Drapanie w gardle - poznaj przyczyny i domowe sposoby zapobiegania

Łaskotanie lub drapanie w gardle nie zawsze są objawem zbliżającej się infekcji. Mogą stanowić objawy choroby refluksowej przełyku, alergii oraz przeciążenia aparatu głosowego. Poznaj różne przyczyny pojawiania się tego nieprzyjemnego uczucia oraz sposoby na łagodzenie objawów.

Drapanie w gardle – przyczyny

Uczucie drapania w gardle pojawia się często jako objaw towarzyszący jesienno-zimowym infekcjom górnych dróg oddechowych, ale nie powinno być utożsamiane jedynie z nimi.  Dyskomfort w gardle może być odczuwany przez pacjentów z różną intensywnością np. jako jedynie delikatne łaskotanie, suchość, swędzenie, kłucie, a czasem jako piekący ból uniemożliwiający przełykanie i mówienie.

Wśród przyczyn bólu gardła należy wymienić:

• infekcje wirusowe i bakteryjne górnych dróg oddechowych,
• alergie,
• zapalenie migdałków,
• chorobę refluksową przełyku,
• wysuszenie śluzówki,
• podrażnienie śluzówki,
• niedostateczne wytwarzanie śliny,
• objaw niepożądany przyjmowania leków,
• obecność ciała obcego w przełyku,
• nowotwór krtani.

Swędzenie w gardle i kaszel z gorączką

Jeśli drapaniu w gardle towarzyszy:

• gorączka,
• ból głowy,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• kaszel,
• osłabienie,
• wodnisty katar,

wówczas powodem drapania w gardle jest infekcja wirusowa np.  wirusami powodującymi sezonowe przeziębienie, wirusem grypy lub wirusem SARS-CoV-2. Jeśli do powyższych objawów dołącza wysypka warto wziąć pod uwagę infekcję wirusem odry, ospy (VZV), wirusem powodującym mononukleozę zakaźną (EBV) lub  wirusem Coxsackie wywołującym chorobę dłoni, stóp i jamy ustnej potocznie nazywaną Bostonką.

U osób dorosłych zapalenie gardła rzadko powodowane jest przez bakterie, ale u dzieci w większości przypadków uczucie drapania w gardle związane jest z anginą paciorkowcową. Zapalenie gardła i migdałków w anginie wywołują paciorkowce grupy A.  Chorobie towarzyszy:

• wysoka gorączka,
• silny ból gardła,
• ból głowy,
• ból brzucha,
• nudności
• wymioty.

Brak kaszlu i nieżytu nosa odróżniają anginę od infekcji wirusowych.

Drapanie w gardle, chrypa i utrata głosu

Afonia, czyli bezgłos to zaburzenie pracy fałdów głosowych.  Osoba, dotknięta tą przypadłością może początkowo mieć ochrypły głos, a następnie nie jest w stanie komunikować się inaczej niż szeptem. Jeśli afonii towarzyszy ból gardła, trudności w przełykaniu i gorączka prawdopodobną przyczyną jest zapalenie krtani.  Krtań usytuowana jest pomiędzy gardłem, a tchawicą i z tego powodu infekcje, które najpierw objawiają się  nieżytem nosa i gardła, mogą przejść w zapalenie krtani.

Jeśli chrypa, ból przy przełykaniu i uczucie drapania w gardle utrzymują się przez ponad 3 tygodnie konieczna jest konsultacja z laryngologiem i wykluczenie raka krtani.

Drapanie w gardle w nocy

Kiedy dyskomfort w obrębie gardła pojawia się głównie w nocy, jego przyczyną może być chrapanie lub sen z otwartymi ustami. Winę może ponosić także zbyt suche powietrze w sypialni. Jeśli problem pojawia się jedynie w sezonie grzewczym ulgę mogą przynieść proste, ceramiczne nawilżacze montowane na grzejnikach.

Nieżyt nosa towarzyszący infekcjom lub alergiom może nasilać uczucie drapania w gardle w nocy, ponieważ w pozycji leżącej wydzielina zalega lub zaczyna spływać po tylnej ścianie gardła.  Przyczyną pojawiania się objawów jedynie w nocy może być także alergia na pierze, roztocza kurzu, naskórek lub ślinę czworonożnego pupila.

Suchość i drapanie w gardle

Przebywanie w pomieszczeniach o niskiej wilgotności, przegrzanych lub klimatyzowanych może przesuszać śluzówki powodując nieprzyjemne uczucie drapania w gardle.

