Jak się przygotować do gastroskopii? Kompleksowy poradnik

Gastroskopia jest badaniem diagnostycznym, umożliwiającym ocenę górnego odcinka przewodu pokarmowego, rozpoznanie schorzeń przełyku, żołądka oraz dwunastnicy. W trakcie badania możliwe jest także pobranie wycinków do dalszych badań diagnostycznych. O tym, jak przygotować się do gastroskopii i jak przebiega badanie, przeczytasz w poniższym artykule.

Gastroskopia – co to za badanie?

Gastroskopia nazywana jest również endoskopią górnego odcinka przewodu pokarmowego lub panendoskopią. Pozwala ona na wczesne rozpoznawanie chorób przełyku, żołądka oraz dwunastnicy, a w konsekwencji zastosowanie odpowiedniego leczenia. 

Podczas gastroskopii możliwe jest też pobranie wycinków z błony śluzowej do badań histopatologicznych oraz celem wykonania testu urazowego, umożliwiającego wykrycie bakterii Helicobacter pylori. Kolejnym zastosowaniem gastroskopii są zabiegi lecznicze, takie jak tamowanie aktywnych krwawień z przełyku, poszerzanie zwężeń przewodu pokarmowego, czy usuwanie polipów. 

Ile nie jeść przed gastroskopią? Przygotowanie do badania

Gastroskopia jest badaniem wymagającym przygotowania się przez pacjenta. Jedną z częściej pojawiających się wątpliwości przed badaniem jest kwestia diety. Zatem, co można jeść dzień przed gastroskopią? Badanie to nie wymaga stosowania specjalnej diety. Niezbędne jest jednak pozostawanie na czczo, a dokładniej: 

• na około 6 godzin przed badaniem nie należy spożywać posiłków,
• 4 godziny przed badaniem należy powstrzymać się od spożywania płynów. 

Kilka godzin przed gastroskopią należy zaniechać palenia papierosów. Jeżeli badanie jest zaplanowane w godzinach popołudniowych, w dniu badania pacjent może zjeść rano lekkie śniadanie, lecz później musi zostać zachowana 6-godzinna przerwa od jedzenia i 4-godzinna od spożywania płynów.

Bezpośrednio przed badaniem pacjent powinien zdjąć okulary i wyjąć protezy zębowe. U osób, które są szczególnie narażone na powikłania infekcyjne, może zostać zastosowana profilaktyka antybiotykowa przed planowanym badaniem. Jednakże nie jest to postępowanie standardowe i jest ono stosowane tylko w rzadkich przypadkach. Gastroskopie przeprowadzane w znieczuleniu ogólnym wymagają dodatkowo przeprowadzenia z pacjentem wywiadu anestezjologicznego.

Jakich leków nie można brać przed gastroskopią?

Lekarz, zlecając wykonanie gastroskopii, może zapytać o przyjmowane leki, ponieważ czasami konieczne jest odstawienie niektórych z nich przed badaniem. Z reguły leki przyjmowane na stałe powinny być zażywane zgodnie z dotychczasowymi zaleceniami specjalisty. Odpowiednio wcześniej może być niezbędne odstawienie, na przykład leków przeciwcukrzycowych lub leków przeciwkrzepliwych. 

Wszelkie odstępstwa i decyzje o odstawieniu leków przed gastroskopią mogą zostać podjęte wyłącznie przez lekarza kierującego na badanie lub wykonującego badanie. Nie należy podejmować takich działań na własną rękę. 

Gastroskopia – jak przebiega badanie?

Badanie jest przeprowadzane zazwyczaj w pozycji leżącej na lewym boku z nieznacznie uniesioną górną połową ciała. Po założeniu plastikowego ustnika na dziąsła, który uniemożliwia zaciśnięcie zębów, lekarz wprowadza przez jamę ustną specjalny aparat, nazywany gastroskopem. Gastroskop jest miękką i giętką rurką o średnicy około 10 mm. W starszych modelach wykorzystywane były światłowody, natomiast nowoczesne gastroskopy zakończone są mikrokamerą. Specjalne kanały w gastroskopie pozwalają również na wykonywanie zabiegów diagnostycznych i leczniczych, odsysanie płynnej treści czy podawanie powietrza. 

Podczas wprowadzania gastroskopu, polecane jest wykonywanie przez pacjenta ruchu połykania, co ułatwia przechodzenie aparatu przez gardło, przełyk, żołądek, aż do dwunastnicy. Długość badania jest uzależniona od współpracy pacjenta z personelem medycznym. Zwykle procedura nie trwa dłużej niż 30 minut. 

