Ból głowy przy schylaniu - co może oznaczać? Jak sobie z nim poradzić?

Ból głowy to jedna z częstszych przyczyn wizyt u lekarza. W diagnostyce bólu głowy bierze się pod uwagę czynniki nasilające objawy oraz sytuacje je wywołujące. Nierzadko zdarza się, że ból występuje przy schylaniu. Najczęściej wywołane jest to zapaleniem zatok, w przebiegu przeziębienia lub grypy. Przyczyny jednak mogą być inne i warto je poznać.

Ból głowy – kryterium podziału

Podstawowym kryterium podziału bólów głowy jest przyczyna ich powstawania. Wyróżnia się zatem bóle głowy pierwotne (samoistne) oraz wtórne (objawowe – powiązane z innymi schorzeniami, nie stanowią choroby samej w sobie, a jedynie objaw). Do schorzeń pierwotnych głównie należą migrenowe bóle głowy, które dotykają średnio 18% populacji osób dorosłych i około 7,7% dzieci i młodzieży.

Mechanizm powstawania bólów głowy jest trudny do jednoznacznego określenia. Istnieje wiele teorii na ten temat. Próby wyjaśnienia patogenezy bólów głowy koncentrują się na nieprawidłowościach związanych z naczyniami krwionośnymi w mózgu. Inna teoria głosi, że przyczyną bólu jest skurcz mięśni okołoczaszkowych.

Bóle głowy mogą mieć niewielkie, umiarkowane lub silne natężenie. Jedni doświadczają chronicznych bóli, inni odczuwają je od czasu do czasu. Ból może mieć charakter pulsujący, tępy, kłujący. Może pojawiać się przy gwałtownych ruchach oraz przy pochylaniu. Ból głowy może być zlokalizowany w różnych miejscach czaszki. Może być jednostronny lub obustronny. Ból może dotyczyć okolicy skroni, czoła, może być odczuwany jedynie z przodu, z tyłu lub na całej powierzchni. Nierzadko silnemu bólowi głowy towarzyszą nudności, wymioty, zawroty głowy, nadwrażliwość na światło oraz hałas.

Ból głowy – przyczyny

Pulsujący ból głowy przy schylaniu się najczęściej kojarzony jest z zapaleniem zatok. Jednakże nie jest to jedyna przyczyna. Odczuwana bolesność może być wywołana przez:

• ostre i przewlekłe zapalenie zatok;
• przeziębienie lub grypę;
• chory kręgosłup (przepuklina, zwyrodnienie, uraz);
• wady postawy;
• jednostkę chorobową określaną jako napięciowy ból głowy;
• wzrost ciśnienia śródczaszkowego spowodowany schorzeniem neuroinfekcyjnym;
• pourazowe bóle głowy;
• stres;
• chroniczne zmęczenie;
• niewystarczająca ilość snu;
• nieprawidłowe ciśnienie krwi (najczęściej nadciśnienie tętnicze);
• choroby oczu i uszy;
• zapalenie opon mózgowych;
• brak lub intensywny wysiłek fizyczny;
• zwyrodnienia szyjne i nerwobóle;
• niedokrwistość (anemię) z niedoboru witaminy B12;
• niedokrwistość chorób przewlekłych;
• niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego;
• niedokrwistość z niedoboru żelaza;
• niedobór witaminy D;
• COVID-19;
• WZW (wirusowe zapalenie wątroby);
• ból głowy kaszlowy.

Ból głowy przy schylaniu się

Bóle głowy przy schylaniu się najczęściej wywołują stany zapalne zatok. Ból ten dotyczy okolicy przedniej głowy. Może być związany również z kichaniem, kaszleniem, katarem, dźwiganiem oraz wysiłkiem fizycznym. Niedrożność nosa, obrzęk śluzówek, zapchane ujścia zatok oraz zalegająca wydzielina zapalna wywołują charakterystyczny ból głowy. Pochylanie głowy do przodu dodatkowo potęguje ucisk, odczuwalny jako ból z przodu głowy o większym nasileniu. Stany zapalne zatok można łatwo zdiagnozować, ponieważ najczęściej towarzyszą im stany podgorączkowe oraz gorączka, obecność wydzieliny w jamie ustnej, a także uczucie spływania gęstej wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Częste bóle głowy przy schylaniu mogą sugerować przewlekłe stany zapalne zatok, nawet przy nieobecności zalegającej w nich wydzieliny. Często ten typ bólu głowy nasila się przy kaszlu.

Ból głowy w przedniej części czaszki może być związany z migrenowym bólem głowy. Często jest on pulsujący i towarzyszą mu inne nieprzyjemne objawy – nudności, wymioty, nadwrażliwość na hałas i światło. Ból koncentruje się głownie na okolicy skroni, czole oraz w oczodołach.

Jednym z powodów bólu głowy z tyłu ucha może być zapalenie ucha środkowego, które jest ostrą infekcją wywołaną najczęściej przez wirusy lub bakterie. W przypadku tej choroby ból z tyłu głowy za uchem może się zaostrzyć w wyniku dotykania wyrostka sutkowatego, czyli wystającej struktury kostnej za małżowiną uszną. Oprócz tego, objawy zapalenia ucha środkowego to zwykle gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, złe samopoczucie, a czasem także nudności i wymioty.

