Wodnista, żółta biegunka – przyczyny i metody leczenia

Jasny, żółty stolec o prawidłowej konsystencji nie zawsze świadczy o nieprawidłowości w organizmie. Może być efektem diety, np. spożywania dużej ilości warzyw bogatych w karoten. Jeśli jednak pojawia się wodnista, żółta biegunka, należy zasięgnąć porady lekarza, zwłaszcza jeśli objaw ten dotyczy małych dzieci oraz osób starszych. O czym może świadczyć żółte rozwolnienie?

Co to jest biegunka?

Stolec składa się z nieprzyswojonych resztek pokarmu, soków trawiennych, bakterii, wody, elektrolitów, resztek nabłonka i wielu innych substancji. Jego odmienny niż zwykle kolor, zapach czy konsystencja, powinny wzbudzić czujność. Objawem, którego nie wolno lekceważyć, jest biegunka. Czym ona jest?

Biegunka to częsty problem medyczny. Nie jest chorobą, a objawem, wskazującym, że w organizmie dzieje się coś niepokojącego. Z biegunką mamy do czynienia w sytuacji oddawania stolca płynnego lub półpłynnego częściej lub w większej objętości niż zwykle. Czasami biegunce mogą towarzyszyć dodatkowe objawy, takie jak np. ból i skurcze brzucha, mdłości, podwyższona temperatura ciała, ból głowy.

Jednorazowe epizody luźnego stolca nie powinny budzić niepokoju – najczęściej świadczą o chwilowej niestrawności. Jednak nawracające biegunki lub rozwolnienia trwające długo, mogą doprowadzić (zwłaszcza u osób starszych czy dzieci) nawet do stanu zagrożenia życia. Dlatego, w takiej sytuacji należy zwrócić się do lekarza z prośbą o pomoc.

Rozróżniamy:

• biegunkę ostrą – chory oddaje stolec więcej niż 3 razy na dobę lub następuje wzrost masy stolca powyżej 200 g, co jest spowodowane zwiększeniem zawartej w nim ilości wody. Objawy biegunki ostrej nie trwają dłużej niż 14 dni;
• biegunkę przetrwałą – luźne stolce trwają od 15 do 30 dni;
• biegunkę przewlekłą – chory cierpi na luźne wypróżnienia przez okres dłuższy niż 4 tygodnie.

Stolec, który oddawany jest podczas ataku biegunki może mieć różne zabarwienie: brązowe, żółte, zielonkawe, a nawet czarne. Mogą w nim znajdować się resztki niestrawionego pokarmu, śluz, a nawet ropa. Jego kolor, konsystencja (płynna, półpłynna) oraz objawy dodatkowe, na które skarży się pacjent, stanowią cenną informację dla lekarza, próbującego ustalić przyczynę problemów ze strony układu pokarmowego.

Żółte stolce – przyczyny

Żółty stolec może wskazywać na dietę bogatą w karoten. Znajduje się on między innymi w  marchwi, dyni, pomarańczach, morelach czy czerwonej papryce. Jednak, gdy pojawia się żółta, wodnista biegunka, należy zachować czujność – taka sytuacja jest niepokojącym objawem, a jej przyczyny mogą być rozmaite.

Jeśli stolec jest żółty, cechuje go gnilny zapach, oleista lub luźna konsystencja z charakterystycznym połyskiem, wówczas do czynienia mamy z tzw. biegunką tłuszczową. Najczęstszą jej przyczyną są zaburzenia związane z trawieniem (np. w przebiegu niewydolności trzustki, zespołu rozrostu bakteryjnego SIBO, schorzeń wątroby) oraz z wchłanianiem (co jest charakterystyczne np. dla celiakii, niedokrwienia jelita, choroby Whipple’a).

Jasne stolce (którym towarzyszą świąd skóry, ciemny mocz, żółtawe zabarwienie skóry, twardówek oczu oraz błon śluzowych) mogą być również objawem cholestazy – stanu, w którym dochodzi do zaburzenia tworzenia lub odpływu żółci z wątroby do dwunastnicy. Przyczyną takiej sytuacji bywają takie schorzenia jak np.: kamica przewodowa, rak dróg żółciowych, rak trzustki, pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych czy zapalenie zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych.

Obfite, wodniste biegunki o żółtawym zabarwieniu mogą być również efektem zakażenia wirusowego (wywołanego takimi patogenami jak rotawirusy, norowirusy, sapowirusy), jak i bakteryjnego (objaw mogą powodować takie bakterie jak np. Salmonella enteritidis, Escherichia coli, Campylobacter jejuni). Biegunka może również pojawić się w wyniku przyjmowania leków przeciwdrobnoustrojowych – w tym przypadku nazywana jest biegunką poantybiotykową. Zwykle pojawia się w trakcie lub do 2 miesięcy po zakończeniu kuracji środkami przeciwbakteryjnymi. Zwykle jest wodnista, może być żółta, z dodatkiem śluzu, rzadziej krwi.

