Grzybica układu moczowego – przyczyny, objawy, leczenie

Grzybica układu moczowego to choroba wywołana przez drożdżaki. Rozwojowi schorzenia sprzyja wiele czynników, do których należą między innymi: stosowanie niektórych leków (w tym antybiotykoterapia), obniżenie odporności czy cewnikowanie. Objawy grzybiczego zakażenia układu moczowego nie są swoiste. W przypadku pojawienia się symptomów choroby, konieczne jest podjęcie leczenia.

Grzybica układu moczowego – przyczyny

Grzybica układu moczowego (zakażenie grzybicze układu moczowego) to infekcja, która najczęściej atakuje pęcherz moczowy lub nerki. Schorzenie wywołują następujące rodzaje drożdżaków:

• Candida – w tym przypadku nie zawsze konieczne jest podjęcie leczenia, ponieważ patogen może zasiedlać drogi moczowe bez wywoływania objawów infekcji. To oznacza, że obecność w moczu grzybów rodzaju Candida (tzw. kandyduria) nie jest jednoznaczne z zakażeniem – jeśli nie występują objawy infekcji układu moczowego, zazwyczaj nie ma potrzeby stosowania leków przeciwgrzybiczych;
• Cryptococcus, Aspergillus, Histoplasma, Blastomyces, Coccidioides – gdy badania diagnostyczne wykażą obecność w moczu tych patogenów, konieczne jest zastosowanie farmakoterapii.

Grzybica układu moczowego najczęściej pojawia się w wyniku zaburzenia naturalnej równowagi mikroflory organizmu oraz osłabienia mechanizmów obronnych. Jednym z głównych czynników sprzyjających jej rozwojowi jest antybiotykoterapia (zwłaszcza długotrwała), która niszczy pożyteczne bakterie stanowiące naturalną barierę ochronną organizmu. Ryzyko zakażenia wzrasta także u osób z obniżoną odpornością, na przykład w przebiegu chorób nowotworowych, cukrzycy czy zakażenia HIV.

Do rozwoju grzybicy może również dojść u osób hospitalizowanych, szczególnie u tych z założonym cewnikiem moczowym (cewnikiem w pęcherzu, drenem w nefrostomii, cewnikiem moczowodowym), ponieważ sprzyja on kolonizacji drobnoustrojów i uszkadza naturalne bariery ochronne dróg moczowych. Dodatkowym czynnikiem ryzyka są rozmaite wady rozwojowe i wrodzone układu moczowego, zabiegi w obrębie układu moczowego i zaburzenia odpływu moczu, np. w przebiegu przerostu gruczołu krokowego czy kamicy nerkowej. Grzybica może także rozwijać się na skutek infekcji grzybiczej pochwy u kobiet, w wyniku stosowania glikokortykosteroidów, leków immunosupresyjnych (np. po przeszczepie narządów) oraz u osób w podeszłym wieku, u których naturalna odporność organizmu jest obniżona. Nie bez znaczenia są również stany wyniszczenia organizmu oraz żywienie pozajelitowe. Wszystkie te czynniki prowadzą do osłabienia mechanizmów obronnych organizmu, co umożliwia grzybom rozwój i kolonizację dróg moczowych.

Grzybicze zakażenie nerek najczęściej rozwija się na drodze krwiopochodnej. Gdy w organizmie istnieje inne ognisko zakażenia grzybiczego – na przykład w płucach, skórze czy przewodzie pokarmowym – patogeny mogą dostać się do krwiobiegu. Bywa, że wraz z krwią docierają do nerek i kolonizują ich miąższ, prowadząc do powstania licznych drobnych ropni.

Warto przeczytać: https://diag.pl/pacjent/artykuly/grzybica-organizmu-objawy-przyczyny-dieta-jakie-badania-wykonac/

Grzybica układu moczowego – wzrost zachorowalności

Choć w porównaniu do zakażeń bakteryjnych, infekcje grzybicze dróg moczowych występują zdecydowanie rzadziej, to częstość ich występowania wzrasta. Coraz powszechniejsze i często nieuzasadnione stosowanie antybiotyków, zwłaszcza tych o szerokim spektrum działania, prowadzi do zaburzenia naturalnej równowagi mikroflory organizmu. Poza tym, postęp medycyny – choć niezwykle korzystny – niesie ze sobą także większe ryzyko infekcji grzybiczych. Coraz więcej osób poddawanych jest przeszczepom narządów oraz leczeniu immunosupresyjnemu, które osłabia naturalne mechanizmy odpornościowe i sprawia, że organizm jest mniej zdolny do zwalczania zakażeń, w tym tych wywołanych przez grzyby. Dodatkowo, wzrasta liczba osób przewlekle chorych, osób starszych oraz hospitalizowanych z użyciem cewników. Zwiększa się też świadomość i możliwości diagnostyczne, dzięki czemu więcej przypadków grzybicy układu moczowego jest rozpoznawanych i rejestrowanych. Wszystkie powyższe czynniki powodują, że liczba zachorowań na tę infekcję rośnie, a jej kontrola i leczenie stają się ważnym wyzwaniem we współczesnej medycynie.

Grzybica układu moczowego – objawy

Objawy grzybicy układu moczowego często są niespecyficzne i przypominają symptomy infekcji o podłożu bakteryjnym, dlatego rozpoznanie schorzenia bywa trudne bez badań laboratoryjnych. Najczęściej obserwuje się:

• częste oddawanie moczu,
• nagłe parcie na mocz,
• ból lub pieczenie cewki moczowej podczas mikcji,
• ból w podbrzuszu lub okolicy lędźwiowej (jeśli zajęte są nerki),
• obecność krwi w moczu (krwiomocz),
• zatrzymanie moczu,
• gorączka, dreszcze,
• świąd i pieczenie sromu, upławy z pochwy (u kobiet),
• nieprawidłowa wydzielina z cewki moczowej,
• ogólne osłabienie i złe samopoczucie.

Warto zaznaczyć, że u niektórych chorych zakażenie grzybicze może przebiegać bezobjawowo, a obecność patogenów w moczu bywa wykrywana przypadkowo w trakcie badań laboratoryjnych – dotyczy to zwłaszcza wspomnianych wcześniej grzybów z rodzaju Candida (Candida spp.), które nie zawsze wywołują stan zapalny.

Przeczytaj również: https://diag.pl/pacjent/artykuly/zapalenie-pecherza-moczowego-objawy-leczenie/

Grzybica układu moczowego – badania

Objawy mogące sugerować rozwój grzybicy układu moczowego powinny zostać skonsultowane z lekarzem. Podstawowymi procedurami, które zleca lekarz są badania moczu, do których należą:

• badanie ogólne moczu,
• posiew moczu (dwukrotny, dodatni mykologiczny posiew moczu świadczy o kolonizacji układu moczowego grzybami),
• poziom mocznika, kreatyniny, kwasu moczowego,
• wskaźnik albumina/kreatynina w moczu (ACR).

Do badań krwi, które dodatkowo może zlecić specjalista, należą:

• stężenie kreatyniny, mocznika i kwasu moczowego w surowicy,
• badanie na obecność antygenu Candidi w osoczu krwi.

Lekarz może zlecić również pobranie wymazu z cewki moczowej i laboratoryjne zbadane wydzieliny.

Grzybica układu moczowego – leczenie

Leczenie grzybicy układu moczowego zależy przede wszystkim od lokalizacji zakażenia, stanu ogólnego chorego, obecności objawów oraz czynników ryzyka. W przypadku bezobjawowej obecności grzybów w moczu, zwłaszcza u osób z cewnikiem, często wystarczy jedynie usunięcie lub wymiana cewnika oraz obserwacja – bez konieczności stosowania leków przeciwgrzybiczych.

Leczenie bezobjawowej kandydurii stosuje się u osób z upośledzoną odpornością lub chorych, którzy poddawani są inwazyjnym zabiegom w obrębie dróg moczowych. W pozostałych przypadkach zalecane są: obserwacja pod kątem wystąpienia objawów oraz okresowe badania kontrolne.

Jeśli infekcja przebiega objawowo, konieczne jest włączenie leczenia farmakologicznego. Najczęściej stosuje się leki przeciwgrzybicze doustnie lub dożylnie. W cięższych przypadkach konieczne może być podawanie leków miejscowo do pęcherza w formie wlewów, jeśli terapia ogólna jest niewystarczająca lub przeciwwskazana.

Bardzo istotne jest też równoległe leczenie chorób podstawowych, takich jak np. cukrzyca, oraz eliminacja czynników sprzyjających zakażeniu – np. ograniczenie stosowania antybiotyków, które zaburzają równowagę mikroflory.

Leczenie grzybicy układu moczowego wymaga indywidualnego podejścia i ścisłej współpracy z lekarzem, ponieważ nieprawidłowo leczona infekcja może prowadzić do powikłań, szczególnie u osób z osłabionym układem odpornościowym.

Grzybica układu moczowego – zapobieganie

Aby zapobiegać grzybicy układu moczowego, ważne jest przede wszystkim dbanie o prawidłową higienę osobistą oraz unikanie czynników, które mogą zaburzać naturalną równowagę mikroflory dróg moczowych. Wśród działań profilaktycznych można wymienić między innymi: codzienne zmienianie bielizny, używanie prezerwatyw, rezygnacja z długotrwałego przesiadywania w wannie, regularne wymienianie podpasek czy tamponów. Należy rozsądnie stosować antybiotyki (tylko w sytuacjach, kiedy jest to absolutnie konieczne), ponieważ ich nadużywanie sprzyja rozwojowi grzybów w organizmie. W przypadku infekcji grzybiczej pochwy czy penisa konieczne jest podjęcie leczenia.

Osoby z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca, powinny szczególnie kontrolować poziom glukozy we krwi, gdyż hiperglikemia zwiększa podatność na infekcje grzybicze. W środowisku szpitalnym ważne jest przestrzeganie zasad aseptyki, zwłaszcza podczas zakładania i pielęgnacji cewników, aby zminimalizować ryzyko kolonizacji grzybami. Warto również unikać niepotrzebnego cewnikowania.

Osoby z osłabioną odpornością muszą być pod stałą kontrolą lekarską, a w razie potrzeby stosować odpowiednie środki wspierające odporność. Ponadto, utrzymanie odpowiedniego nawodnienia organizmu pomaga w regularnym wypłukiwaniu drobnoustrojów z dróg moczowych – dlatego należy dużo pić, najlepiej niegazowaną wodę mineralną.

Grzybica układu moczowego – dieta

Zdrowa, zrównoważona dieta, wspierająca odporność i mikroflorę, jest istotnym elementem profilaktyki oraz leczenia grzybicy układu moczowego. Warto unikać przetworzonych produktów, nadmiaru cukrów prostych, ponieważ cukier sprzyja namnażaniu się grzybów. Posiłki bogate w błonnik, warzywa, owoce (szczególnie te o niskim indeksie glikemicznym) oraz probiotyki pomagają w utrzymaniu zdrowej flory bakteryjnej w organizmie, co przeciwdziała rozwojowi infekcji.