 Gardło może ulec też podrażnieniu z powodu:

• niedostatecznej podaży płynów, czyli odwodnienia,
• przeciążenia głosu: przewlekłego ze względu na rodzaj wykonywanej pracy (np. nauczyciele, lektorzy, śpiewacy, aktorzy) lub jednorazowego np. podczas prób rozmów ze znajomymi na przyjęciu z głośną muzyką,
• narażenia na dym tytoniowy (palenie czynne i bierne),
• nadużywania wysokoprocentowego alkoholu
• niedostatecznego wytwarzania śliny,
• choroby refluksowej przełyku.

Zaburzenie funkcjonowania ślinianek skutkujące suchością i podrażnieniem gardła może być związane z chorobami autoimmunizacyjnymi np. chorobą Hashimoto lub zespołem Sjögrena. Zgaga, czyli uczucie pieczenia w klatce piersiowej, za mostkiem dochodzące aż do gardła pojawia się w przypadku refluksu, gdy kwaśna treść żołądka wraca do przełyku. Może towarzyszyć jej odbijanie lub czkawka, ale część pacjentów skarży się także na suchy kaszel, chrypę i podrażnienie gardła.

Suchość w ustach i drapanie w gardle jako działanie niepożądane leków

Większość pacjentów nie zdaje sobie sprawy, że suchość w ustach, czyli kserostomia to jeden z częściej zgłaszanych efektów ubocznych stosowania leków. Lista leków, które mogą powodować nieprzyjemne doznanie drapania i suchości w jamie ustnej jest bardzo długa. U starszych osób odczucie to może być spotęgowane w wyniku stosowania jednocześnie wielu farmaceutyków. Do najważniejszych grup leków wywołujących kserostomię należą:

• leki przeciwdepresyjne: trójpierścieniowe oraz selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny,
• leki antyhistaminowe I generacji,
• inhibitory konwertazy angiotensyny stosowane w celu obniżenia ciśnienia,
• leki rozszerzające oskrzela stosowane w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc i astmie,
• diuretyki stosowane w leczeniu obrzęków i zastoinowej niewydolności serca,
• opioidowe leki przeciwbólowe,
• leki pobudzające autonomiczny układ nerwowy stosowane miejscowo np. w celu zmniejszenia przekrwienia śluzówek w nieżycie nosa.

Co na drapanie w gardle?

Jeżeli nieprzyjemne objawy zostały wywołane przez wirusową infekcję dróg oddechowych, ulgę przyniosą dostępne bez recepty tabletki do ssania, aerozole lub płukanki, które mają działanie odkażające, znieczulające i przeciwobrzękowe. Przesuszonym śluzówkom pomogą preparaty zawierające porost islandzki, mech irlandzki lub witaminy A i E. Jeśli przyczyną bólu jest angina paciorkowcowa konieczna będzie antybiotykoterapia. Podrażnione zarzucaniem kwaśnej treści w chorobie refluksowej gardło i przełyk ukoją leki zobojętniające lub hamujące wydzielanie kwasu solnego. W przypadku alergii należy stosować leki antyhistaminowe. W aptekach są dostępne leki antyhistaminowe, leki zobojętniające kwas solny oraz inhibitory pompy protonowej o statusie OTC (ang. over the counter – leki bez recepty).  W razie jakichkolwiek wątpliwości skorzystaj z porady farmaceuty lub zapisz się na konsultację lekarską. Zawsze dokładnie czytaj ulotkę stosowanego preparatu.

Domowe sposoby na drapanie w gardle

• Pij dużo, ciepłych, jednak niegorących płynów np. łagodny napar herbaty osłodzony miodem,
• używaj nawilżacza powietrza,
• jeśli przyczyną bólu jest infekcja staraj się jak najwięcej wypoczywać,
• jeśli katar spływa w nocy po tylnej ścianie gardła ułóż się wyżej na poduszkach,
• wystrzegaj się dymu papierosowego i nadużywania alkoholu,
• unikaj ostrych przypraw, które mogą podrażnić gardło,
• dbaj o prawidłową emisję głosu,
• w celu nawilżenia gardła zastosuj siemię lniane (łyżkę nasion zalej szklanką wrzątku i pod przykryciem odstaw na 10 minut, przecedź),
• płukankę roztworem soli lub naparem z szałwii stosuj jedynie w przypadku infekcji, ale nie gdy gardło jest podrażnione lub przesuszone,
• ból możesz doraźnie załagodzić ssąc kostkę lodu.

Autor: Dr n.med. Justyna Chlebowska-Tuz