Żółta biegunka u dorosłego – kiedy jest niebezpieczna?

Żółta, wodnista biegunka jest objawem niebezpiecznym zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Sytuacja może być poważna w przypadku osób starszych, które są bardziej narażone na negatywne skutki odwodnienia organizmu.

Jeśli biegunka przedłuża się, jest bardzo intensywna lub towarzyszą jej inne niepokojące objawy (wymioty, gorączka, skurcze brzucha), należy skontaktować się z lekarzem. Taki stan jest niebezpieczny również w przypadku osób z niewydolnością serca, układu oddechowego czy nerek. Szczególną czujność powinni zachować także pacjenci cierpiący na niewyrównaną cukrzycę czy leczeni immunosupresyjnie.

Żółte rozwolnienie jest objawem, który powinien również budzić niepokój u kobiet w ciąży. W takiej sytuacji przyszła mama powinna zgłosić się do lekarza celem wykluczenia cholestazy ciężarnych. W przypadku potwierdzenia schorzenia, kobieta powinna być pod stałą opieką specjalisty.

Żółta biegunka u dziecka

U małych dzieci karmionych piersią, częste oddawanie luźnych, żółtych, bezzapachowych stolców jest stanem absolutnie prawidłowym. Gdy jednak pojawia się żółta, śmierdząca biegunka u małego lub starszego dziecka, to objaw ten powinien zostać szybko skonsultowany z lekarzem pediatrą, nawet jeśli jest to jednorazowy incydent. Zwłaszcza, gdy dziecko ma gorączkę, wymiotuje, jest ospałe lub przeciwnie – nadmiernie rozdrażnione.

Niebezpiecznym powikłaniem biegunki, podobnie jak w przypadku dorosłych, może być odwodnienie – im mniejsze dziecko, tym skutki niedoboru wody w organizmie mogą być poważniejsze. Najczęstszą przyczyną bólu brzucha i żółtej biegunki u dziecka są zakażenia wirusowe, bakteryjne lub (rzadziej) pasożytnicze.

Wodnista żółta biegunka – diagnostyka

Żółta biegunka o wirusowym charakterze zwykle mija po kilku dniach i nie wymaga wykonania specjalistycznych badań. Diagnostyka wskazana jest przy przedłużających się lub nawracających biegunkach, u osób starszych, w przypadku małych dzieci oraz u pacjentów cierpiących na choroby przewlekłe. Wskazaniem do przeprowadzenia szczegółowych badań jest towarzysząca biegunce wysoka gorączka, obecność w kale krwi lub ropy. Do badań, które może zlecić specjalista należą między innymi:

• morfologia krwi obwodowej,
• wykładniki stanu zapalnego (OB, CRP),
• badanie poziomów enzymów trzustkowych,
• próby wątrobowe,
• badanie mikrobiologiczne próbki kału,
• badania obrazowe (USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa),
• badania serologiczne w kierunku celiakii,
• badania w kierunku SIBO (test oddechowy wodorowo-metanowy).

Żółta biegunka – leczenie

Leczenie żółtej biegunki uzależnione jest od przyczyny, która ją wywołała. W pierwszej kolejności wskazane jest uzupełnienie niedoborów płynów i wyrównanie zaburzeń elektrolitowych w organizmie chorego. W warunkach domowych płyny przyjmowane są doustnie, w szpitalnych – dożylnie. O dalszym postępowaniu decyduje lekarz, biorąc pod uwagę stan chorego oraz wyniki badań diagnostycznych.

Źródła:

1. Bolke Kamila, Żółta biegunka – skąd ten kolor? Przyczyny i leczenie, online: https://gemini.pl/poradnik/artykul/zolta-biegunka-skad-ten-kolor-przyczyny-i-leczenie/, dostęp: 16.09.20203.
2. Gutkowski Krzysztof, Hartleb Marek, Biegunka – algorytmy diagnostyczne i zasady leczenia, online: https://podyplomie.pl/medycyna/10617,biegunka-algorytmy-diagnostyczne-i-zasady-leczenia, dostęp: 16.09. 2023.
3. Wiercińska Magdalena, Biegunka tłuszczowa i stolec tłuszczowy: przyczyny, objawy i leczenie, online: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/301937,biegunka-tluszczowa-i-stolec-tluszczowy, dostęp: 16.09.20203.
4. Ksiądzyna Dorota, Biegunki poantybiotykowe – profilaktyka i leczenie, Lekarz POZ 6/2018, 483-488.
5. Cichocka Monika, Biegunka bakteryjna – jak sobie z nią radzić?, online: https://gemini.pl/poradnik/artykul/biegunka-bakteryjna-jak-sobie-z-nia-radzic/, dostęp: 16.09.2023.
6. Smoła Łukasz, Biegunka tłuszczowa, Jak wygląda? Przyczyny i objawy, online: https://gemini.pl/poradnik/artykul/biegunka-tluszczowa-jak-wyglada-przyczyny-i-objawy, dostęp: 16.09.2023.