Ból miednicy - co może oznaczać?

Miednica wraz z kręgosłupem umożliwia utrzymanie pionowej pozycji ciała. W jej wnętrzu skupiają się liczne narządy oraz układy: moczowo-płciowy i pokarmowy. Dysfunkcje w jej obrębie mogą generować dyskomfort i silny ból. Z jakiego powodu należy jak najszybciej przystąpić do poszerzonej diagnostyki wykrycia przyczyny bólu miednicy?

Ból miednicy – anatomia

W anatomicznym podejściu, miednica jest połączeniem kręgosłupa z kończynami dolnymi. Jest to zespół kostno – stawowy o skomplikowanej budowie, umożliwiający chodzenie oraz siedzenie, a także przyjmowanie różnych innych pozycji ciała. W dużej mierze miednica pośredniczy w przenoszeniu ciężaru z tułowia na nogi. W jej obrębie znajduje się wiele narządów wewnętrznych oraz ujście licznych układów (moczowego, płciowego, pokarmowego), które z różnych przyczyn mogą powodować dolegliwości bólowe w tym obszarze.

Ból kręgosłupa na wysokości miednicy czy ból w miednicy?

Przewlekły zespół bólowy miednicy (ang. chronic pelvic pain – CPP) objawia się chronicznym bólem w obrębie miednicy. Jest to zespół objawów charakterystycznych dla schorzeń anatomicznych
i czynnościowych. Bóle w miednicy mogą pochodzić od narządów wewnętrznych oraz układów: moczowego, pokarmowego, płciowego, kostno-stawowego, mięśniowego oraz nerwowego
i naczyniowego. Dość istotne jest ustalenie czy jest to ból związany z kośćcem (zwłaszcza odcinek lędźwiowy i krzyżowy kręgosłupa) czy może jednak z narządami miękkimi, znajdującym się w jej obrębie. Należy pamiętać, że bóle brzucha promieniują i nie zawsze łatwo jest ustalić lokalizację bólu. By zdiagnozować zespół bólowy miednicy objawy muszą utrzymywać się przez ponad pół roku.

Jak wynika z badań od 10 do 40% kobiet zgłasza się do lekarza z objawami bólu w miednicy. Częstotliwość tego schorzenia w populacji kobiet w wieku rozrodczym oraz pomenopauzalnym szacuje się na około 4% i jest porównywalna do częstotliwości występowania bólów głowy (migreny) czy astmy.

Ból miednicy przy siedzeniu i przy chodzeniu

Zespół bólowy miednicy związany z pozycją siedzącą czy stojącą powinien zawsze być skonsultowany z lekarzem. Zbyt długie przebywanie w pozycji statycznej może uciskać nerwy i naczynia oraz istotnie wpływać na odczucia bólowe. Z kolei pozycja dynamiczna może uwidaczniać zaburzenia układu ruchu (układ kostno-stawowy).

Ból miednicy przy chodzeniu dotyczy głownie osób starszych po 65 roku życia. Przyczyny tego stanu związane są głównie z dysfunkcją w obrębie stawu biodrowego oraz zaburzeniami w obrębie odcinka krzyżowo-lędźwiowego, takimi jak:

• zwyrodnienie stawu biodrowego,
• złamanie kości miednicy,
• zespół trzaskającego biodra,
• zapalenie kaletki krętarza większego,
• entezopatia krętarza większego kości udowej – zespół krętarzowy,
• jałowa martwica głowy kości udowej,
• uszkodzenie obrąbka stawowego,
• skolioza,
• choroby nowotworowe,
• rwa kulszowa i udowa,
• dyskopatia,
• kręgozmyk,
• osteoporoza,
• zesztywniające zapalanie stawów kręgosłupa.

