy można stosować izotek na trądzik różowaty?

W przypadku ciężkiego lub opornego na standardowe leczenie trądziku różowatego, skuteczne są małe dobowe dawki izotretynoiny.

4. Czy można stosować Izotek na zmarszczki?

Badania wykazały istotny wzrost włókien kolagenowych i ogólną poprawę kondycji skóry po terapii izotretynoiną. Zastosowanie tego leku w kontekście „likwidacji” zmarszczek należy skonsultować bezwzględnie z lekarzem medycyny estetycznej lub/i dermatologiem. 

5. Jakie są skutki uboczne Izoteku po latach?

W przypadku kontrolowania leczenia i ścisłego stosowania się do zleceń lekarskich, Izotek nie ma trwałego i negatywnego wpływu zdrowie.

Lek. med. Katarzyna Lizak