20 stycznia 2023 - Przeczytasz w 3 min

Choroba Gravesa-Basedowa – co to jest?

Choroba Gravesa-Basedowa to choroba autoimmunologiczna tarczycy , której podłożem uszkodzenia gruczołu są produkowane przez organizm autoprzeciwciała. Stymulują one receptory zlokalizowane na powierzchni tarczycy, prowadząc do nadmiernej produkcji hormonów tarczycowych. W konsekwencji tego procesu rozwija się nadczynność tarczycy. Jakie charakterystyczne objawy daje tarczyca Gravesa-Basedowa i jak leczy się tą chorobę?

Choroba Gravesa-Basedowa

Choroba Gravesa-Basedowa

Choroba Gravesa-Basedowa ma podłoże autoimmunologiczne. Charakteryzuje się występowaniem autoprzeciwciał łączących się z receptorami dla TSH (TSH-R) zlokalizowanymi na powierzchni komórek tarczycy. W wyniku stymulacji receptorów dochodzi do zwiększonej produkcji hormonów tarczycowych T3 i T4, co prowadzi do rozwoju objawów nadczynności tarczycy. Sam gruczoł również ulega rozrostowi. Choroba ta dziesięciokrotnie częściej dotyka kobiety niż mężczyzn oraz może rozwijać się w każdej grupie wiekowej.

Choroba Gravesa-Basedowa – przyczyny

Nie jest znana przyczyna zaburzeń mechanizmów immunologicznych, powodujących produkcję przeciwciał przeciwko receptorowi TSH-R (TRAb). Wiadomo jednak, że dużą rolę w rozwoju choroby Gravesa-Basedowa odgrywają czynniki środowiskowe oraz predyspozycje genetyczne. Rodzinne występowanie choroby Gravesa-Basedowa obserwuje się u ponad połowy chorych.

Czynniki mające wpływ na rozwój choroby to:

  • palenie tytoniu (czynne i bierne),
  • silny stres,
  • wpływ estrogenów, ciąża,
  • nadmiarowe spożycie jodu.

Choroba Gravesa-Basedowa – objawy

Pierwsze zauważalne objawy są zwykle typowe dla nadczynności tarczycy i wiążą się z przyspieszeniem metabolizmu. Należą do nich:

  • utrata masy ciała nieuzasadniona zmianą diety,
  • zmniejszenie masy mięśniowej, ogólne osłabienie,
  • nadmierna potliwość i przekrwienie skóry, nietolerancja ciepła,
  • cienkie i przetłuszczające się włosy oraz osłabione paznokcie,
  • trudności z koncentracją, niepokój, drażliwość,
  • bezsenność,
  • zaburzenia rytmu serca (tachykardia),
  • powiększony obwód szyi, duszności,
  • częste wypróżnienia, biegunki,
  • zaburzenia miesiączkowania, spadek libido, zaburzenia erekcji.

Charakterystyczne objawy choroby Gravesa-Basedowa, widoczne “gołym okiem” to:

  • orbitopatia tarczycowa (wytrzeszcz gałek ocznych) – zespół objawów ocznych, wywołanych stanem zapalnym w tkance łącznej; w wyniku obrzęku w oczodołach dochodzi do wytrzeszczu gałek ocznych; objaw występuje u 20-30 proc. chorych,
  • obrzęk przedgoleniowy (dermatopatia tarczycowa) – objaw specyficzny tylko dla choroby Gravesa-Basedowa, lecz występuje jedynie w 1-3 proc. przypadków; charakteryzuje się opuchlizną goleni przebiegającą bez obrzęku stóp, wynikającą ze stanu zapalnego w obrębie skóry,
  • wole tarczycowe, czyli powiększenie obwodu szyi,
  • akropachia tarczycowa – bardzo rzadki objaw, charakteryzujący się zgrubieniem i zaokrągleniem końcowych paliczków dłoni.

Choroba Gravesa-Basedowa – jak rozpoznać?

Czy zauważalne objawy wystarczą do rozpoznania choroby Gravesa-Basedowa? Niektóre są bardzo charakterystyczne (np. obrzęk przedgoleniowy czy orbitopatia tarczycowa), ale każde niepokojące obserwacje powinny zostać potwierdzone dokładną diagnostyką, aby rozróżnić chorobę Gravesa-Basedowa od nieautoimmunologicznej nadczynności tarczycy.

