21 tydzień ciąży - co warto wiedzieć? Ciąża tydzień po tygodniu.

Dwudziesty pierwszy tydzień po zapłodnieniu może być traktowany jako 23 tydzień ciąży liczonej przez lekarza. Różnica ta wynika z trudności z określeniem dokładnego momentu owulacji na początku ciąży i z liczeniem wieku ciąży od pierwszego dnia ostatniej miesiączki – występującej zazwyczaj dwa tygodnie przed owulacją i zapłodnieniem. Dokładny sposób liczenia czasu ciąży został opisany w poprzednim artykule.

Czas ciąży dzielony jest na trzy trymestry. Pierwszy trymestr obejmuje tygodnie od 1-13, drugi trymestr od 14-27 tygodnia ciąży oraz trzeci trymestr od 28 do 40 tygodnia ciąży lub jej wcześniejszego rozwiązania. 23 tydzień ciąży liczony przez lekarza należy do drugiego trymestru ciąży, a do daty porodu: pozostaje jeszcze 17 tygodni ciąży.

21 tydzień ciąży – który to miesiąc?

21 tydzień ciąży po zapłodnieniu, a 23 tydzień ciąży liczonej przez lekarza to szósty miesiąc ciąży.

W drugim trymestrze ciąży termin porodu określa się na podstawie badania USG za pomocą pomiaru CRL – czyli długości ciemieniowo- siedzeniowej płodu. W przypadku rozbieżności przekraczającej 5 dni pomiędzy szacowaną datą porodu, a wynikiem pomiaru CRL wiek ciąży jest korygowany. Pomiar CRL obowiązuje do 20 tygodnia ciąży, w kolejnych tygodniach zastępuje go pomiar CHL, czyli odległość od czubka głowy do pięt.

Jak przebiega dwudziesty pierwszy tydzień ciąży po zapłodnieniu? Rozwój płodu w dwudziestym pierwszym tygodniu ciąży po zapłodnieniu. Jak wygląda dziecko?

W 23 tygodniu ciąży liczonej przez lekarza dziecko, jest mniej więcej wielkości mango lub kabaczka, ma około 28 cm długości i waży ponad 450 g. Od tego momentu dziecko z każdym tygodniem będzie stopniowo przybierać na wadze i stawać się silniejsze dzięki lepszej koordynacji mięśni.

Na tym etapie ciąży dziecko znajduje się ciągle w pionowej pozycji z główką zwróconą w kierunku przepony matki i nóżkami skierowanymi w stronę szyjki macicy (ku jej dołowi). Ponieważ dziecko jest jeszcze małe, jego pozycja może zmieniać się w ciągu dnia.

Naczynia krwionośne w płucach dziecka rozwijają się, przygotowując się powoli do oddychania poza łonem matki. Skóra dziecka ciągle wygląda na cienką i przezroczystą, jednak z czasem nabierze pigmentu i stanie się grubsza. Wzmacnia się również słuch dziecka, ze względu na twardnienie kosteczek znajdujących się w uchu środkowym. Dziecko jest w stanie usłyszeć głośne dźwięki poza macicą, takie jak muzyka lub odkurzacz. Niekiedy można zauważyć, że dziecko reaguje ruchami na określone dźwięki, takie jak głos matki lub określona muzyka.

Objawy ciąży w dwudziestym pierwszym tygodniu. 21 tydzień po zapłodnieniu – jakie można zaobserwować zmiany, czy widać już ciążowy brzuch? Ciało matki w dwudziestym pierwszym tygodniu ciąży od zapłodnienia.

Ciążowy brzuszek w 21 tygodniu ciąży

W 23 tygodniu ciąży brzuszek nadal się powiększa, aby wytworzyć więcej miejsca dla rozwijającego się dziecka. Wysokość dna miednicy (mierzona od kości łonowej do szczytu macicy) wynosi teraz od 21 do 25 centymetrów. Ze względu na rosnący brzuch zmienia się środek ciężkości ciężarnej, a jej równowaga może być teraz bardziej zachwiana.

