Kardiomiopatia - rodzaje, objawy, badania

Redakcja Diagnostyki

12 maja 2022

Przeczytasz w 8 minut

Udostępnij

Spis treści:

Kardiomiopatia – co to jest?
Rodzaje kardiomiopatii oraz przyczyny ich rozwoju
Kardiomiopatia przerostowa
Kardiomiopatia restrykcyjna
Kardiomiopatia rozstrzeniowa
Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory
Niesklasyfikowana kardiomiopatia
Kardiomiopatia – objawy
Badania diagnostyczne w kierunku kardiomiopatii
Bibliografia:

Kardiomiopatie to grupa chorób serca, które posiadają wiele, zróżnicowanych przyczyn oraz prowadzą do zaburzonego funkcjonowania mięśnia sercowego. Wyróżnia się liczne rodzaje kardiomiopatii, którym zazwyczaj towarzyszą dość podobne objawy chorobowe. W jaki sposób dochodzi do rozwoju kardiomiopatii, z czego wynikają zaburzenia pracy serca oraz jak rozpoznaje się kardiomiopatię?

Kardiomiopatia – co to jest?

Kardiomiopatie to określenie zbiorcze na grupę chorób kardiologicznych, które związane są z zaburzeniami w budowie mięśnia sercowego oraz jego nieprawidłowym funkcjonowaniem. Wyróżnia się wiele rodzajów kardiomiopatii, które charakteryzują się zróżnicowaną etiologią. Do rozwoju omawianej choroby może dochodzić także w wyniku zatruć toksycznych, nadużywania określonych substancji odurzających oraz w przebiegu innych schorzeń, m.in. określonych chorób autoimmunologicznych lub związanych z zaburzeniami pracy układu hormonalnego – mowa wówczas o kardiomiopatiach wtórnych.

Rodzaje kardiomiopatii oraz przyczyny ich rozwoju

Wyróżnia się liczne podtypy oraz rodzaje kardiomiopatii. Każda z nich stanowi osobną jednostkę chorobową, która charakteryzuje się odmiennymi przyczynami ich rozwoju, obrazem klinicznym oraz rokowaniem. Podstawowy podział kardiomiopatii, opracowany przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w 1995 roku wyróżnia pięć rodzajów tej choroby. Są to:

Kardiomiopatia przerostowa

Kardiomiopatia przerostowa to rodzaj choroby serca w większości przypadków warunkowanej genetycznie. Oznacza to, że za jej rozwój odpowiedzialna jest wada w kodzie genetycznym pacjenta, która została odziedziczona od jednego z rodziców (choroba dziedziczy się w sposób autosomalny dominujący) lub też pojawiła się na drodze nowej mutacji. W ok. 30% przypadków tego typu kardiomiopatii na ten moment dokładna przyczyna jej rozwoju pozostaje nieznana.

Jednym z czynników ryzyka, który może mieć wpływ na występowanie kardiomiopatii przerostowej jest m.in. cukrzyca ciążowa u matki. Częstość występowania kardiomiopatii przerostowej szacuje się na ok. 1:500 osób, przy czym choroba może przebiegać w sposób bezobjawowy. W przebiegu tego schorzenia dochodzi do niefizjologicznego przerostu fragmentów mięśnia sercowego – najczęściej są to ściany lewej komory serca oraz przegroda międzykomorowa. Występowanie kardiomiopatii przerostowej związane jest ze zwiększonym ryzykiem nagłego zgonu sercowego przed 40 rokiem życia.

Kardiomiopatia restrykcyjna

Do rozwoju kardiomiopatii restrykcyjnej może dochodzić samoistnie (idiopatyczna kardiomiopatia restrykcyjna) lub w przebiegu określonych schorzeń dotyczących całego organizmu, takich jak m.in.:

Amyloidoza,
Sarkoidoza,
Cukrzyca,
Zapalenie wsierdzia,
Twardzina układowa.

Dodatkowo, kardiomiopatia restrykcyjna może rozwinąć się jako powikłanie leczenia radiologicznego chorób nowotworowych lub też stosowania leków z grupy antracyklin. W przebiegu tego rodzaju kardiomiopatii włókna mięśnia sercowego nie są w stanie rozkurczać się w sposób prawidłowy, co skutkuje nadmierną sztywnością ścian serca. Prowadzi to do zaburzeń w wypełnianiu się serca krwią w fazie rozkurczu oraz występowania objawów z tym związanych.

Kardiomiopatia rozstrzeniowa

Ten typ kardiomiopatii występuje najczęściej spośród wszystkich kardiomiopatii pierwotnych. W przebiegu kardiomiopatii rozstrzeniowej dochodzi do zmniejszenia grubości ścian mięśnia sercowego, a w konsekwencji zaburzonej czynności skurczowej serca. Z czasem (podobnie jak w innych rodzajach kardiomiopatii) dochodzi do rozwoju obukomorowej niewydolności serca, która może być poprzedzona niewydolnością lewokomorową.

