Co powoduje ból śledziony? Objawy, przyczyny i leczenie

Ból śledziony jest poważnym objawem, który wymaga konsultacji lekarskiej i odpowiedniej diagnostyki. Ból śledziony jest zazwyczaj zlokalizowany w lewej górnej części brzucha, pod żebrami. Może być odczuwany jako ostry, przeszywający lub tępy ból. Jakie inne objawy mogą towarzyszyć bólowi śledziony?

Ból śledziony – objawy

Dodatkowe objawy towarzyszące mogą obejmować:

• gorączkę, nudności, wymioty,
• utratę apetytu i masy ciała,
• zmęczenie, bladość,
• duszność,
• zwiększoną podatność na infekcje.

Śledziona – gdzie boli?

Śledziona znajduje się w lewym górnym kwadrancie jamy brzusznej, za żołądkiem i pod lewymi żebrami. Ból śledziony często promieniuje do pleców i lewego barku. Dodatkowo, osoby doświadczające bólu śledziony mogą odczuwać uczucie rozpierania i pełności w jamie brzusznej oraz wrażliwość na dotyk w okolicy śledziony. Jeśli doświadczasz bólu w tej okolicy, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem w celu dokładnej diagnozy i odpowiedniego leczenia.

Śledziona – funkcje

Krew wpływa do śledziony, gdzie przedostaje się do białej miazgi. Tutaj białe krwinki monitorują przepływającą krew, zapobiegając infekcjom. Krew dostaje się również do czerwonej miazgi. 

Miąższ czerwony spełnia trzy główne funkcje:

• Usuwa stare i uszkodzone czerwone krwinki: Czerwone krwinki mają żywotność około 120 dni. Po tym czasie przestają efektywnie przenosić tlen. Specjalne komórki zwane makrofagami śledzionowymi rozkładają zużyte czerwone krwinki. 
• Przechowuje do jednej trzeciej płytek krwi znajdujących się w organizmie: Płytki krwi to fragmenty komórek pomagające zatrzymać krwawienie w przypadku skaleczenia się. Te dodatkowe przechowywane płytki krwi mogą zostać uwolnione ze śledziony w przypadku wystąpienia ciężkiego krwawienia.
• U nienarodzonych dzieci miazga czerwona działa jak szpik kostny, wytwarzając nowe czerwone krwinki. 

Chociaż śledziona spełnia wiele ważnych funkcji, nie jest niezbędna do życia. Inne narządy, takie jak wątroba i szpik kostny, są w stanie przejąć wiele jej funkcji.

Ból śledziony – przyczyny

Ból śledziony jest objawem, który może wskazywać na różne schorzenia i stany chorobowe. Śledziona, będąc ważnym narządem układu limfatycznego i krwiotwórczego, może reagować bólem na wiele czynników. Oto szczegółowe omówienie najczęstszych przyczyn bólu śledziony:

1. Infekcje

Infekcje są jedną z najczęstszych przyczyn bólu śledziony. Mogą one być pochodzenia bakteryjnego, wirusowego lub pierwotniakowego. W przypadku infekcji, śledziona często ulega powiększeniu (splenomegalia), co prowadzi do uczucia bólu i dyskomfortu.

• Infekcje bakteryjne: gruźlica, dur brzuszny, bruceloza.
• Infekcje wirusowe: mononukleoza zakaźna, cytomegalia i wirusowe zapalenie wątroby.
• Infekcje pierwotniakowe: np. malaria, toksoplazmoza.

2. Choroby nowotworowe

Nowotwory układu krwiotwórczego i limfatycznego często manifestują się bólem śledziony ze względu na jej powiększenie lub bezpośrednie zajęcie narządu przez proces nowotworowy.

• Białaczki: przewlekła białaczka limfocytowa, ostra białaczka szpikowa.
• Chłoniaki: chłoniak Hodgkina, chłoniaki nieziarnicze.

Inne nowotwory: np. pierwotna mielofibroza.

3. Choroby autoimmunologiczne i układowe

W przypadku chorób autoimmunologicznych, układ odpornościowy atakuje własne tkanki, co może prowadzić do powiększenia śledziony i bólu. Oto przykłady chorób z autoagresji, które mogą powodować ból śledziony:

• toczeń rumieniowaty układowy – choroba charakteryzująca się zmianami na skórze twarzy o kształcie motyla, gorączką i przewlekłym zmęczeniem,
• choroba Stilla – to rzadka choroba zapalna objawiająca się gorączką, zapaleniem stawów i łososiowo-różową wysypką, zwykle na tułowiu i kończynach,
• sarkoidoza – jednostka chorobowa polegająca na tworzeniu małych zapalnych guzków, zwanych ziarniniakami, w różnych narządach ciała,
• zespół Felty’ego – rzadkie powikłanie reumatoidalnego zapalenia stawów, charakteryzujące się powiększeniem śledziony.

4. Urazy i pęknięcie śledziony

Uszkodzenie śledziony jest rzadkie ze względu na jej położenie pod osłoną z żeber, jednak może nastąpić przy bardzo silnym uderzeniu w okolicę brzucha, jak to ma miejsce podczas bójki czy wypadku samochodowego. Urazy mechaniczne mogą prowadzić do ostrego bólu śledziony, a w skrajnych przypadkach do jej pęknięcia, co stanowi stan zagrożenia życia.

• Wypadki komunikacyjne – częsta przyczyna urazów śledziony;
• Urazy sportowe – szczególnie w sportach kontaktowych;
• Upadki – zwłaszcza u osób starszych lub z już powiększoną śledzioną.

