Estradiol – czym jest i za co odpowiada?

Wszystko o badaniach
Artykuły
Redakcja Diagnostyki
Udostępnij
Spis treści:

Estradiol (E2) jest jednym z hormonów płciowych, który należy do grupy estrogenów. Estradiol m.in. reguluje cykl miesiączkowy i rozwój narządów płciowych u kobiet. Znacznie mniejsze stężenia estradiolu występują u mężczyzn. Nieprawidłowy poziom tego hormonu może wypływać na płodność zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Jednak to nie wszystko. Jakie jeszcze funkcje pełni w organizmie człowieka estradiol i jak interpretować badania krwi określające poziom estradiolu?

Estradiol − co to jest?

Co to jest estradiol i jak wygląda zależność „estradiol a estrogen”? Estrogeny to żeńskie hormony płciowe. Estradiol z kolei, jest jednym z 3 hormonów z grupy estrogenów. Oprócz niego w grupie tej znajdują się estron i estriol. Estradiol w niewielkiej ilości jest także wytwarzany u mężczyzn.

Estradiol jest hormonem steroidowym. U kobiet powstaje w jajnikach z udziałem aromatazy, enzymu, bez którego nie jest w stanie wytworzyć się żaden hormon sterydowy. Za produkcję estradiolu odpowiadają też tkanka tłuszczowa, łożysko oraz mózg i kości. Estradiol u mężczyzn produkują jądra oraz kora nadnerczy, a jego działanie reguluje przysadka mózgowa.

Estradiol − funkcje w organizmie kobiety i mężczyzny

Najważniejszą funkcją estradiolu w organizmie kobiety jest kontrolowanie prawidłowego rozwoju narządów układu płciowego i ich budowy. Hormon ten odpowiada za kształtowanie się mniejszych i większych warg sromowych. Wysoki poziom estradiolu wpływa na brunatne przebarwienia ich powierzchni.

Właściwy poziom estradiolu ma wpływ na dojrzewanie komórek nabłonka pochwy i pobudza ich rozwój komórkowy. Estradiol bierze udział w rozroście błony śluzowej macicy i zwiększa jej kurczliwość. Od stężenia estradiolu zależy też dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych.

Poza układem płciowym, estradiol reguluje temperaturę ciała, przyczynia się do procesu twardnienia chrząstek kości nasadowych kości długich. E2 ma też wpływ na poziom libido, stan psychiczny i emocjonalny kobiet.

Stężenie estradiolu u kobiet zależy od wieku, fazy cyklu miesiączkowego, stanu zdrowia oraz występujących schorzeń. Najwyższy poziom estradiolu u kobiet można zaobserwować około 12. − 14. dnia cyklu, czyli w okresie owulacji. Badanie stężenia estradiolu może potwierdzić wystąpienie owulacji, co bywa pomocne dla osób, które starają się o dziecko.

Estradiol w formie syntetycznej może być stosowany w hormonalnej terapii zastępczej u kobiet po menopauzie, a to dlatego, że w tym okresie stężenie estradiolu znacznie się zmniejsza. Konieczność przyjmowania syntetycznego estradiolu może występować także przy uszkodzeniu jajnika, np. wskutek przebytej choroby nowotworowej.

Estradiol u mężczyzn, choć produkowany jest w znacznie mniejszych ilościach niż u kobiet, również odgrywa ważną rolę. Odpowiada m.in. za ruchliwość plemników, a więc bezpośrednio wpływa na płodność mężczyzn.

Właściwy poziom estradiolu zapobiega osteoporozie, zmniejsza też ryzyko zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego. Estradiol łagodzi skutki andropauzy. Niedobór tego hormonu obniża skalę głosu. Może być to sygnał do wykonania odpowiednich badań laboratoryjnych.

Estradiol – zakresy referencyjne

Stężenia estradiolu różnią się od siebie w zależności od płci, wieku, stanu zdrowia oraz przebytych lub czynnych chorób. Materiałem do badania jest surowica. Stężenie estradiolu należy badać na czczo. Podczas badania konieczne jest wskazanie, czy kobieta jest w ciąży, w jakiej jest fazie cyklu oraz czy przyjmuje hormony.

Estradiol oznaczany jest różnymi metodami, co wpływa na różnice w podawanych zakresach referencyjnych i przyjmowanych jednostkach. Zakresy referencyjne mogą być podane w pg/ml, pmol/l lub ng/l.