Nagły ból z przodu głowy może również wywołać spożywanie zimnych napojów (głownie shake) i pokarmów. Stanowi to konsekwencję podrażnienia nerwu trójdzielnego. Objawia się krótkotrwałym bólem w skroniach i na czole.

Kolejnym powodem wywołania silnego bólu głowy mogą być bóle promieniujące od kręgosłupa. Urazy czy dyskopatie odcinka szyjnego kręgosłupa, deformacje oraz wady wrodzone wywołują wystąpienie i nasilanie dolegliwości bólowych w obrębie szyi. Ból ten promieniuje również w kierunku głowy.

Ból z tyłu głowy może mieć związek z tzw. efektem szyi technologicznej. Jest to stosunkowe nowe zaburzenie, wywołane wymuszoną postawą ciała podczas używania nowoczesnych technologii, głównie smartfonów. Częste korzystanie z urządzeń mobilnych powoduje pochylanie głowy do przodu. Taka nienaturalna pozycja jest szkodliwa dla naszego kręgosłupa. W wyniku tejże postawy dochodzi do napięcia mięśni szyi i sztywności karku. Może również dojść do nieprawidłowej pozycji kręgosłupa szyjnego, co prowadzi do nieprawidłowego rozłożenia ciężaru i dodatkowego napięcia w okolicach szyi i głowy. Nieprawidłowe ustawienie ciała przy komputerze może powodować nacisk na nerwy, co może prowadzić do bólu głowy. Dopiero zmiana pozycji oraz relaks pozwalają zredukować odczuwalne napięcie bólowe.

Ból potylicy może być również spowodowany nadciśnieniem tętniczym, co jest częstym zjawiskiem. Szczególnie dotyczy to sytuacji, gdy ciśnienie skacze nagle powyżej normalnej wartości dla danej osoby. W takim przypadku ból z tyłu głowy ma pulsujący charakter i odczuwalny jest jako ucisk w okolicy potylicznej. Ten rodzaj bólu zwykle nasila się podczas wykonywania wysiłku fizycznego i występuje po obu stronach głowy.

Warto pamiętać, że ból z tyłu głowy może być również wywołany poprzez stosowane leki, jako efekt uboczny ich przyjmowania. Duże ilości paracetamolu oraz ibuprofenu mogą wywołać takie właśnie niepożądane działania. Nadużywanie kwasu acetylosalicylowego także zwiększa częstotliwość bólów głowy, zwłaszcza w jej tylnej części. W przypadku niepokojących objawów przyjmowane medykamenty należy skonsultować z lekarzem lub farmaceutą, ponieważ mogą one wchodzić w interakcję z innymi przyjmowanymi lekami, ale również z żywnością.

Ból w okolicach potylicy może być również związany ze stanem chorobowym, określanym jako napięciowy ból głowy. Nazywany jest również przez specjalistów jako ból psychogenny. Główną ideą powstawania tego typu bólu głowy jest bezsenność, nadmierny stres oraz nadmierne napięcie nerwowe. Nierzadko wpływ na dolegliwości bólowe mają zmiany pogody, nadmiar kofeiny, alkoholu (kac).

Ból głowy – diagnostyka i leczenie

Każdy objaw bólowy w okolicy głowy powinno się skonsultować z lekarzem specjalistą.
W przypadku nawracających objawów bólowych należy udać się na wizytę do neurologa. Do rutynowych badań wykonywanych celem diagnostyki należy tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny. Poprzez techniki obrazowe można wykryć zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, guzy oraz tętniaki.
Z uwagi na liczne możliwe przyczyny bólu głowy diagnostykę tych stanów należy rozszerzyć również o podstawowe badania laboratoryjne. Cenną informacją dla lekarza będą wyniki morfologii krwi, poziom elektrolitów, witamin i minerałów. Dodatkowo można wykonać badania w kierunku wątroby, nerek, stanu zapalnego (białko CRP), OB. (odczyn Biernackiego), poziom glukozy oraz hormonów.

Autor: Mgr Agnieszka Nowak

Bibliografia:

1. Ocena częstości występowania bólu głowy oraz objawów mu towarzyszących. Kożuch K, Kozłowski P, Kozłowska M, Ławnicka I.Journal of Education, Health and Sport”, 2016, t. 6, nr 5, s. 11-20.
2. Migrena i bóle głowy. Kozubski W, Rożniecki J. Polski Przegląd Neurologiczny, 2010, t. 6, supl. A, s. 48-52.
3. Migrena – rozpoznanie i leczenie. Wójcik-Drączkowska H, Bilińska M, Nyka W. Forum Medycyny Rodzinnej, 2007, t. 1, nr 2, s. 109–114.
4. Klasyfikacja samoistnych bólów głowy. Lipton RB, Bigal ME, Steiner TJ. i in. NEUROLOGY, 2004, t. 63, s. 427–435.
5. Stępień A. Bóle głowy – diagnostyka i leczenie. Czelej Wydawnictwo, Lublin 2004, wyd.1, ISBN: 83-89309-35-1
6. A spectrum of exertional headaches. Green MW. Headache, 2001, nr 4, s. 1085–1092.