Wysokie ciśnienie w ciąży – jak je obniżyć? Czy jest powodem do niepokoju?

Nadciśnienie w ciąży to wysokie ciśnienie krwi, które pojawia się po 20. tygodniu ciąży i ustępuje wkrótce po urodzeniu dziecka. Występuje u około 6-8% ciężarnych. Lekarz może również określać wysokie ciśnienie krwi w ciąży jako nadciśnienie ciążowe lub nadciśnienie indukowane ciążą. Nadciśnienie ciążowe różni się od innych rodzajów nadciśnienia, ponieważ pojawia się w drugiej połowie ciąży i ustępuje po porodzie. Podwyższone ciśnienie pod koniec ciąży nie musi powodować objawów, dlatego ważne jest, aby odbywać wszystkie zalecane wizyty prenatalne, aby lekarz mógł zmierzyć ciśnienie krwi. Jeśli zdiagnozowano u Ciebie nadciśnienie, porozmawiaj z lekarzem prowadzącym ciążę o najlepszym sposobie kontrolowania tego stanu. 

Czym różni się nadciśnienie tętnicze w ciąży od nadciśnienia w innych okresach?

Nadciśnienie tętnicze w ciąży wpływa na organizm inaczej niż poza ciążą. Ciąża stanowi dodatkowe obciążenie dla organizmu, stąd serce pracuje w ciąży ciężej, ponieważ musi przepompować znacznie więcej krwi. Wysokie ciśnienie krwi może również wpływać na rozwój i funkcjonowanie łożyska. Zaburzenia funkcji łożyska mogą skutkować niedożywieniem i obniżeniem dobrostanu płodu. Zarówno matka, jak i dziecko są narażone na wyższe ryzyko powikłań nadciśnienia zarówno przed porodem, w trakcie porodu, jak i po porodzie. 

Rodzaje nadciśnienia w ciąży

Najczęstsze rodzaje nadciśnienia w ciąży to: 

• Nadciśnienie przewlekłe: Wysokie ciśnienie krwi przed ciążą lub we wczesnej ciąży (przed 20. tygodniem). Ten rodzaj nadciśnienia utrzymuje się po urodzeniu dziecka. Osoby z nadciśnieniem przewlekłym mogą również rozwinąć stan przedrzucawkowy. Mówimy wtedy o nadciśnieniu przewlekłym z nałożonym stanem przedrzucawkowym. 
• Nadciśnienie ciążowe: Wysokie ciśnienie krwi w późniejszym stadium ciąży. Niektóre osoby z nadciśnieniem ciążowym rozwiną stan przedrzucawkowy. Ciężarna o podwyższonym ciśnieniu krwi wymaga częstszego monitorowania i częstszych wizyt prenatalnych.
• Stan przedrzucawkowy: Schorzenie występujące wyłącznie w drugiej połowie ciąży (zwykle po 27. tygodniu ciąży). Lekarz diagnozuje ten stan, jeśli pacjentka ma podwyższone wartości ciśnienia krwi i białko w moczu. Choroba wpływa na wątrobę, nerki, płuca lub mózg, a także na łożysko. Zwiększa także ryzyko wystąpienia drgawek (rzucawki) u ciężarnej.

Kto jest bardziej narażony na rozwój nadciśnienia tętniczego w ciąży?

Możesz być bardziej narażona na rozwój nadciśnienia w ciąży, jeśli: 

• masz poniżej 20 lub powyżej 40 lat,
• miałaś nadciśnienie ciążowe lub stan przedrzucawkowy w poprzednich ciążach,
• w twojej rodzinie występowało nadciśnienie ciążowe,
• masz cukrzycę lub cukrzycę ciążową,
• cierpisz na choroby autoimmunologiczne np. toczeń,
• masz chore nerki,
• jesteś w ciąży mnogiej.

Czy nadciśnienie ciążowe i stan przedrzucawkowy to to samo?

Nadciśnienie ciążowe to wysokie ciśnienie krwi występujące w drugiej połowie ciąży, które nie wpływa na nerki i nie powoduje białkomoczu. Ten stan może przerodzić się w stan przedrzucawkowy, dlatego lekarz będzie częściej monitorował ciążę. Stan przedrzucawkowy to poważna postać podwyższonego ciśnienia krwi, która również występuje w drugiej połowie ciąży. Nieleczony stan przedrzucawkowy może powodować poważne problemy zdrowotne, takie jak uszkodzenie nerek, wątroby i mózgu. Może powodować problemy z rozwojem płodu i zwiększać ryzyko jego obumarcia.

Jak nadciśnienie ciążowe wpływa na moje dziecko?

Nadciśnienie tętnicze w ciąży może utrudniać łożysku (dostarczającemu pożywienie i tlen dla płodu) otrzymanie wystarczającej ilości krwi. Ten spadek dopływu krwi i składników odżywczych może spowodować:

• niską masę urodzeniową i wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu (hipotrofia wewnątrzmaciczna – ang. Intrauterine Growth Restriction – IUGR): niska masa urodzeniowa oznacza, że dziecko rodzi się z wagą poniżej 10 percentyla standardowej krzywej masy ciała;
• odklejenie łożyska: łożysko oddziela się od wewnętrznej ściany macicy przed porodem, stan przedrzucawkowy i wysokie ciśnienie krwi zwiększają ryzyko przedwczesnego odklejenia się łożyska, co może spowodować obfite krwawienie; 
• przedwczesny poród (przed 37. tygodniem ciąży);
• obumarcie płodu.

