Trądzik u dorosłych - poznaj najczęstsze przyczyny

Trądzik to jedna z przypadłości, z którą zgłaszają się do lekarza dermatologa nie tylko osoby młode, ale również dojrzałe. Trądzik u dorosłych (trądzik ludzi dorosłych TLD) nie jest wcale zjawiskiem rzadkim. Jego pojawienie się związane jest między innymi z zaburzeniami hormonalnymi, stresem czy nieprawidłową dietą.

Skóra budowa i funkcje

Skóra jest jednym z najważniejszych narządów w ludzkim organizmie. Chroni jego środowisko wewnętrzne przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych (mechanicznych, fizycznych oraz biologicznych). Zbudowana jest z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej oraz tkanki podskórnej.

Jak każdy inny narząd, skóra narażona jest na różne choroby, do których należą między innymi:

• wyprysk,
• trądzik,
• grzybica,
• łuszczyca.

Trądzik u dorosłych – co to jest?

Trądzik pospolity (łac. acne vulgaris) to dość powszechna choroba mieszków włosowych oraz gruczołów łojowych, które są integralną częścią skóry. Jego umiejscowienie u osób starszych jest zwykle dość charakterystyczne: zmiany pojawiają się najczęściej w okolicy policzków (trądzik na policzkach u dorosłych) oraz żuchwy (trądzik na brodzie u dorosłych). Wykwity skórne mogą jednak występować na całej twarzy, szyi, klatce piersiowej oraz plecach.

Trądzik u dorosłych najczęściej przybiera postać przewlekłą i jest trudny do leczenia – często charakteryzują go niekontrolowane zaostrzenia i nieprzewidywane nawroty. Choroba może mieć charakter zapalny i niezapalny. Często nazywana jest potocznie trądzikiem zaskórnikowym u dorosłych, ponieważ u osób dojrzałych przybiera formę głównie mikrozaskórników, zaskórników otwartych i zamkniętych. Warto jednak wiedzieć, że czasami na skórze mogą pojawić się również grudki, krosty i guzy zapalne (wówczas mówimy o trądziku grudkowym u dorosłych).

Trądzik wieku dorosłego dzieli się na dwa podtypy:

• late onset – charakteryzuje się późnym początkiem choroby, jest to problem u osób mających powyżej 25. lat. Często nasila się u kobiet po 45. roku życia, czyli w wieku okołomenopauzalnym,
• persistent – ma charakter przetrwały, występuje nieprzerwanie od młodości lub stanowi nawrót choroby okresu nastoletniego.

Trądzik u dorosłych – przyczyny

Do głównych przyczyn trądziku u dorosłych należą między innymi:

• obciążenia genetyczne,
• nieprawidłowe rogowacenie okołomieszkowe,
• zaburzenia hormonalne,
• nadmierna produkcja sebum,
• nadmierna ilość bakterii Propionibacterium acnes na skórze,
• niewłaściwa dieta, obfitująca w produkty o wysokim indeksie glikemicznym, ostre przyprawy oraz cukier,
• przewlekły stres,
• niewłaściwa pielęgnacja skóry: nieprawidłowe oczyszczanie skóry, źle dobrane kosmetyki (zwłaszcza kolorowe) blokujące ujścia gruczołów łojowych,
• zanieczyszczenie środowiska,
• palenie papierosów i spożywanie alkoholu,
• przyjmowanie niektórych leków.

Trądzik u dorosłych a dieta

Jednym z istotnych czynników mających wpływ na pojawienie się trądziku dorosłych jest nieprawidłowa dieta.

Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo pojawienia się mało estetycznych zmian skórnych, należy spożywać:

• produkty o niskim indeksie glikemicznym,
• owoce i warzywa, zwłaszcza te, które są bogate w beta-karoten (np. marchew, papryka, dynia, brzoskwinia, morela itp.),
• produkty zawierające dużą ilość cynku (np. wątróbka, pestki dyni, otręby pszenne, nasiona słonecznika),

Zdecydowanie należy unikać produktów przetworzonych, o wysokim indeksie gimnicznym, cukru, soli, alkoholu oraz potraw zawierających ostre przyprawy. Z lekarzem warto omówić również spożywanie mleka krowiego i jego przetworów – piśmiennictwo medyczne donosi, że spożywanie tego typu pokarmów może zaostrzać zmiany trądzikowe.

