Nieżyt jelita grubego – objawy i przyczyny stanu zapalnego

„Nieżyt jelita grubego” to potoczne określenie stanu zapalnego błony śluzowej tej części jelita o różnorodnym podłożu – infekcyjnym, autoimmunologicznym, niedokrwiennym czy związanym z narażeniem na działanie toksyn. Dowiedz się więcej na temat tej grupy schorzeń i ich objawów.

Nieżyt jelita grubego – co to jest?

Nieżyt jelita grubego to grupa zaburzeń charakteryzujących się obecnością ostrego lub przewlekłego stanu zapalnego w obrębie błony śluzowej okrężnicy. W terminologii medycznej stan ten określa się mianem „zapalenia jelita grubego”, a wśród jego przyczyn wymienia się m.in.:

• infekcje – zarówno zakażenia bakteryjne (wywołane przez takie patogeny, jak Escherichia coli, Salmonella, Shigella), jak i wirusowe (w tym zakażenie cytomegalowirusem) czy pasożytnicze (np. zarażenie pełzakiem czerwonki);
• proces autoimmunologiczny – charakteryzuje się nieprawidłową reakcją układu odpornościowego, która prowadzi do uszkodzenia prawidłowych komórek organizmu; do tzw. nieswoistych zapaleń jelit zalicza się chorobę Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
• niedokrwienie jelit – niedokrwienne zapalenie jelita grubego stanowi konsekwencję zmniejszonego dopływu krwi do okrężnicy, np. w przebiegu choroby zakrzepowo-zatorowej;
• zaburzenia odporności, narażenie na działanie toksyn i leków (np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, inhibitorów pompy protonowej) lub promieniowania jonizującego (m.in. u pacjentów po przebytej radioterapii okolicy miednicy) [1].

📌 Zobacz także: IBD, czyli choroby zapalne jelit. Czym się charakteryzują? 

Czym objawia się nieżyt jelit?

Na zapalenie jelita grubego mogą wskazywać takie objawy, jak:

• ból brzucha;
• gorączka;
• wodnista biegunka;
• nagłe parcie na stolec;
• obecność krwi w stolcu [1].

W zależności od przyczyny wystąpienia nieżytu jelita grubego pacjenci mogą zgłaszać również inne symptomy, w tym zmniejszenie masy ciała, osłabienie czy zmniejszenie tolerancji wysiłku. W przebiegu zapalenia okrężnicy o podłożu autoimmunologicznym dość charakterystyczna jest obecność tzw. objawów pozajelitowych, m.in. zapalenia stawów, zmian skórnych czy zaburzeń dotyczących narządu wzroku (np. zapalenia tęczówki).

Przekazanie lekarzowi wszelkich informacji dotyczących stanu zdrowia jest kluczowe dla szybkiego rozpoznania przyczyny dolegliwości i wczesnego wdrożenia odpowiedniego leczenia. Ogromną rolę w procesie diagnostyczno-terapeutycznym odgrywają również badania dodatkowe, w tym e-Pakiet stany zapalne jelit.

Jakie badania wykonać?

Diagnostyka zapalenia jelita grubego i jego etiologii to skomplikowany proces, obejmujący przede wszystkim:

• badanie podmiotowe – tzw. wywiad, dotyczący m.in. doświadczanych objawów, chorób towarzyszących, przebytych zabiegów, stosowanych leków czy występowania schorzeń o podłożu autoimmunologicznym (np. cukrzycy typu 1) w rodzinie;
• badanie przedmiotowe (fizykalne) – lekarz ocenia aktualny stan zdrowia pacjenta;
• badania laboratoryjne – badania krwi (m.in. pełną morfologię krwi, stężenie CRP, OB, gazometrię krwi tętniczej, stężenie elektrolitów, białka, kreatyniny, mocznika, badania poziomu przeciwciał P-ANCA, ASCA); badanie moczu (badanie ogólne moczu); badanie kału (np. posiew kału);
• badania obrazowe – RTG jamy brzusznej, tomografię komputerową jamy brzusznej i miednicy;
• badania endoskopowe – najczęściej kolonoskopię (badanie endoskopowe jelita grubego) lub sigmoidoskopię (badanie endoskopowe końcowej części jelita grubego).

Uzyskane wyniki badań służą nie tylko identyfikacji przyczyny zapalenia jelita grubego, ale również ocenie nasilenia zmian i wykryciu ewentualnych powikłań. Badania dodatkowe są też wykorzystywane do monitorowania efektów leczenia, w szczególności u pacjentów zmagających się z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego lub z chorobą Crohna.

Spastyczny nieżyt jelita grubego – co to jest?

„Spastyczny nieżyt jelita grubego” to niegdyś stosowane określenie zaburzenia motoryki jelit, charakteryzujące się nadmiernym skurczem mięśni w ich obrębie. Obecnie nazwa ta nie jest już stosowana w terminologii medycznej, a zespół objawów opisywanych niemal do końca XX wieku jako „spastyczne zapalenie jelita grubego” zalicza się aktualnie do zespołu jelita drażliwego (ang. irritable bowel syndrome, IBS) [2].

📌 Przeczytaj również: Zespół jelita drażliwego – czym się objawia ta uciążliwa choroba?

Zespół jelita drażliwego to jedno z najczęściej diagnozowanych schorzeń przewodu pokarmowego, o wciąż nie do końca jasnej etiologii i różnorodnych objawach [3]. Towarzyszące IBS bóle brzucha, zmiana rytmu wypróżnień czy wzdęcia wymagają różnicowania z innymi chorobami, takimi jak nieswoiste choroby zapalne jelit, rak jelita grubego, celiakia czy dysbioza jelitowa. Niepokojące objawy warto skonsultować z lekarzem specjalizującym się w zakresie gastroenterologii.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian