Palpitacje serca – co to takiego? Co robić?

Pulsujące inaczej niż zwykle serce to dolegliwość, która często wywołuje zaniepokojenie. Przyczyny tego nieprzyjemnego uczucia mogą być zróżnicowane – czasami nieregularny rytm serca wynika ze stanu emocjonalnego, lecz może także stanowić objaw schorzenia kardiologicznego. Jednak to nie wszystko. Nieregularne bicie serca może być rezultatem nadmiernego spożycia kawy, a także stanowi dolegliwość, z którą spotykają się kobiety w ciąży. W jakich sytuacjach należy podjąć działania i skonsultować się z lekarzem?

Palpitacje serca – co to jest?

Kołatanie serca, zwane także palpitacją, to subiektywne odczucie nieprawidłowej aktywności serca. Osoby doświadczające tego problemu często zgłaszają równoczesne uczucie dezorientacji, osłabienia, zawroty głowy oraz ból serca. W celu dokładnej diagnozy lekarz może zalecić różne badania, takie jak całodobowe monitorowanie pracy serca, echokardiografię, koronarografię czy elektrokardiograficzne badanie serca (EKG).

Z medycznego punktu widzenia prawidłowy rytm serca dla przeciętnego człowieka to około 60-100 uderzeń na minutę. Przestrzeganie tych norm sugeruje, że serce pracuje w zdrowy sposób, a kołatanie nie jest powodem do obaw.

Jednakże, gdy pojawiają się dodatkowe objawy, konieczne może być pogłębione badanie i leczenie. Utrata przytomności, dodatkowe uderzenia serca, puls przekraczający 100 uderzeń na minutę w spoczynku, zmiana charakteru kołatania, ból w klatce piersiowej czy przyspieszony oddech to sytuacje, które powinny skłonić do dalszej diagnostyki i leczenia, ponieważ mogą wskazywać na potencjalnie poważne problemy zdrowotne.

Palpitacje serca – objawy

Kołataniem serca nazywane jest subiektywne doświadczenie przyspieszonej i nieregularnej aktywności serca. Niekiedy niepokojące objawy są lokalizowane w klatce piersiowej, a czasem mogą promieniować ku szyi. Przyczyny kołatania serca są wielorakie, obejmują różne choroby, zaburzenia hormonalne, dysfunkcje elektrolitowe, problemy psychiczne, stosowanie określonych leków, substancji lub działanie innych czynników, takich jak stres czy intensywny wysiłek fizyczny.

Zależnie od podłoża zaburzeń rytmu serca, mogą występować różnorodne objawy. Wśród nich wymienić można zawroty głowy, wzmożone uczucie zmęczenia, omdlenia czy duszności. Te symptomy towarzyszą uczuciu silnego niepokoju, lęku, zaczerwienieniu lub bladości skóry oraz nadmiernemu poceniu się.

Istnieją różne rodzaje kołatania serca, takie jak:

• kołatanie miarowe, charakteryzujące się regularnymi skurczami serca,
• kołatanie niemiarowe, gdzie odstępy między skurczami serca są nieregularne.

Ponadto wyróżnia się:

• kołatanie napadowe, które pojawia się nagle i z równie nagłym ustaniem,
• kołatanie nienapadowe, które stopniowo narasta i stopniowo ustępuje.

Palpitacje serca – przyczyny

Najważniejsze źródła tej dolegliwości związane są z zaburzeniami rytmu serca i przewodzenia impulsów elektrycznych. Wśród chorób kardiologicznych, których pierwszym sygnałem może być kołatanie serca, wymienić można m.in.:

• częstoskurcz komorowy lub nadkomorowy,
• migotanie bądź trzepotanie przedsionków,
• niewydolność serca.

Palpitacje często mają związek z aspektem psychicznym. Kołatanie serca możemy odczuwać np. w sytuacjach napadu paniki, podczas stanów lękowych, depresji czy nerwicy. Warto także zwrócić uwagę na pojawianie się palpitacji serca w nocy. Odczucie nietypowego bicia serca może towarzyszyć intensywnym emocjom lub reakcjom stresowym.

Palpitacje serca a ciąża

Kołatanie serca w czasie ciąży jest szczególnie niepokojące. To okres pełen stresu dla przyszłych mam, a zbliżające się rozwiązanie często generuje dodatkowe emocje. Zmiany zachodzące w organizmie kobiety, takie jak zwiększenie objętości krwi o 40-50%, a nawet o 80% u kobiet z nadwagą, stawiają serce przed wyzwaniem związanym z intensywniejszą pracą i utrzymaniem prawidłowego ciśnienia. Samo doświadczenie porodu także stanowi poważne wyzwanie dla serca przyszłej matki.

Wpływ hormonów na palpitacje serca

Palpitacje mogą być również powiązane z hormonami, które wpływają na pracę serca. Na przykład w okresie menopauzy, kiedy wzrasta ciśnienie krwi, pojawiać się może uczucie kołatania serca, a także uderzenia gorąca. Inne zaburzenia hormonalne, takie jak nadczynność tarczycy czy Zespół Cushinga, również mogą wpływać na nieregularny rytm serca.