W celu rozpoznania choroby lekarz endokrynolog może zlecić:

  • badanie USG tarczycy – w badaniu obrazowym charakterystyczna jest hipoechogeniczność miąższu tarczycy oraz wzmożone unaczynienie i powiększenie gruczołu (tzw. wole naczyniowe),
  • badania laboratoryjne krwi – stężenie TSH w surowicy będzie obniżone, a FT3  i FT4 mogą być podwyższone; charakterystyczna jest obecność przeciwciał przeciwko receptorowi tarczycy – anty TSH-R (TRAb – w 95 proc. przypadków) oraz anty-TPO (w 70 proc. przypadków).

Choroba Gravesa-Basedowa – leczenie

Choroba Gravesa-Basedowa jest chorobą, którą leczy się wyłącznie objawowo. Głównym celem leczenia jest osiągnięcie eutyreozy, czyli właściwego poziomu hormonów tarczycowych. W zależności od rodzaju i nasilenia objawów stosuje się leki przeciwtarczycowe, jod promieniotwórczy lub leczenie operacyjne, polegające na usunięciu części lub całości nadczynnego miąższu tarczycy. Leczenie orbitopatii tarczycowej opiera się na stosowaniu leków przeciwzapalnych i immunosupresyjnych, czyli zmniejszających aktywność układu odpornościowego i produkowanych przez niego przeciwciał.  

Choroba Gravesa-Basedowa – dieta

W przebiegu choroby Gravesa-Basedowa duże znaczenie ma odpowiednia dieta, która może stanowić uzupełnienie leczenia. Główne założenia zalecanej diety to:

  • zapobieganie utracie masy ciała przez zwiększoną kaloryczność posiłków z dużym udziałem białka,
  • witaminy A, C, E – mające działanie antyoksydacyjne,
  • zwiększona podaż wapnia,
  • suplementacja kwasów tłuszczowych omega-3,
  • lekkostrawność posiłków – unikanie potraw smażonych i wzdymających.

Czy choroba Gravesa-Basedowa jest niebezpieczna?

Choroba Gravesa-Basedowa przebiega z okresami zaostrzeń i łagodzenia objawów. Niekiedy dochodzi do samoistnej remisji, w innych przypadkach powoduje groźne, a nawet śmiertelne powikłania w postaci przełomu tarczycowego (wysoka gorączka, tachykardia, śpiączka). Choroba Gravesa-Basedowa zwiększa ryzyko udaru mózgu i zawału serca. Choroby nie należy lekceważyć nawet w okresach remisji. Odpowiednie leczenie pozwala kontrolować jej przebieg i łagodzić objawy.

Bibliografia:

  1. Dieta w chorobach tarczycy. Tuchendler P, Zdrojewicz Z. Medycyna Rodzinna 2017, t. 20, nr 4, s. 299-303.
  2. Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna, Kraków 2021.
Powiązane pakiety