UWAGA! Obowiązujące dla laboratorium i metody zakresy referencyjne estradiolu są umieszczane na wyniku uzyskanym z laboratorium.

U zdrowej kobiety stężenie estradiolu kształtuje się następująco:

  • w fazie folikularnej 84 − 970 pg/ml
  • w fazie owulacji 13 − 330 pg/ml
  • w fazie lutealnej 73 − 200 pg/ml

Przy analizie wyników badań należy pamiętać, że estradiol w ciąży wzrasta. W tym okresie zakresy estrogenu, którym jest estradiol (normy pg/ml) to:

  • I trymestr: 188 ­− 2497 pg/ml
  • II trymestr: 1278 − 7192 pg/ml
  • III trymestr 6137 − 13460 pg/ml

Estradiol spada po menopauzie i wówczas wynosi 20 − 30 pg/ml. Zupełnie inny zakres referencyjny przyjmuje estradiol u mężczyzn – zakresy to 11,2 − 50,4 pg/ml.

Estradiol – jak interpretować wynik?

Nieprawidłowe wyniki badań mogą być wskaźnikiem występowania poważnych chorób. Zbyt wysokie stężenia estradiolu mogą wskazywać na problemy z wątrobą, nadnerczami, a także na nowotwory jajników. Niekiedy wysoki poziom estradiolu oznacza niedoczynność tarczycy.

U mężczyzn zwiększone stężenie estradiolu związane jest z ginekomastią. Jest to łagodny rozrost tkanki gruczołowej sutka. Formuje się w niewielki guzek czy też formę przypominającą kobiecą pierś. Ginekomastia może sprawiać ból przy dotyku i sprawiać duży dyskomfort psychiczny dla chorego.

Wysoki poziom estrogenów może towarzyszyć cukrzycy czy nadciśnieniu tętniczemu. Może mieć też wpływ na zbyt wczesne dojrzewanie płciowe dziewczynek.

Niski estradiol może sygnalizować niedoczynność endokrynną jajników. Niski estradiol to klasyczny objaw choroby Turnera. Jest to choroba genetyczna, która występuje wyłącznie u kobiet i polega na braku lub niedorozwoju chromosomu X. Niski estradiol może też wskazywać na hipogonadyzm, zespół policystycznych jajników oraz niedoczynność przysadki.

W określonych sytuacjach, niski poziom estradiolu może pojawiać się epizodycznie, np. po intensywnym wysiłku fizycznym lub przy zaburzeniach odżywiania takich jak anoreksja czy bulimia. Niezależnie od podejrzewanej przyczyny, gdy wyniki są poza normą, należy zgłosić się do specjalisty w celu wykonania dodatkowych badań i postawienia właściwej diagnozy.

Estradiol – kiedy badać hormony płciowe?

Styl życia oraz sposób odżywiania mają ogromny wpływ na właściwy poziom hormonów w ciele człowieka, a co za tym idzie i płodność. Zgodnie ze statystykami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, tylko w Polsce problem bezpłodności dotyka obecnie około miliona par. Światowa Organizacja Zdrowia zakwalifikowała bezpłodność jako chorobę cywilizacyjną (raport 2015).

Wskazaniami do badania poziomu estradiolu mogą być:

  • zaburzenia miesiączkowania
  • obfite miesiączki
  • obrzęki
  • nudności
  • wymioty
  • przyrost masy ciała
  • zatrzymanie wody w organizmie
  • migreny
  • złe samopoczucie i zmiany nastrojów
  • problemy z osteoporozą
  • chorobliwa suchość skóry

O tym, kiedy należy zbadać poziom hormonów płciowych, zadecydować powinien lekarz prowadzący. Ważne jest, aby w przypadku zaobserwowania wymienionych objawów poinformować o tym specjalistę. Następnie, w razie konieczności, udać się na badania laboratoryjne, które wskażą, jaki poziom ma dany hormon. Estrogen w niewłaściwym stężeniu to problemy ze snem, wahania nastroju, a także uderzenia gorąca.

Piśmiennictwo:

Badanie żelaza we krwi. Dlaczego należy kontrolować poziom Fe?
Progesteron – jakie objawy ma wzrost lub spadek poziomu progesteronu w organizmie?