Kamica żółciowa - przyczyny i objawy. Jak wykryć kamienie w woreczku żółciowym?

Kamica żółciowa to stan, w którym w żółci znajdują się złogi. Wyróżnia się kamicę pęcherzyka żółciowego, w której złogi tworzą się w pęcherzyku żółciowym oraz kamicę przewodową, w której złogi umiejscawiają się w drogach żółciowych (wewnątrzwątrobowych lub zewnątrzwątrobowych) i pochodzą z pęcherzyka żółciowego (najczęściej) lub pierwotnie powstają w przewodach żółciowych. W przypadku kamicy przewodowej, w około 95% przypadków, współistnieje kamica pęcherzyka żółciowego. Jak przebiega kamica żółciowa? Objawy, przyczyny oraz diagnostyka.

Kamica żółciowa – co warto o niej wiedzieć?

Złogi, czyli potoczne kamienie żółciowe, można podzielić na cholesterolowe, barwnikowe i mieszane. Do głównych czynników ryzyka powstania złogów cholesterolowych zalicza się: płeć żeńską, predyspozycje genetyczne, ciążę, wiek powyżej 40 r.ż., cukrzycę, otyłość, hipertriglicerydemię, stosowanie niektórych leków (np. doustnych środków antykoncepcyjnych) oraz szybki spadek masy ciała. Do powstania złogów barwnikowych, które w Europie występują rzadko, predysponują m.in. niedokrwistość hemolityczna, choroba Leśniowskiego – Crohna, marskość wątroby czy przewlekłe całkowite żywienie pozajelitowe. Większość złogów ma zwykle budowę mieszaną, złożoną z cholesterolu i barwników żółciowych.

Kamica żółciowa – diagnostyka

Podstawowym badaniem służącym rozpoznaniu kamicy pęcherzyka żółciowego, jest USG. Badanie uwidacznia złogi, umożliwia ocenę wielkości pęcherzyka żółciowego oraz szerokość dróg żółciowych. W niepowikłanych przypadkach, badania laboratoryjne nie wykazują żadnych nieprawidłowości. Niemniej jednak, w razie podejrzenia kamicy przewodowej, lekarz na ogół zleca badanie wskaźników wątroby w surowicy: ALT, AST, ALP, GGTP oraz stężenie bilirubiny ze zwróceniem uwagi na frakcję bilirubiny sprzężonej. Takie badania możesz wykonać np. w DIAGNOSTYCE. Wyniki badań wraz z charakterystycznymi objawami oraz obrazem badania USG jamy brzusznej warunkują dalsze postępowanie.

Kamienie żółciowe – objawy

Kamica pęcherzyka żółciowego u większości pacjentów przebiega w sposób zupełnie bezobjawowy. Kamień w woreczku żółciowym (a prawidłowo – w pęcherzyku żółciowym) może być wówczas przypadkowym znaleziskiem w badaniu USG jamy brzusznej wykonywanym z innego powodu. U pozostałych osób pojawia się nawracająca kolka żółciowa.

Kamienie w woreczku żółciowym – objawy (objawy kamieni w pęcherzyku żółciowym):

• Kolka żółciowa, czyli napadowy, ostry ból brzucha odczuwany głównie w podżebrzu prawym lub nadbrzuszu środkowym. Ból może promieniować do prawej łopatki, trwa zazwyczaj powyżej pół godziny, ale stopniowo przemija w ciągu 5 godzin. Często pojawia się po spożyciu tłustego, smażonego posiłku (np. bigosu, smażonej cebuli).
• Nudności i wymioty.
• Dyskomfort w nadbrzuszu po spożyciu tłustych pokarmów.
• Zgaga i wzdęcia.
• Uczucie pełności czy ucisku w prawym podżebrzu, awersja do tłustych i wzdymających potraw.

Jeśli złogi przemieszczą się do dróg żółciowych, to w większości przypadków blokują przewód żółciowy wspólny lub zwieracz Oddiego (w tym miejscu żółć oraz soki trzustkowe uchodzą do dwunastnicy). Pojawia się wówczas silny ból w prawej okolicy podżebrowej, nudności i wymioty, a często także żółtaczka. Jeśli niedrożność utrzymuje się, żółtaczka będzie narastać, może wystąpić świąd skóry, odbarwienie stolców i ciemna barwa moczu.

Jeśli w trakcie kolki żółciowej pojawia się gorączka i dreszcze, a dolegliwości bólowe utrzymują się lub narastają, przyczyną może być ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych lub ostre żółciopochodne zapalenie trzustki.

Powikłania kamicy żółciowej

Najczęstszym powikłaniem kamicy pęcherzyka żółciowego jest ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego. Świadczy o nim przedłużający się powyżej 5 godzin ból, gorączka, dreszcze, wymioty oraz silna wrażliwość brzucha na dotyk. Wśród pozostałych powikłań wyróżnia się przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego oraz kamicę przewodową, która może z kolei doprowadzić do zapalenia dróg żółciowych, ostrego zapalenia trzustki, a nawet wtórnej marskości żółciowej wątroby.

Kamica żółciowa – co robić?

W łagodzeniu objawów napadu kolki żółciowej, ulgę przyniosą leki przeciwbólowe, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. diklofenak czy ketoprofen), paracetamol, a w przypadku silnych dolegliwości, np. petydyna podana w zastrzyku domięśniowym lub podskórnym. Stosuje się również leki rozkurczowe, do których należą drotaweryna, hioscyna czy papaweryna. W objawowej kamicy pęcherzyka żółciowego lub u pacjentów, u których stwierdzi się zwiększone ryzyko raka pęcherzyka żółciowego – pęcherzyk żółciowy usuwa się podczas zabiegu cholecystektomii, najczęściej sposobem laparoskopowym. Warto wiedzieć, że w razie współistnienia kamicy przewodowej, najpierw usuwa się złogi z dróg żółciowych, zwykle przy użyciu ECPW (endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna) ze sfinkterotomią endoskopową. Zabieg polega na wprowadzeniu endoskopu do dwunastnicy, nacięciu brodawki Vatera i usunięciu złogów. Rozpoznanie kamicy przewodowej, zawsze jest wskazaniem do jej leczenia inwazyjnego, nawet w przypadku bezobjawowego przebiegu.

Bibliografia:

• Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020
• Chirurgia Repetytorium, W. Noszczyk, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012