e-PAKIET TARCZYCOWY
Badania z pakietu warto wykonać: Przy dolegliwościach wskazujących na nadczynność (np. przyspieszone tętno, chudnięcie, uczucie gorąca, biegunki) lub niedoczynność tarczycy (np. ospałość, przybieranie na wadze, nietolerancja zimna, zaparcia). W kontroli leczenia i monitorowaniu przebiegu chorób tarczycy. Profilaktycznie, do oceny funkcji narządu. Dedykowany dla: Kobiet, Mężczyzn, Dzieci. Pamiętaj przed pobraniem:Na pobranie krwi zgłoś się w godzinach porannych, możesz być po posiłku . Czas oczekiwania na wyniki e-pakietu w większości laboratoriów wynosi 1-2 dni robocze.* Tarczyca – rola w organizmie: Tarczyca to gruczoł układu hormonalnego, zlokalizowany w przedniej części szyi. Produkowane przez tarczycę hormony wpływają na funkcje praktycznie wszystkich narządów organizmu, regulują tempo przemiany materii, ale także warunkują prawidłowy rozwój fizyczny i umysłowy. JAKIE BADANIA NA TARCZYCĘ? e-PAKIET TARCZYCOWY uwzględnia najistotniejsze badania laboratoryjne wykonywane w diagnostyce chorób tarczycy: TSH, fT4, anty-TPO. W ocenie funkcjonowania tarczycy, znalazł zastosowanie przede wszystkim hormon TSH, nadzorujący pracę gruczołu. Oznaczenie stężenia tego produkowanego w przysadce mózgowej hormonu jest najczulszym badaniem, wykrywającym objawowe jak i bezobjawowe zaburzenia czynności tarczycy. Obserwowane zmiany w stężeniu TSH wyprzedzają w czasie zmianę stężenia hormonów produkowanych przez samą tarczycę, a charakter tych zmian pozwala na rozpoznanie nadczynności lub niedoczynności gruczołu. W ocenie pracy tarczycy pomiarowi stężenia TSH zwykle towarzyszy pomiar stężeń hormonów produkowanych w obrębie samego gruczołu. Szczególne znaczenie ma pomiar stężenia fT4, czyli wolnej frakcji tyroksyny – T4, głównego hormonu wytwarzanego i wydzielanego przez tarczycę. Na podstawie wzrostu stężenia fT4 wnioskuje się o nadczynności gruczołu, a jego spadek towarzyszy niedoczynności tarczycy. Nieprawidłowa praca tarczycy może mieć różnorodne podłoże. W ustaleniu przyczyn zaburzeń funkcjonowania gruczołu wykorzystuje się pomiar stężenia autoprzeciwciał – antyTPO. Nieprawidłowo wysokie stężenie anty-TPO we krwi świadczy o istnieniu autoimmunizacyjnego procesu skierowanego przeciwko tkankom tarczycy, a równocześnie stwierdzone zmiany w stężeniach hormonów TSH i fT4 stanowią laboratoryjną podstawę rozpoznania chorób z autoagresji m.in. choroby Hashimoto i Gravesa-Basedowa. Zestawienie wyników badań uwzględnionych w e-pakiecie pozwala nie tylko na ocenę funkcji gruczołu tarczycy, ale także na określenie pierwotnego lub wtórnego charakteru nieprawidłowości oraz na potwierdzenie lub wykluczenie ich autoimmunizacyjnego mechanizmu. Ze względu na wieloczynnikowy charakter podłoża chorób tarczycy, uzyskane wyniki badań należy skonsultować z lekarzem.   *Czas prezentowany jest w dniach roboczych i może ulec zmianie ze względu na uwarunkowania laboratoryjne i nie stanowi zobowiązania do realizacji usługi w tym czasie. Informację o przewidywanym czasie wykonania wszystkich badań objętych pakietem, zależnie od wybranego punktu pobrań, można sprawdzić na podstronach poszczególnych badań, wybierając placówkę realizacji lub kontaktując się z infolinią.   Uwaga! Jeżeli kupujesz badanie dla dziecka, zrealizuj je w punkcie przyjaznym dzieciom - sprawdź PUNKTY PRZYJAZNE DZIECIOM.

