Jak sprawdzić, czy jestem w grupie ryzyka zachorowania na raka?

Ryzyko zachorowania na nowotwór zależy od czynników genetycznych, środowiskowych i stylu życia. Jeśli w rodzinie występowały przypadki raka, szczególnie u kilku osób, w młodym wieku lub w kilku lokalizacjach jednocześnie (pierś, jajnik, jelito, trzustka, prostata, czerniak), może to wskazywać na dziedziczne predyspozycje. W takiej sytuacji warto odbyć konsultację z genetykiem i rozważyć badanie DNA w kierunku mutacji w genach BRCA1/2, CHEK2, MLH1, MSH2. Jeśli nie ma obciążenia rodzinnego, ryzyko nowotworu zależy głównie od stylu życia i czynników środowiskowych. Palenie, otyłość, zła dieta, nadmierne spożycie alkoholu, stres i brak ruchu, narażenie na substancje toksyczne to główne czynniki zwiększające zachorowalność. Zdrowa dieta, aktywność fizyczna, utrzymanie prawidłowej masy ciała i unikanie używek znacząco obniżają ryzyko nowotworów. W wieku 30 lat warto wykonać regularnie podstawowe badania profilaktyczne: morfologię, CRP, glukozę, profil lipidowy, próby wątrobowe i kreatyninę, a także USG jamy brzusznej co 1–2 lata. Kobiety powinny regularnie robić cytologię, test HPV oraz USG piersi. Mężczyźni powinni kontrolować jądra i oznaczać PSA. Niezależnie od płci warto raz w roku zbadać znamiona skóry dermatoskopowo i wykonać test na krew utajoną w kale, szczególnie przy obciążeniu rodzinnym rakiem jelita grubego. Jeśli lekarz uzna, że Pani/Pana ryzyko jest podwyższone, może zaproponować indywidualny plan nadzoru – częstsze USG, mammografię, badania laboratoryjne lub badania genetyczne.