Odczucie kołatania serca często wiąże się z przyjmowanymi lekami (np. beta-blokery) lub wskazuje na niedobory potasu. 

Palpitacje serca po alkoholu

Stosowanie używek również ma istotny wpływ – kołatanie serca po spożyciu alkoholu, nikotynie i kofeinie jest częstym zjawiskiem, podobnie jak w przypadku substancji narkotycznych.

Palpitacje serca – diagnostyka

Subiektywne wrażenia pulsującego serca wymagają potwierdzenia lekarskiego poprzez szereg badań. Podstawową oceną rytmu serca jest osłuchiwanie za pomocą stetoskopu w kontekście tętnicy obwodowej na przedramieniu. Niemniej jednak samo słuchanie nie wyczerpuje gamy dostępnych diagnostycznych narzędzi do analizy palpitacji. Kluczowym badaniem jest elektrokardiografia (EKG), pozwalająca na zobrazowanie elektrycznej aktywności serca oraz identyfikację ewentualnych zaburzeń rytmu serca. W dalszej diagnostyce może być zlecone badanie ultrasonograficzne serca (echokardiografia, echokardiogram, USG serca) w celu bardziej wszechstronnego zrozumienia sytuacji.

W kontekście klinicznym istotny jest również charakter samego pulsu. Kategoryzacja kliniczna wyróżnia pulsacje regularne i nieregularne oraz ciągłe (przyśpieszające i stopniowo zwalniające) i napadowe (o nagłym początku i nagłym ustaniu).

W przypadku długotrwałych lub przewlekłych objawów zaburzeń rytmu serca, wykrycie nieprawidłowości w badaniach diagnostycznych zazwyczaj nie stanowi trudności. Niestety, w izolowanym przypadku kołatania serca może być sytuacja, w której badania nie dostarczą wyraźnych wskazań. W takich przypadkach przydatne okazuje się zastosowanie rejestrowania aktywności serca przez 24 godziny przy użyciu monitora Holtera. W sytuacjach, gdy powyższe metody okazują się nieskuteczne, lekarz może zdecydować się na skierowanie pacjenta do szpitala. Wówczas zaleca się kilkudniową hospitalizację w celu postawienia ostatecznej diagnozy.

Istotnym elementem w diagnostyce kołatania serca jest również rutynowe badanie krwi. Analiza biochemii, morfologii, elektrolitów oraz podstawowych parametrów pozwala na identyfikację potencjalnych nieprawidłowości, takich jak niedokrwistość czy zaburzenia ilościowe potasu, które mogą manifestować się w postaci palpitacji serca.

Palpitacje serca – leczenie

Kołatanie serca to objaw, który zawsze powinien być skonsultowany z lekarzem. Pierwszym krokiem może być wizyta u lekarza rodzinnego, który zleci niezbędne badania i w razie potrzeby skieruje do specjalisty. Kołatanie serca to zjawisko, które może wymagać poważniejszego podejścia terapeutycznego. U niektórych osób epizody kołatania serca pojawiają się sporadycznie. Jeśli wyniki badań nie wykazują istotnych chorób, istnieją również domowe metody zaradcze, które mogą przyczynić się do łagodzenia objawów. Są one również użyteczne jako uzupełnienie leczenia farmakologicznego, jeśli zostało już rozpoczęte.

Przede wszystkim warto pracować nad kontrolą stresu, choć wiadomo, że nie zawsze jest to łatwe. Dlatego równie istotna jest umiejętność radzenia sobie ze stresem. Regularna aktywność fizyczna może być pomocna, pozytywnie wpływając nie tylko na pracę serca, ale również wspierając utrzymanie prawidłowej masy ciała. Odpowiednia intensywność i rodzaj aktywności fizycznej powinny być dostosowane do stanu zdrowia i kondycji fizycznej. Dieta również odgrywa kluczową rolę – warto dbać o dostateczne spożycie kwasów tłuszczowych Omega-3. Unikanie używek, takich jak alkohol, palenie papierosów, nadmierne spożycie kawy czy mocnej herbaty, może dodatkowo wspomóc łagodzenie objawów.

Palpitacje serca – czy są groźne?

Nierytmiczne bicie serca, które pojawia się okazjonalnie i ustępuje np. po zrezygnowaniu z kawy lub po intensywnych przeżyciach emocjonalnych, zazwyczaj nie stanowi zagrożenia. Zaczyna być problematyczne, gdy zaniedbujemy inne symptomy (takie jak nieregularne bicie serca) lub nie podejmujemy działań w celu wyeliminowania znanych przyczyn (np. palenie papierosów, nadwaga).

Jeśli nie ma obecności choroby kardiologicznej, a objaw ten występuje u nas często (np. z powodu stresu), warto znać sposoby na złagodzenie kołatania serca. Skuteczne okazują się ćwiczenia oddechowe lub relaksacyjne, słuchanie uspokajającej muzyki, medytacja lub praktykowanie jogi.

Mgr Agnieszka Nowak