Większość kobiet z nadciśnieniem w ciąży, u których stan ten zostanie wcześnie wykryty i ciąża będzie prawidłowo prowadzona, urodzi zdrowe dzieci. Im wyższe niekontrolowane nadciśnienie ciążowe, tym wyższe ryzyko poważnych powikłań.

Ciśnienie w ciąży – norma 

Wynik pomiaru ciśnienia krwi składa się z dwóch liczb. Pierwsza określa skurczowe ciśnienie tętnicze, które mierzone jest w trakcie skurczu serca. Druga to rozkurczowe ciśnienie tętnicze, ilustrujące ciśnienie między uderzeniami serca. Ciśnienie krwi wyrażone jest w milimetrach słupa rtęci (mmHg). Lekarz odczytuje ciśnienie jako np. „120 na 80”, czyli skurczowe vs rozkurczowe. Jeśli ciśnienie przekracza 140/90 mmHg, lekarz może przepisać leki obniżające ciśnienie. Ciśnienie skurczowe powyżej 160 mmHg lub rozkurczowe powyżej 110 mmHg może powodować udary lub drgawki i wymagać szpitalnego leczenia ciężarnej. 

Ciśnienie w ciąży – 3 trymestr

W trzecim trymestrze ciąży ciśnienie powinno mieścić się w zakresie poniżej 140/90 mmHg.

Postępowanie w nadciśnieniu u kobiet w ciąży

Nadciśnienie umiarkowane:

• nie wymaga hospitalizacji,
• stosowane są leki obniżające ciśnienie, 
• częsta kontrola ciśnienia krwi (co najmniej 2 razy w tygodniu),
• ocena białkomoczu,
• inne badania: wskaźniki czynności nerek, stężenie elektrolitów, morfologia krwi, stężenie transaminaz i bilirubiny.

Przed 34. tygodniem ciąży:

• badania monitorujące stan płodu,
• ocena wzrostu płodu (USG),
• ocena objętości płynu owodniowego (USG),
• badanie przepływu krwi w tętnicy pępowinowej (USG Dopplera).

Ciężkie nadciśnienie (≥160/110 mmHg):

• hospitalizacja,
• podawanie leków przeciwnadciśnieniowych w celu utrzymania ciśnienia <150/80-100 mmHg,
• kontrola ciśnienia co najmniej 4 razy dziennie,
• cotygodniowe badania: 
  • elektrolity,
  • morfologia krwi,
  • transaminazy,
  • bilirubina,
  • wskaźniki czynności nerek,
  • ocena białkomoczu,
• po wypisie ze szpitala: pomiary ciśnienia krwi i białkomoczu 2 razy w tygodniu do rozwiązania.

Wysokie ciśnienie w ciąży – jak obniżyć?

Przyczyna nadciśnienia tętniczego w ciąży nie jest znana i trudno jest mu zapobiegać. Najlepszym rozwiązaniem dla zapobiegania nadciśnieniu w ciąży (i nadciśnieniu w ogóle) jest:

• utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
• przestrzeganie zdrowej diety,
• spacery, jazda na rowerze, praktykowanie jogi lub innej formy aktywności fizycznej kilka razy w tygodniu,
• unikanie palenia tytoniu i picia napojów zawierających alkohol,
• zapewnienie odpowiedniej ilości odpoczynku.

Rokowanie 

Nadciśnienie tętnicze w ciąży zwykle ustępuje po urodzeniu dziecka. Jednak zwiększa ryzyko wystąpienia nadciśnienia i chorób serca w przyszłości. Jeśli miałaś ciężką postać stanu przedrzucawkowego lub nadciśnienia ciążowego, możesz potrzebować leków przez kilka tygodni po porodzie. Ważne jest, aby zgłosić się do lekarza w ciągu 10 dni po porodzie. Osoby z przewlekłym nadciśnieniem przed ciążą zwykle nadal będą mieć tę przypadłość po porodzie. Czasami podniesione ciśnienie krwi może   utrzymywać się porodzie, mimo iż przed ciążą było prawidłowe.  Lekarz wyjaśni, jak kontrolować ciśnienie krwi za pomocą leków.

Wysokie ciśnienie w ciąży – kiedy do szpitala?

Zadzwoń do lekarza prowadzącego ciążę, jeśli wystąpią u Ciebie następujące objawy:

• nagłe, nieustępujące bóle głowy,
• zaburzenia widzenia, podwójne widzenie lub nadwrażliwość na światło,
• obrzęki,
• oddawanie mniejszej ilości moczu niż zwykle,
• ból w górnej części brzucha, zwykle pod żebrami po prawej stronie,
• nudności lub wymioty,
• duszność.

Nadciśnienie w ciąży a cesarskie cięcie

Nadciśnienie tętnicze w ciąży zwiększa ryzyko konieczności przeprowadzenia cięcia cesarskiego – wynika to ze zwiększonego ryzyka powikłań dla matki i płodu w przypadku nadciśnienia niekontrolowanego lub nasilającego. Cięcie cesarskie może być zalecane, gdy występują objawy przedwczesnego oddzielenia się łożyska, zagrożenie płodu lub inne powikłania związane z nadciśnieniem W cięższych przypadkach nadciśnienia, zwłaszcza gdy współistnieje stan przedrzucawkowy, poród drogą cięcia cesarskiego jest często konieczny w celu zmniejszenia ryzyka dla matki i dziecka.

Nadciśnienie ciężarnych a karmienie piersią

Większość matek cierpiących na nadciśnienie jest zachęcana do karmienia piersią, nawet jeśli przyjmują leki. Przed urodzeniem dziecka porozmawiaj ze swoim lekarzem o przyjmowanych lekach i ustal, mimo tego możesz karmić piersią.

Dr n.med. Justyna Chlebowska-Tuz