e-PAKIET TARCZYCOWY ROZSZERZONY
Badania z pakietu warto wykonać: Przy dolegliwościach wskazujących na niedoczynność tarczycy (np. bladość, spadek koncentracji, senność, przybieranie na wadze, uczucie zimna, zaparcia, obfite miesiączki) i nadczynność (np. przyspieszone tętno, nieuzasadnione chudnięcie, uczucie gorąca, zlewne poty, brak lub skąpa miesiączka, biegunki). W monitorowaniu i kontroli leczenia chorób tarczycy. Do profilaktycznej oceny funkcji narządu. Dedykowany dla: Kobiet, Mężczyzn, Dzieci. Pamiętaj przed pobraniem: Na pobranie krwi zgłoś się w godzinach porannych, możesz być po posiłku. Czas oczekiwania na wyniki e-pakietu w większości laboratoriów wynosi 1-2 dni robocze.* Tarczyca – rola w organizmie: Tarczyca to gruczoł endokrynny, usytuowany w przedniej części szyi. Hormony produkowane przez tarczycę regulują pracę praktycznie wszystkich narządów organizmu, wpływają na tempo przemiany materii, ale także od ich działania uzależniony jest prawidłowy rozwój fizyczny i umysłowy. JAKIE BADANIA NA TARCZYCĘ? e-PAKIET TARCZYCOWY uwzględnia badania laboratoryjne wykonywane w diagnostyce chorób tarczycy: TSH, fT3, fT4, anty-TPO, anty-TG, przeciwciała przeciw receptorom TSH (TRAb). Diagnostykę chorób tarczycy rozpoczyna się od pomiaru stężenia TSH – hormonu przysadkowego nadzorującego pracę gruczołu. Jest to najczulsze badanie oceniające pracę gruczołu, wykrywające objawowe jak i bezobjawowe zaburzenia czynności tarczycy. Obserwowane zmiany w stężeniu TSH wyprzedzają w czasie zmianę stężenia hormonów produkowanych przez samą tarczycę, a charakter tych zmian pozwala na rozpoznanie nadczynności lub niedoczynności gruczołu. W ocenie pracy tarczycy pomiarowi stężenia TSH zwykle towarzyszy pomiar stężeń hormonów produkowanych w obrębie samego gruczołu, szczególne ich wolnych frakcji: tyroksyny - fT4 i trójjodotyroniny – fT3. Na podstawie wzrostu stężenia fT3 i fT4 wnioskuje się o nadczynności gruczołu, a spadek towarzyszy niedoczynności tarczycy. Nieprawidłowa praca tarczycy może mieć różnorodne podłoże. W ustaleniu przyczyn zaburzeń funkcjonowania gruczołu wykorzystuje się pomiar stężenia autoprzeciwciał – antyTPO, anty TG i TRAb. Anty-TPO w znacznie podwyższonym mianie typowe jest dla choroby Hashimoto. Ocena przeciwciał przeciw receptorowi TSH (TRAb) jest najbardziej przydatna w różnicowaniu choroby Gravesa-Basedowa od stadium nadczynności choroby Hashimoto i poporodowego zapalenia tarczycy. Podwyższone miano przeciwciał przeciw tyreoglobulinie (anty-TG) może towarzyszyć różnym chorobom tarczycy, wynikającym np. z niedoboru jodu lub zapaleń toczących się w obrębie narządu. Zestawienie wyników badań uwzględnionych w e-pakiecie pozwala nie tylko na ocenę funkcji gruczołu tarczycy, ale także na określenie pierwotnego lub wtórnego charakteru nieprawidłowości oraz na potwierdzenie lub wykluczenie ich autoimmunizacyjnego mechanizmu. Ze względu na wieloczynnikowy charakter podłoża chorób tarczycy, uzyskane wyniki badań należy skonsultować z lekarzem.   *Czas prezentowany jest w dniach roboczych i może ulec zmianie ze względu na uwarunkowania laboratoryjne i nie stanowi zobowiązania do realizacji usługi w tym czasie. Informację o przewidywanym czasie wykonania wszystkich badań objętych pakietem, zależnie od wybranego punktu pobrań, można sprawdzić na podstronach poszczególnych badań, wybierając placówkę realizacji lub kontaktując się z infolinią.   Uwaga! Jeżeli kupujesz badanie dla dziecka, zrealizuj je w punkcie przyjaznym dzieciom - sprawdź PUNKTY PRZYJAZNE DZIECIOM.
Powiązane badania

TSH
TSH. Oznaczenie stężenia TSH (hormon tyreotropowy, tyreotropina) jest najczulszym badaniem wykrywającymi zaburzenia czynności tarczycy (łącznie z zaburzeniami bezobjawowymi) oraz umożliwiającym monitorowanie i  ocenę skuteczności leczenia niedoc

FT3
Kliniczna ocena stanu czynnościowego tarczycy - diagnostyka i monitorowanie leczenia chorób tarczycy.  

FT4
Kliniczna ocena stanu czynnościowego tarczycy - diagnostyka i monitorowanie leczenia chorób tarczycy. 

P / c. p. receptorom TSH (TRAb)
P/c. p. receptorom TSH (TRAb). Pomiar stężenie autoprzeciwciał dla receptorów hormonu tyreotropowego tarczycy (TSH-TRAb) stymulujących tarczycę, przydatny w diagnostyce różnicowej choroby Gravesa-Basedowa i ocenie w ryzyka wystąpienia c

anty-TPO
Diagnostyka chorób autoimmunologicznych tarczycy. Diagnostyka ryzyka  chorób tarczycy i innych patologii. Diagnostyka aktualnego stanu metabolicznego tarczycy.