Kardiomiopatia rozstrzeniowa może rozwinąć się w wyniku innych chorób, przy czym często jest ona powikłaniem zapalenia mięśnia sercowego o etiologii wirusowej.

Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory

Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory warunkowana jest genetycznie, przy czym dokładny mechanizm jej rozwoju nie jest do końca poznany. Choroba ta występuje stosunkowo rzadko, w porównaniu do innych rodzajów kardiomiopatii. W przebiegu tego typu kardiomiopatii dochodzi do stopniowego zmniejszenia grubości ścian prawej komory serca oraz jej postępującego powiększenia. Dodatkowo pojawiają się także zaburzenia rytmu serca, które mogą prowadzić nawet do zatrzymania krążenia oraz nagłego zgonu sercowego.

Wcześniejsze występowanie nierozpoznanej kardiomiopatii arytmogennej często odpowiada za omdlenia, a nawet nagłe zgony wśród młodych, intensywnie trenujących sportowców np. podczas meczu piłkarskiego.

Niesklasyfikowana kardiomiopatia

Do tej kategorii zalicza się wszystkie pozostałe typy kardiomiopatii, które nie spełniają kryteriów diagnostycznych dla rodzajów opisanych powyżej.

Obecnie istnieją nowsze systemy klasyfikacji kardiomiopatii (jak np. klasyfikacja Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego z 2006 roku), które dzielą te choroby na poszczególne jednostki związane z bezpośrednią przyczyną rozwoju zaburzeń w budowie mięśnia sercowego. Systemy te wyróżniają znacząco więcej podtypów kardiomiopatii niż klasyfikacja WHO opisana powyżej.

Kardiomiopatia – objawy

Dokładny obraz kliniczny kardiomiopatii może różnić się w zależności od podtypu choroby, jaki występuje u danego pacjenta. Większość kardiomiopatii posiada powolny przebieg, gdzie na wczesnych etapach swojego rozwoju nie wywołują jakichkolwiek dolegliwości odczuwalnych przez pacjenta. Z czasem czynność serca ulega postępującemu pogorszeniu, które może skutkować rozwojem następujących objawów:

Zaburzenia rytmu serca,
Uczucie kołatania w klatce piersiowej,
Zwiększona męczliwość – występowanie znaczącego zmęczenia nawet po niewielkim wysiłku fizycznym,
Zawroty głowy,
Występowanie obrzęków, szczególnie w kończynach dolnych,
Uczucie duszności,
Parcie na mocz, które nasila się w nocy,
Przewlekły kaszel.

Opisane powyżej objawy mogą występować ze zmiennym nasileniem, a ich dokładny zakres zależny jest m.in. od tego, w której komorze serca występuje aktywny proces chorobowy. W przypadku kardiomiopatii wtórnych do objawów kardiologicznych dochodzą także dolegliwości związane z chorobą podstawową, która jest przyczyną zaburzeń w budowie oraz funkcjonowaniu serca.

Nieleczone kardiomiopatie z czasem mogą prowadzić do postępującej niewydolności serca oraz stanowią znaczący czynnik ryzyka dla występowania tzw. nagłych incydentów sercowych, do których zalicza się m.in. udar mózgu oraz zawał mięśnia sercowego.

Badania diagnostyczne w kierunku kardiomiopatii

Wiele kardiomiopatii posiada bardzo podobny zestaw objawów chorobowych. Z tego powodu przeprowadzenie dokładnej diagnostyki często jest utrudnione oraz wymaga szczegółowego uwzględnienia wielu dodatkowych czynników i obciążeń zdrowotnych pacjenta. Podstawowym narzędziem diagnostycznym w przebiegu kardiomiopatii jest USG serca, czyli echokardiografia. Dzięki temu badaniu obrazowemu lekarz jest w stanie uwidocznić nieprawidłowości anatomiczne w budowie mięśnia sercowego oraz dokonać pomiarów poszczególnych elementów serca.

W zależności od podejrzewanego typu kardiomiopatii lekarz prowadzący może także zlecić dodatkowe badania diagnostyczne. Niektórymi z badań laboratoryjnych, które mogą być użyteczne w przypadku dolegliwości kardiologicznych są m.in. oznaczenie stężeń troponin sercowych oraz NT-proBNP. Badania te pozwalają na wykrycie zawału mięśnia sercowego oraz ocenę stopnia nasilenia niewydolności mięśnia sercowego.

Dokładny zakres diagnostyki jest uzależniony od indywidualnych uwarunkowań zdrowotnych pacjenta. W celu zaplanowania optymalnego zestawu badań diagnostycznych niezbędna jest konsultacja lekarska, która uwzględnia zebranie dogłębnego wywiadu chorobowego, uzyskania informacji na temat historii choroby pacjenta oraz wyników przeprowadzanych do tego czasu badań.