Jakie objawy są obecne w 23 tygodniu ciąży liczonej przez lekarza?

Doświadczenia każdej ciężarnej są wyjątkowe, jednak są pewne typowe objawy, które mogą wystąpić w tym tygodniu, takie jak:

• Zaparcia

Ze względu na wpływ progesteronu, jelito grube ma zmniejszoną perystaltykę, co powoduje spowolnienie pasażu jelitowego i w efekcie prowadzi do zaparć podczas ciąży.

• Bóle głowy lub migreny

Bóle mogą być spowodowane zwiększonym napięciem mięśni w górnej części pleców, ramion i szyi podczas ciąży.

• Trudności ze snem, bezsenność lub wyraziste sny

Mogą być powodowane przez hormony, niepokój związany z ciążą lub ogólny dyskomfort podczas snu związany z powiększającym się obwodem brzucha.

• Skurcze Braxtona Hicksa

To fizjologiczne przygotowanie macicy do porodu, mogą być odczuwane jako nieprzyjemne, jednak zazwyczaj są bezbolesne i sporadyczne. Jeśli jednak skurcze są silne, narastają, powodują ból brzucha lub krwawienie, natychmiast należy skontaktować się z lekarzem, ponieważ mogą być to objawy porodu przedwczesnego.

Jakie badania wykonać w 21 tygodniu od zapłodnienia? Badanie USG i wizyta lekarska w 23 tygodniu ciąży liczonym przez lekarza

Okres pomiędzy 18 a 22 tygodniem ciąży, a dokładnie pomiędzy 18 tyg +0 dni, a 22 tyg + 6 dniem liczonymi przez lekarza jest określany jako moment na drugie obowiązkowe badanie USG okresu prenatalnego. Ponieważ jest to USG przypadające mniej więcej na połowę ciąży jest to tak zwane USG połówkowe lub inaczej: USG genetyczne II trymestru, USG referencyjne, USG 18.-22. tygodnia, USG anatomiczne płodu

W badaniu USG połówkowym oceniana jest całą budowa ciała dziecka oraz dokonywane są standardowe pomiary obejmujące:

• BPD, z ang. biparietal diameter: wymiar dwuciemieniowy,
• HC z ang. head circumference — obwód główki płodu,
• TCD z ang. transcerebellar diameter – szerokość móżdżka,
• CM z ang. cisterna magna – zbiornik wielki mózgu
• NF z ang. nuchal fold —fałd karkowy, jeden z markerów wystąpienia zespołu Downa
• AC z ang. abdominal circumference — obwód brzuszka płodu,
• FL z ang. femur length – długość kości udowej płodu,
• HL z ang. humerus length – długość kości ramiennej płodu.

Podczas badania USG połówkowego oceniania jest również anatomia płodu pod kątem ewentualnych anomalii. Ocenie podlegają:

• Głowa dziecka – budowa twarzy, wygląd profilu, budowa struktur mózgowia (ich symetryczność i prawidłowe ukształtowanie, ilość płynu mózgowo– rdzeniowego)
• Szyja dziecka – m.in pod kątem obecności wola tarczycowego
• Klatka piersiowa – z oceną budowy serca pod kątem anatomicznym i funkcjonalnym (poszukuje się m.in. wad zastawek)
• Budowa płuc– pomimo braku pełnego ich wykształcenia, wady płuc są możliwe do wyłapania już na tym etapie
• Jama brzuszna – budowa i wielkość żołądka pod kątem np. atrezji przełyku, niedrożności dwunastnicy lub dalszej części przewodu pokarmowego. Ocenie podlega również budowa nerek oraz pęcherza moczowego
• Pępowina – jej wejście do brzucha, ewentualna obecność przepuklin i jej budowa anatomiczna (ilość i rodzaj naczyń- prawidłowo dwie tętnice i jedna żyła) 
• Ocena narządów rodnych –  pod kątem zróżnicowania, lub nieprawidłowości, dodatkowo jeśli sobie tego życzą, rodzice mogą usłyszeć potwierdzenie płci dziecka
• Kończyny górne i dolne – z oceną kości, paliczków u dłoni i stóp oraz ich ruchomości
• Kręgosłup – pod kątem stosunkowo częstej wady jaką jest rozszczep kręgosłupa.