5. Marskość wątroby

Marskość wątroby może prowadzić do nadciśnienia wrotnego, co z kolei powoduje powiększenie śledziony i ból.

• Alkoholowa marskość wątroby – najczęstsza przyczyna marskości;
• Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C – może prowadzić do marskości;
• Niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby – coraz częstsza przyczyna marskości.

6. Niedokrwistość

Niektóre typy niedokrwistości mogą prowadzić do powiększenia śledziony i bólu.

• Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa – charakteryzuje się okresowymi kryzysami z bólem śledziony;
• Talasemia – może prowadzić do splenomegalii;
• Niedokrwistość hemolityczna – często towarzyszy jej powiększenie śledziony.

7. Choroby metaboliczne

Rzadsze, ale istotne przyczyny bólu śledziony to choroby metaboliczne, zwłaszcza te związane z gromadzeniem się substancji w organizmie.

• Choroba Gauchera – prowadzi do gromadzenia się glukocerebrozydów w śledzionie
• Choroba Niemanna-Picka – charakteryzuje się gromadzeniem sfingomieliny w śledzionie
• Amyloidoza – odkładanie się białek amyloidowych może prowadzić do powiększenia śledziony

8. Zakrzepica żyły śledzionowej

Zakrzepica żyły śledzionowej może prowadzić do ostrego bólu śledziony i jej powiększenia.

• Nadkrzepliwość krwi – może predysponować do zakrzepicy.
• Choroby mieloproliferacyjne – zwiększają ryzyko zakrzepicy żyły śledzionowej.

Ból śledziony po jedzeniu

Ból śledziony po jedzeniu może być objawem powiększenia tego narządu (splenomegalii). Powiększona śledziona uciska na okoliczne narządy, w tym żołądek, co powoduje dyskomfort po posiłku. Przyczynami mogą być:

• powiększenie śledziony, która uciska na żołądek,
• choroby wątroby wpływające na trawienie,
• zaburzenia krążenia krwi w układzie wrotnym.

Ból śledziony po alkoholu

Ból śledziony po spożyciu alkoholu może być poważnym objawem wskazującym na problemy zdrowotne związane z nadużywaniem alkoholu. Najczęstsze przyczyny to:

• choroby wątroby: długotrwałe nadużywanie alkoholu może prowadzić do marskości wątroby, stłuszczenia wątroby, alkoholowego zapalenia wątroby,
• powiększenie śledziony (splenomegalia) często towarzyszy chorobom wątroby wywołanym przez alkohol,
• wzrost ciśnienia w naczyniach krwionośnych śledziony może być skutkiem marskości wątroby.

Ból śledziony – leczenie i diagnostyka

Diagnostyka bólu śledziony obejmuje:

• badanie fizykalne: lekarz może wyczuć powiększenie śledziony,
• badania obrazowe: USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny mogą pomóc w ocenie wielkości i struktury śledziony.

Leczenie zależy od przyczyny i może obejmować:

• antybiotykoterapię w przypadku infekcji,
• leczenie immunosupresyjne w chorobach autoimmunologicznych,
• terapię przeciwnowotworową w przypadku nowotworów,
• leczenie choroby podstawowej np. choroby wątroby lub niedokrwistości,
• chirurgiczne usunięcie śledziony (splenektomia) w niektórych przypadkach.

Ważne jest, aby nie ignorować bólu śledziony i skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia przyczyny i wdrożenia odpowiedniego leczenia. Samodzielne próby leczenia mogą być niebezpieczne i opóźnić właściwą diagnozę.

Podsumowanie – FAQ

Co może oznaczać ból śledziony i wątroby?

Ból śledziony i wątroby może wskazywać na poważne problemy zdrowotne wymagające konsultacji lekarskiej od urazów, przez choroby układowe po choroby nowotworowe

Jakie charakterystyczne objawy bólu śledziony? Czy towarzyszą mu inne objawy?

Charakterystyczne objawy bólu śledziony to ból zlokalizowany w lewej górnej części brzucha, pod żebrami.

Towarzyszące objawy mogą obejmować:

• uczucie pełności w jamie brzusznej,
• nudności, wymioty,
• gorączkę,
• zmęczenie, osłabienie,
• utratę apetytu i masy ciała.

Czy ból śledziony w ciąży może być groźny dla zdrowia?

Ból śledziony w ciąży może być groźny i wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Może wskazywać na:

• powiększenie śledziony,
• infekcje,
• powikłania ciążowe np. stan przedrzucawkowy.

Czym spowodowany jest ból śledziony po jedzeniu?

Najczęściej ból śledziony po jedzeniu jest wynikiem rozpierania i ucisku powiększonej śledziony na żołądek.

Jakie są domowe sposoby na ból śledziony?

Nie ma skutecznych domowych sposobów leczenia bólu śledziony. Ważne jest, aby nie ignorować tego objawu i skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia przyczyny i wdrożenia odpowiedniego leczenia. 

W przypadku wystąpienia bólu śledziony należy:

• unikać wysiłku fizycznego,
• nie spożywać alkoholu,
• stosować dietę lekkostrawną,
• obserwować inne objawy,
• niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.

Pamiętaj, że ból śledziony może wskazywać na poważne schorzenia i zawsze wymaga profesjonalnej diagnostyki i leczenia.

Dr n.med. Justyna Chlebowska-Tuz