Nowotwór prostaty – czym jest, jak się objawia i jak go wykryć?

Rak gruczołu krokowego to jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych u mężczyzn. Przez długi czas może rozwijać się bezobjawowo lub powodować dolegliwości związane z oddawaniem moczu, takie jak w przypadku łagodnego rozrostu stercza. W diagnostyce stosuje się zarówno badania laboratoryjne, jak i obrazowe, a metodę leczenia dobiera się indywidualnie, w zależności od stanu pacjenta i stopnia zaawansowania choroby.

 

Nowotwór prostaty – czym jest?

Prostata, nazywana także sterczem oraz gruczołem krokowym to narząd męskiego układu płciowego. Usytuowana jest w miednicy, poniżej dna pęcherza moczowego, do przodu od odbytnicy i do tyłu od spojenia łonowego. Wielkością i kształtem przypomina kasztana. Otacza cewkę moczową i wytwarza wydzielinę, będącą istotnym składnikiem nasienia.

Gruczolakorak stercza to złośliwy nowotwór prostaty. Jest najczęściej rozpoznawanym nowotworem układu moczowo-płciowego i jednym z najczęstszych nowotworów występujących u mężczyzn. W prostacie mogą rozwijać się także inne złośliwe nowotwory np. mięsaki, zdarza się to jednak o wiele rzadziej.

Jeden na siedmiu mężczyzn w Europie usłyszy w trakcie swojego życia rozpoznanie raka prostaty. Nowotwór ten jest rozpoznawany u mężczyzn od czwartej dekady życia, niezwykle rzadko jest rozpoznawany przed 40. rokiem życia. Ponad 60% przypadków rozpoznaje się powyżej 65. roku życia, a średni wiek w którym rozpoznaje się raka prostaty to 66 lat – wyjaśnia dr Stefan W. Czarniecki.

Warto wiedzieć, że u wielu mężczyzn dochodzi do łagodnego rozrostu stercza, co jest najczęstsza przyczyną objawów związanych z oddawaniem moczu. Jest to proces który odbywa się całkowicie równolegle do ewentualnego rozwoju raka stercza. Więcej na temat chorób gruczołu krokowego możesz przeczytać TUTAJ.

Rak prostaty – przyczyny

Nie wiadomo, co dokładnie powoduje rozwój raka prostaty. Na pewno duży wpływ ma tutaj starzenie się organizmu i czynniki genetyczne. Nowotwór gruczołu krokowego znacznie częściej występuje u mężczyzn w wieku podeszłym, a jego ryzyko wzrasta, gdy w rodzinie ktoś już chorował na złośliwy nowotwór prostaty. Obecnie brakuje jednak jednoznacznych danych dotyczących czynników środowiskowych i dietetycznych na rozwój raka prostaty.

Nie ma udowodnionych modyfikowalnych czynników środowiskowych mogących wpłynąć na ryzyko rozwoju raka prostaty. Głównym czynnikiem ryzyka jest wiek – z biegiem lat ryzyko jego rozpoznania po prostu nieubłaganie wzrasta. Znaczenie ma także obciążenie rodzinne – definiowane jako występowania raka prostaty w rodzinie (tak po stronie ojca jak po stronie matki), które zwiększa ryzyko rozpoznania raka prostaty – dodaje dr Stefan W. Czarniecki.

Złośliwy nowotwór prostaty – objawy

Rak prostaty przez długi czas może nie dawać żadnych objawów i rozwijać się w sposób niezauważalny. Czasem powoduje niewielkie dolegliwości, typowe dla łagodnego rozrostu prostaty, np. wzrost częstości oddawania moczu, konieczność wstawania w nocy do toalety, osłabienie strumienia moczu, naglące parcie czy uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza moczowego po zakończeniu mikcji. Zaleganie moczu w pęcherzu moczowym z biegiem czasu może prowadzić do stopniowego uszkadzania pęcherza i nerek. Czasami może pojawić się krwinkomocz, krwiomocz czy dolegliwości bólowe podbrzusza.

Rak prostaty jest zdradliwy z tego względu, że rozwija się całkowicie skrycie. Bez objawów. Prawda jest taka, że jeżeli nowotwór prostaty daje zauważalne objawy – zazwyczaj jest już za późno na jego wyleczenie – uzupełnia dr Stefan W. Czarniecki.