Gastroskopia jest bezpiecznym i bezbolesnym badaniem, aczkolwiek może być nieprzyjemna i budzić dyskomfort u pacjentów. Badanie wykonywane jest często w znieczuleniu miejscowym. Przed przystąpieniem do procedury podawany jest na ścianę gardła środek znieczulający w formie aerozolu. Znieczulenie miejscowe łagodzi ból, a także osłabia pojawiający się odruch wymiotny. Stosowane są niekiedy środki uspokajające, a w niektórych przypadkach procedura wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym. 

W czasie badania lekarz może ocenić szerokość przełyku, obecność zwężeń czy żylaków przełyku, obecność zmian zapalnych, nalotów na błonie śluzowej, owrzodzeń. W obrębie żołądka możliwe jest wykrycie między innymi obecności nadżerek, guzów, owrzodzeń. Z kolei w dwunastnicy lekarz może stwierdzić, na przykład występowanie uchyłków, wrzodów oraz zmian zanikowych błony śluzowej.

Lekarz może też pobrać wycinki do innych badań diagnostycznych lub zastosować procedury terapeutyczne. Po zakończeniu badania, gastroskop jest wyjmowany przez lekarza. 

Wskazania do gastroskopii

Gastroskopia jest badaniem wykonywanym na zlecenie lekarza. Gastroskopia terapeutyczna wykonywana jest na przykład u pacjentów z krwawieniami z górnego odcinka przewodu pokarmowego albo w leczeniu żylaków przełyku. Wskazaniami do wykonania badania w celach diagnostycznych są m.in.:

• objawy dyspeptyczne (objawy związane z niestrawnością) trwające dłużej niż 2-3 miesiące,
• niestrawność pojawiająca się po 45. roku życia i nieodpowiadająca na leczenie,
• bóle brzucha,
• zaburzenia łaknienia,
• uczucie pełności poposiłkowej,
• odbijanie,
• częste nudności i wymioty o nieustalonej przyczynie,
• długotrwała biegunka o nieznanej przyczynie,
• problemy z przełykaniem,
• ból towarzyszący przełykaniu,
• obecność symptomów refluksu żołądkowo-przełykowego,
• podejrzenie choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy,
• marskość wątroby,
• utrzymująca się zgaga,
• epizody krwawienia z przewodu pokarmowego,
• smoliste stolce,
• niedokrwistość, 
• szybka utrata masy ciała,
• ból w klatce piersiowej o niejasnej etiologii,
• choroby nowotworowe górnego odcinka przewodu pokarmowego w wywiadzie rodzinnym.

Przeciwwskazania do gastroskopii

Bezwzględnym przeciwwskazaniem do wykonania gastroskopii jest brak zgody pacjenta. Pośród możliwych przeciwwskazań medycznych do przeprowadzenia badania wymienia się: 

• zawał mięśnia sercowego, 
• ostrą niewydolność oddechową, 
• ostrą niewydolność serca, 
• ostry zespół wieńcowy, 
• niewyrównane zaburzenia krzepnięcia krwi,
• niekontrolowane nadciśnienie. 

Powikłania po gastroskopii

Powikłania po gastroskopii zdarzają się bardzo rzadko (około 0,5% zabiegów) i dotyczą głównie procedur wykonanych w celach leczniczych, a nie diagnostycznych. Powikłania mogą się pojawić już w trakcie badania, a także po jego zakończeniu. Wystąpić mogą krwawienia, rzadziej perforacja ściany badanego odcinka przewodu pokarmowego, czy bakteriemia. Zdarzają się też powikłania związane z zastosowanym znieczuleniem. 

Po wykonanej gastroskopii lekarz przedstawi szczegółowe zalecenia. Najczęściej nic nie stoi na przeszkodzie, aby pacjent wrócił do normalnego funkcjonowania. Po badaniu może być odczuwalny ból gardła, co jest związane z mechanicznym podrażnieniem błony śluzowej. 

Zaleca się, aby pierwszy posiłek spożyć dopiero po ustąpieniu znieczulenia miejscowego gardła. Jeśli badanie było wykonywane w znieczuleniu ogólnym, pacjenci nie mogą bezpośrednio po gastroskopii prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn.

Mgr Aleksandra Wasilów