Bruksizm – przyczyny i leczenie zgrzytania zębami 

Współczesny tryb życia, napięcie i stres sprawiają, że coraz więcej osób doświadcza problemu znanego jako bruksizm, czyli niekontrolowane zgrzytanie zębami. To zjawisko, choć często bagatelizowane, może prowadzić do poważnych konsekwencji dla zdrowia jamy ustnej oraz ogólnego samopoczucia. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej tej powszechnej dysfunkcji, skupiając się na jej przyczynach oraz nowoczesnych metodach leczenia. Zrozumiemy, dlaczego bruksizm staje się coraz bardziej powszechny i jakie innowacyjne podejścia medyczne mogą przynieść ulgę tym, którzy borykają się z tym uciążliwym schorzeniem.

Bruksizm – co to jest?

Bruksizm to nadmierne i nieświadome zaciskanie oraz zgrzytanie zębami zarówno w ciągu dnia, jak i nocy, a jest on zaliczany do grupy zaburzeń związanych ze snem, znanych jako parasomnie. Te niepożądane zjawiska mogą występować przed zaśnięciem, w trakcie snu lub zaraz po przebudzeniu się. Chociaż problem ten dotyka głównie osób w przedziale wiekowym od 25. do 45. roku życia, to nie jest rzadkością także wśród dzieci. Warto zauważyć, że bruksizm obecnie jest uznawany za jedną z chorób cywilizacyjnych, ze względu na obserwowany od lat 90. wzrost zachorowań na tę przypadłość.

Bruksizm – objawy

Jednym z pierwszych sygnałów bruksizmu mogą być uporczywe bóle głowy, dyskomfort w obszarze twarzy oraz szum w uszach. Często pacjenci zgłaszają również ból lub nadwrażliwość zębów, spowodowane ścieraniem powierzchni zębów i pękaniem szkliwa. Charakterystycznym objawem bruksizmu jest zgrzytanie zębami w nocy.

Nadmierna aktywność mięśni zaciskających żuchwę prowadzi również do widocznych zmian w wyglądzie. Szczęki stają się bardziej masywne, przybierając kwadratowy kształt. Częste napinanie mięśni żwaczy skutkuje także zmianami w obrębie szczęki i żuchwy, co prowadzi do nawracających stanów zapalnych w okolicach zębów, dziąseł, a w niektórych przypadkach nawet do utraty zębów.

Bruksizm stanowi istotny czynnik przyczyniający się do powstawania stanów zapalnych w stawach skroniowo-żuchwowych, co w konsekwencji może prowadzić do ograniczenia ich ruchomości i utrudniać przyjmowanie pokarmów w przyszłości. Istnieje również większe ryzyko mikroudarów w mózgu.

Warto podkreślić, że bruksizm negatywnie wpływa na cały organizm, a ignorowanie objawów może prowadzić do poważnych powikłań. Oprócz napięcia w mięśniach twarzy zaczynamy dostrzegać także napięcie w obszarze kręgosłupa i innych częściach ciała. Dlatego też istotne jest, aby skonsultować się z profesjonalistą i podjąć odpowiednie kroki w celu leczenia tej dolegliwości.

Bruksizm – przyczyny

Identyfikacja konkretnych przyczyn bruksizmu, zwłaszcza jego powszechnej manifestacji, czyli zgrzytania zębami podczas snu, stanowi wyzwanie ze względu na złożoność tego zjawiska. Pomimo intensywnych badań, nie udało się jednoznacznie określić jego pochodzenia. Jednak naukowcy zgadzają się co do tego, że może być rezultatem szybkiego i stresującego trybu życia. Inne czynniki przyczyniające się do rozwoju bruksizmu obejmują:

• zbyt częste żucie gumy;
• pogorszenie stanu zdrowia, związane z nadprodukcją kortyzolu, hormonu stresu;
• uwarunkowania genetyczne, zwiększające ryzyko dziedziczenia tego schorzenia;
• wady zgryzu, czyli nieprawidłowe ułożenie zębów żuchwy i szczęki;
• choroby jamy ustnej;
• niewłaściwa dieta, zwłaszcza spożywanie produktów zakwaszających organizm, co prowadzi do wzrostu poziomu stresu;
• stresujące przeżycia;
• niedobór magnezu, który może skutkować nawykowym zgrzytaniem zębami;
• nieprawidłowo założone plomby, korony lub protezy;
• zwyrodnienia stawów skroniowo-żuchwowych;
• nałogi, takie jak nadmierne spożycie alkoholu lub palenie tytoniu.

Rozpoznanie i zrozumienie tych czynników może być kluczowe w opracowaniu skutecznych strategii leczenia i prewencji tego uciążliwego schorzenia.

Bruksizm – skutki nieleczonego schorzenia

Niestety, w początkowej fazie choroby pacjenci często bagatelizują objawy bruksizmu, co prowadzi do opóźnienia diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia, a także sprzyja postępowi objawów. Skutki nieleczonego zgrzytania zębami są przede wszystkim związane z utrudnieniem codziennego funkcjonowania, jak już wcześniej opisano. Dodatkowo, w wyniku braku leczenia bruksizmu, mogą wystąpić:

• całkowita lub częściowa utrata zębów;
• zanik kości w szczęce i żuchwie lub niekorzystna przebudowa tych struktur, co w niektórych przypadkach może uniemożliwić późniejsze leczenie implantacyjne;
• zwyrodnienie stawu skroniowo-żuchwowego oraz utrzymujący się stan zapalny w tym stawie;
• nawracające i odporniejsze na standardowe środki farmakologiczne napady bólu głowy. W przypadku osób z bruksizmem, które jednocześnie cierpią na migreny, obserwuje się częstsze występowanie ataków.

W przypadku podejrzenia bruksizmu ważne jest jak najszybsze skonsultowanie się z lekarzem, preferowana jest wizyta u stomatologa. To właśnie dentyści specjalizują się w kompleksowym leczeniu bruksizmu oraz eliminowaniu szkód i zniszczeń wynikających ze zgrzytania zębami. Dlatego też świadomość tego schorzenia i odpowiednia opieka medyczna są kluczowe dla zachowania zdrowia jamy ustnej i ogólnego dobrostanu pacjenta.

Bruksizm – leczenie

Skuteczne leczenie zgrzytania zębami powinno obejmować różne obszary, przede wszystkim dążąc do identyfikacji i eliminacji przyczyny tego problemu. Jednym ze skutecznych środków zaradczych na ograniczenie destrukcyjnego wpływu bruksizmu na zęby jest stosowanie szyny relaksacyjnej. Jest to specjalnie dostosowana nakładka na zęby, przygotowywana indywidualnie dla każdego pacjenta we współpracy z dentystą oraz protetykiem. Szyna noszona jest podczas snu i ma na celu ograniczenie kontaktu pomiędzy powierzchniami zębów dolnych i górnych, a także zmniejszenie siły nacisku.

Warto jednak zaznaczyć, że szyna relaksacyjna stanowi jedynie tymczasowe rozwiązanie. Prawidłowe leczenie bruksizmu może obejmować:

• leczenie zaburzeń psychicznych sprzyjających pojawianiu się objawów somatycznych, takie jak psychoterapia i farmakoterapia,
• fizjoterapia stomatologiczna, koncentrująca się na zmianie i nauce prawidłowych wzorców gryzienia, pozycji spoczynkowej języka oraz funkcji stawu skroniowo-żuchwowego,
• nauka technik relaksacyjnych, w tym medytacji, technik oddechowych i innych,
• ćwiczenia rozluźniające mięśnie twarzy i szyi, które można wykonywać w domu pod kierunkiem fizjoterapeuty stomatologicznego.

Oczywiście, pacjenci z bruksizmem powinni regularnie poddawać się kontroli stomatologicznej. Dzięki odpowiednim procedurom dentysta może zrekonstruować uszkodzenia koron zębów i powierzchni żujących, a także udzielić zaleceń protetycznych, jeśli będzie to konieczne do uzupełnienia ubytków w uzębieniu. Współpraca z profesjonalistą odgrywa kluczową rolę w skutecznym leczeniu bruksizmu.

Mgr Agnieszka Nowak