Objawy nowotworu prostaty w jego zaawansowanym stadium są związane z obecnością przerzutów do innych narządów. Niestety, niektórzy pacjenci dopiero wtedy trafiają do lekarza. Takie symptomy mogą obejmować bóle kręgosłupa lędźwiowego (rak prostaty często przerzutuje do kości), objawy neurologiczne spowodowane uciskiem rdzenia kręgowego czy objawy ogólne np. niewyjaśniona utrata masy ciała.

Diagnostyka raka prostaty

Jeśli tylko zauważysz u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy, koniecznie udaj się do lekarza. Podstawowym, szybkim i prostym badaniem (choć niekoniecznie przyjemnym), jest palpacyjne badanie prostaty palcem wprowadzonym do odbytnicy (badanie per rectum). W ten sposób lekarz ocenia wielkość gruczołu krokowego, jego konsystencję i kształt. Obecność guzków, stwardnień, zgrubień i nierówności może wskazywać na rozwój raka stercza. Na podstawie zgłaszanych przez Ciebie symptomów i swojej oceny stercza, lekarz zleci Ci odpowiednie badania.

 

Jednym z nich jest pomiar PSA, czyli swoistego antygenu sterczowego. Takie badanie w kierunku raka prostaty wykonuje się z próbki krwi żylnej. Wzrost stężenia PSA może wskazywać na złośliwy nowotwór stercza, ale pojawia się także w przebiegu innych schorzeń (np. łagodnego rozrostu prostaty czy stanów zapalnych). Może być także efektem badania per rectum. Zdarza się również, że poziom PSA, mimo obecności nowotworu, nie jest zwiększony. Dlatego nie próbuj interpretować wyniku samodzielnie, lecz pozostaw to lekarzowi. Innym badaniem, przydatnym w diagnostyce przyczyny elewacji stężenia PSA, jest oznaczenie dodatkowo wolnej frakcji PSA.

W pierwszej linii diagnostyki raka gruczołu krokowego stosuje się wieloparametryczny rezonans magnetyczny prostaty, ale także także USG przezodbytnicze. Połączenie obu tych technik obrazowania wykorzystuje się podczas pobrania biopsji fuzyjnej prostaty. Uzyskany tą drogą materiał zostaje wysłany do badań histologicznych. Za pomocą innych badań obrazowych, takich jak tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny czy scyntygrafia poszukuje się ewentualnych przerzutów w innych narządach.

Przygotowanie to tomografii komputerowej – sprawdź 

Przygotowanie do rezonansu magnetycznego – sprawdź

Złośliwy nowotwór prostaty – leczenie

Absolutnie kluczowym dla skutecznego leczenia raka prostaty jest wykrycie raka w początkowym stadium choroby. Dlatego też wczesna diagnostyka jest tak ważna w tej chorobie. Istnieje szereg zaawansowanych technologicznie rozwiązań terapeutycznych – od robotycznej chirurgii przez zaawansowane technologie radioterapeutyczne – tłumaczy dr Stefan W. Czarniecki.

Sposób leczenia raka stercza zależy od wielu czynników, m.in.: wieku pacjenta, ogólnego stanu zdrowia, stopnia zaawansowania choroby oraz wyniku skali Gleasona (ocenia stopień histologicznej złośliwości guza i silnie koreluje z rokowaniem). Stosowane metody obejmują: aktywną obserwację, leczenie chirurgiczne, radioterapię, brachyterapię (specyficzny rodzaj precyzyjnej radioterapii, gdzie źródło promieniowania umieszcza się w guzie), leczenie zogniskowaną falą ultradźwiękową, leczenie hormonalne, immunoterapię czy chemioterapię. Metoda (lub metody) leczenia dobierane są indywidualnie, a po zakończeniu terapii konieczne są regularne kontrole lekarskie.

Bibliografia:

• „Rak prostaty” – W. Wysocki
• „Urologia onkologiczna — co zmieniło się w ciągu ostatnich 25 lat?” – P. Stajno, P. Wiechno, T. Demkow
• „Męski problem, czyli kłopoty z prostatą” – M. Filipek
• European Association of Urology 2020 Guidelines, Prostate Cancer.