Dodatkowo podczas badania ocenia się grupę markerów wad genetycznych do których m.in należą: długość kości nosowej, grubość fałdu karkowego, szerokość miedniczek nerkowych, długość kości udowych, echogeniczność jelit, czy torbiele splotów naczyniówkowych. Markery te są pomocne w ocenie ryzyka wystąpienia wad chromosomalnych takich jak np. Zespół Downa, jednak posiadają niższą czułość i mniejszą specyficzność niż markery oceniane podczas pierwszego obowiązkowego badania USG między 11, a 13+6 tygodniem ciąży. 

Podczas wizyt ginekologicznych u ciężarnej pomiędzy 21-26 tygodniem ciąży zalecane są badania takie jak:

• pomiar ciśnienia tętniczego,
• pomiar masy ciała,
• poziom glukozy po obciążeniu doustnym (pomiędzy 24-28 tyg. ciąży),
• morfologia krwi,
• badanie ogólne moczu,
• przeciwciała anty-D u kobiet Rh (-) ujemnych,
• przeciwciała przeciwko Toksoplazmozie.

Na tym etapie ciąży możliwe jest również wykonanie badań NIPT czyli nieinwazyjnych badań prenatalnych, które są zupełnie bezpieczne dla dziecka i przyszłej mamy. Wykonuje się je z wolnego płodowego DNA, a ich czułość ocenia się na wyższą niż innych przesiewowych badań prenatalnych. Testy NIPT mogą pomóc wykryć choroby genetyczne, takie jak zespół Downa, zespół Edwardsa czy Patau. Za pomocą testów NIPT można również określić płeć płodu. Testy genetyczne takie jak Sanco lub Harmony dostępne do wykonania w Nowej Genetyce.

Jak zadbać o siebie w 21 tygodniu ciąży po zapłodnieniu? Styl życia w 23 tygodniu ciąży liczonej przez lekarza.

Ciężarne zasilone zastrzykiem energii dostarczonym w drugim trymestrze ciąży, mogą czuć się bardziej skłonne do podjęcia dedykowanym ciężarnym specjalnych zajęć i aktywności fizycznych. Joga prenatalna to bezpieczna, popularna forma ćwiczeń, która może poprawić ogólne samopoczucie. Joga i lekkie rozciąganie mogą również zmniejszyć dyskomfort związany ze skurczami mięśni i bólem krzyża.

W przypadku dużego niepokoju i stresu związanego z zbliżającym się terminem porodu, można wypróbować różne techniki radzenia sobie ze stresem, aby uspokoić umysł i zrelaksować ciało, takie jak np. mindfulness czy medytacja.

Zdrowie ciężarnej ma kluczowe znaczenie dla zdrowia Twojego dziecka, dlatego warto podjąć dodatkowe środki ostrożności, aby uniknąć zachorowania. Niektóre choroby zakaźne, mogą powodować poważne konsekwencje dla rozwijającego się dziecka, jednak można ich uniknąć m.in. dzięki szczepieniom ochronnym (np. przeciwko grypie, szczególnie zalecanym i refundowanym w 100% przez NFZ dla kobiet w ciąży), regularnemu myciu rąk, czy nawet zdrowym wyborom żywieniowym poprawiającym odporność.

Autor: Lek. med. Katarzyna Lizak

Bibliografia:

1. Położnictwo i ginekologia Tom 1-2 – Grzegorz H. Bręborowicz 2020.
2. ACOG. 2021. How your fetus grows during pregnancy.                                                               American College of Obstetricians and Gynecologists. https://www.acog.org/womens-health/faqs/how-your-fetus-grows-during-pregnancy
3. Merck Manual. 2022. Stages of Development of the Fetus.
4. MedlinePlus (ADAM). 2021. Fetal development.