Skuteczne leczenie trądziku u dorosłych

Trądzik, niezależnie od tego, w jakim wieku się pojawi, należy leczyć. O ile drobne zmiany nie stanowią większego problemu, o tyle liczne stany zapalne są kwestią zdrowotną oraz estetyczną. Osoby borykające się z trądzikiem zwykle mają niskie poczucie własnej wartości; bywa, że wskazują go jako przyczynę swoich niepowodzeń życiowych. Jakie są możliwości terapeutyczne? Najlepiej zwrócić się o pomoc do specjalisty – lekarz dermatolog jest w stanie zaplanować skuteczne leczenie trądziku u dorosłych, dlatego w przypadku pojawienia się objawów, należy udać się do niego na wizytę. W jej trakcie specjalista ocenia typ zmian trądzikowych oraz przeprowadza wywiad z pacjentem na temat stylu życia. Terapia uzależniona jest od stopnia intensywności choroby i jej postaci. Najbardziej skuteczne bywa leczenie skojarzone. Należy pamiętać, że decydując się na leczenie trądziku dorosłych, trzeba się uzbroić w cierpliwość, ponieważ jest ono czasochłonne oraz wymaga dużej systematyczności.

Trądzik u dorosłych – jak leczyć?

Podstawą zwalczania niedoskonałości na skórze jest właściwa pielęgnacja obszarów dotkniętych trądzikiem – jej brak zwykle prowadzi do zaostrzenia stanów zapalnych oraz zwiększenie liczby wykwitów skórnych. Należy pamiętać o codziennym dokładnym oczyszczaniu skóry (niedoprowadzającym do jej przesuszenia) oraz stosowaniu kosmetyków nawilżających i natłuszczających. W ciągu dnia konieczne jest nakładanie na skórę produktów z filtrem UV. Sposób pielęgnacji zmian trądzikowych należy omówić z dermatologiem.

Aby wykluczyć zaburzenia hormonalne jako przyczynę trądziku u dorosłych, lekarz może zlecić badania laboratoryjne (np. poziom testosteronu całkowitego, hormonów tarczycy, prolaktyny itp.).

Bywa, że dermatolog decyduje o wdrożeniu farmakoterapii, która ustalana jest indywidualnie dla każdego pacjenta. Do leków, które może zaproponować specjalista, należą między innymi:

• preparaty antybakteryjne stosowane miejscowo lub doustnie (antybiotyki, nadtlenek benzoilu),
• retinoidy (również stosowane doustnie lub miejscowo), które nie tylko regulują proces rogowacenia, ale również zmniejszają wydzielanie łoju,
• leki antykoncepcyjne/hormonalne, zmniejszające wydzielania łoju.

Lekarz może również zalecić stosowanie laseroterapii. Czasami pomóc mogą peelingi dermatologiczne – w trakcie zabiegu na skórę nakładany jest kwas organiczny (np. glikolowy, salicylowy), który powoduje złuszczanie naskórka.

Bibliografia:

1. Kamm Anna, Barańska-Rybak Wioletta, Wpływ żywienia jako czynnika środowiskowego na poprawę kondycji skóry wśród dorosłych z trądzikiem pospolitym, online: https://depot.ceon.pl/handle/123456789/14494, dostęp: 18.06.2023.
2. Kamm Anna, Izabela Załęska, Trądzik pospolity wśród dojrzałych kobiet, Gerontologia  Współczesna 3/2017, vol. 5, 101-107.
3. Załęska Izabela, Wilkus Kinga, Kuros Faustyna, Nowoczesne terapie  w leczeniu trądziku późnego wykorzystywane w kosmetologii, Kosmetologia Estetyczna, 5 / 2017 / vol. 6, 459-462.
4. Wilusz-Ludwiczak Kinga (i in.), Trądzik chorobą zapalną, a nie bakteryjną, Forum Dermatologicum 2019, tom 5, nr 3, 92–95.
5. Chlebus Ewa, Trądzik ludzi dorosłych – obraz kliniczny, leczenie, online: https://www.wiadomoscidermatologiczne.pl/artykul/tradzik-ludzi-doroslych-obraz-kliniczny-leczenie, dostęp: 18.06.2023.
6. Kowal Agata, Choroby skóry – które z nich są najczęstsze?, online: https://gemini.pl/poradnik/artykul/choroby-skory-ktore-z-nich-sa-najczestsze/, dostęp: 18.06.2023.