Astma – objawy, przyczyny, leczenie. Co musisz wiedzieć na temat astmy?

Astma to przewlekła choroba oskrzeli o charakterze napadowym. Nazywana jest również dychawicą oskrzelową. Choć jej pierwsze objawy najczęściej pojawiają się w dzieciństwie, schorzenie to może również rozwinąć się u osób dorosłych. Astma to choroba, za której rozwój mogą odpowiadać różnorodne czynniki. Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat przyczyn, objawów oraz sposobów leczenia tej choroby, czytaj dalej!

Czym jest astma?

Astma to schorzenie znane od starożytności, charakteryzujące się przewlekłym zapaleniem dróg oddechowych, a dokładniej oskrzeli. Tworzą one dolne drogi oddechowe, a ich zadaniem jest doprowadzanie i odprowadzanie powietrza do i z płuc.

Podczas napadu astmy dochodzi do niekontrolowanego skurczu mięśni budujących oskrzela, co zwęża ich światło i ogranicza, bądź wręcz uniemożliwia przepływ powietrza. Oskrzela osoby cierpiącej na astmę są nadreaktywne – w odpowiedzi na czynnik wywołujący napad kurczą się niezwykle silnie. Brak odpowiedniego leczenia sprawia, że z biegiem lat mięśnie budujące oskrzela przerastają i ulegają pogrubieniu. Wówczas objawy astmy nasilają się – mogą pojawiać się nie tylko w czasie napadu, ale również w sposób stały towarzyszyć choremu.

Pierwsze symptomy tej choroby pojawiają się najczęściej już w dzieciństwie. Ze względu na niejednorodne podłoże, przebieg oraz odpowiedź na leczenie, w medycynie wyróżnia się wiele rodzajów astmy. Najważniejszy podział dotyczy stopnia jej kontroli za pomocą leków. Ze względu na to astmę można podzielić na lekką, umiarkowaną i ciężką.

Diagnostyka astmy

Spirometria, to czynnościowe badanie układu oddechowego, służące do rozpoznania i monitorowania astmy. Jednak w okresach między napadami skurczów oskrzeli, w podstawowym badaniu spirometrycznym zazwyczaj nie stwierdza się żadnych odchyleń. Wówczas lekarz może zalecić wykonanie tego badania po podaniu leków rozkurczających (próba rozkurczowa) lub wywołujących skurcz oskrzeli (próba prowokacyjna).

Spirometria to podstawowe badanie w diagnostyce astmy. Poza nią, w celu poznania przyczyny, stopnia nasilenia oraz rozwijających się powikłań, lekarz zaleca również wykonanie innych badań na astmę. Należą do nich:

• pomiar szczytowego przepływu wydechowego (PEF, ang. peak expiratory flow),
• zdjęcie radiologiczne klatki piersiowej,
• badania wykrywające alergię IgE-zależną –, stężenie alergenowo swoistej IgE, prowokacje z alergenami oddechowymi, punktowe testy skórne
• pulsoksymetria, a w razie konieczności gazometria krwi tętniczej,
• badanie stężenia tlenku azotu w powietrzu wydychanym,
• badanie plwociny w kierunku eozynofilii.

Astma – przyczyny

Co sprawia, że dochodzi do rozwoju astmy? Przyczyny wywołujące tę chorobę są podzielone na alergiczne i niealergiczne. Astma alergiczna jest wywołana przez ekspozycję na określony alergen wziewny, np. pyłki traw, mąkę, etc.,  które u ludzi zdrowych nie wywołują reakcji chorobowych. Ten rodzaj astmy stanowi składową marszu alergicznego u dzieci, czyli przechodzenia jednego typu alergii w inny. Pierwszym objawem alergii rozwijającej się u osób atopowych (wytwarzających nadmierne ilości swoistych IgE) najczęściej jest nadwrażliwość pokarmowa pojawiająca się u niemowląt. Jest ona wywołana przez alergeny pokarmowe, np. białka mleka krowiego lub kurzego jaja (białko i żółtko), objawiająca się  w postaci  atopowego zapalenia skóry (AZS).

Astma oskrzelowa o podłożu alergicznym stanowi ostatni etap marszu alergicznego, może jej towarzyszyć alergiczny nieżyt nosa. Do jej cech charakterystycznych należy:

• wczesny początek w dzieciństwie, 
• towarzyszące objawy choroby atopowej u chorego i w rodzinie,
• dodatni wynik alergicznych testów skórnych,
• obecność swoistych alergenowo przeciwciał IgE w surowicy,
• obecność eozynofilii w indukowanej plwocinie,
• dobra odpowiedź na leczenie za pomocą wziewnych sterydów.

Astma niealergiczna najczęściej rozwija się u osób dorosłych, cechuje się również gorszym przebiegiem i słabszą odpowiedzią na zastosowane leczenia. Nie jest wywołana przez kontakt z alergenem.

Niektóre czynniki mogą predysponować do rozwoju astmy. Należy do nich:

• predyspozycja genetyczna;
• otyłość;
• płeć żeńska;
• narażenie na kontakt z dymem tytoniowym, zanieczyszczeniami powietrza oraz alergenami (pleśnią, grzybami, pyłkami roślin);
• niezbilansowana dieta;
• częste zakażenia układu oddechowego w dzieciństwie.

Astma – objawy

Podstawową cechą astmy jest przewlekłe zapalenie oskrzeli, które prowadzi do ich nadreaktywności i zmniejszenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe (obturacji). Objawy astmy nie występują stale. Mają one postać napadową. Ich pojawienie się może być wywołane przez:

• wysiłek fizyczny,
• kontakt z zimnym powietrzem,
• narażenie na alergeny,
• kontakt z dymem tytoniowym,
• zanieczyszczenia powietrza,
• silne emocje,
• infekcje dróg oddechowych,
• niektóre leki – w szczególności należące do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub beta-adrenolityków.

Duszność wydechowa (odczuwalna przez chorego jako ściskanie w klatce), napadowy kaszel oraz świszczący oddech to podstawowe symptomy astmy. Objawy te mogą mieć różne nasilenie. Pojawiają się nagle lub rozwijają się stopniowo. Często ulegają nasileniu w nocy lub zaraz po przebudzeniu. W okresach międzynapadowych chory zazwyczaj nie odczuwa żadnych dolegliwości.

Astma – leczenie

Astma to choroba przewlekła, której nie da się wyleczyć. Jednak prawidłowa terapia pozwala na uzyskanie kontroli nad objawami astmy. Leczenie polega na stosowaniu leków kontrolujących przebieg choroby, a w okresach zaostrzeń – leków doraźnych. Celem terapii jest zmniejszenie nasilenia stanu zapalnego toczącego się w drogach oddechowych, poprawa czynności płuc i zapobieganie rozwojowi powikłań.

Wszystkie niezbędne badania laboratoryjne możesz wykonać w DIAGNOSTYCE. W naszej ofercie znajdziesz również możliwość konsultacji online z lekarzem. Zapraszamy!

Bibliografia:

• Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020