Ból miednicy u kobiet i mężczyzn

Bóle miednicy dotyczą obu płci, zarówno kobiet jak i mężczyzn. Statystycznie częściej występują
u kobiet. Dolegliwości bólowe mogą być odczuwane z tyłu w okolicy krzyżowej pleców, a także na przedniej ścianie brzucha poniżej pępka. Bez względu na płeć dolegliwości bólowe mogą mieć charakter ostry lub przewlekły, okresowy lub ciągły. Mogą być odczuwalne jako dolegliwości bólowe ostre i kłujące lub ciężkie i tępe. Najczęściej dotyczą okolicy śródbrzusza oraz nadbrzusza. W przypadku dolegliwości bólowych zlokalizowanych w obrębie podbrzusza silny ból może uniemożliwiać prawidłowe funkcjonowanie. Bolesność miednicy może przenosić się na dolny odcinek kręgosłupa (krzyżowy i lędźwiowy), na okolice krocza oraz kończyn dolnych. Nierzadko towarzyszą temu objawy ze strony układu pokarmowego (zaparcia czy biegunki), utrudnienia w oddawaniu moczu oraz ból podczas stosunków seksualnych.

U kobiet, ból w okolicy miednicy najczęściej ma podłoże ginekologiczne. Wówczas towarzyszą temu bolesne i/lub nieregularne miesiączkowanie, a także krwawienia i upławy z dróg rodnych. W przypadku kobiet dość często dolegliwości bólowe w okolicy miednicy związane są z owulacją i miesiączkowaniem. Jeżeli towarzyszące tym stanom odczucia bólowe nie są zbyt silne i uciążliwe, nie ma obaw do niepokoju.

Bóle miednicy często raportują również kobiety ciężarne. Przyczyną tych dolegliwości są fizjologiczne zmiany, które zachodzą w organizmie kobiety spodziewającej się dziecka:

• powiększająca się macica,
• powiększający się płód i jego ruchy,
• rozluźnienie w obrębie spojenia łonowego i w stawach krzyżowo – biodrowych (tuż przed porodem),
• zmiana gospodarki hormonalnej

Inna możliwa przyczyna bólu w okolicy miednicy u kobiet w ciąży związana jest z nadmierną aktywnością fizyczną i ma charakter uciskowy.

U mężczyzn zespół bólowy miednicy objawia się jako niebakteryjne zapalenie gruczołu krokowego. Przebiega wraz z dolegliwościami bólowi okolicy krocza oraz zewnętrznych narządów płciowych. Nierzadko pojawiają się bóle stawów, mięśni i ogólne przewlekłe zmęczenie.

Ból miednicy – przyczyny

Najczęstsze przyczyny bólu miednicy to:

U KOBIET:	U MĘŻCZYZN:
schorzenia ginekologiczne (np. endometrioza, mięśniaki macicy, schorzenia zapalne macicy, torbiele i rak jajnika)	schorzenia układu pokarmowego (np. zaparcia, IBS, zapalenie wyrostka robaczkowego, rak jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna)
choroby układu moczowego (np. zapalenie pęcherza moczowego)	choroby układu moczowego (np. zakażenie dróg moczowych, kamienie nerkowe)
ciąża pozamaciczna, poronienie oraz inne stany patologii ciąży	dysfunkcje więzadeł oraz mięśni miednicy
wewnątrzmaciczna śmierć płodu	choroby gruczołu krokowego (prostaty)
bolesne miesiączkowanie	przepuklina pachwinowa
wulwodynia – zespół zapalenia przedsionka pochwy	urazy mechaniczne krocza

Zaburzenia psychiczne oraz siedzący tryb życia to również popularne przyczyny zespołu bólowego miednicy mniejszej. Zbyt długie przebywanie w pozycji siedzącej oraz pozycja nieergonomiczna uciskają narządy znajdujące się w miednicy mniejszej, a także nerwy i naczynia. Powoduje drętwienie kończyn oraz dolegliwości bólowe. Stany depresyjne, silny i przewlekły stres, zaburzenia snu, stany lękowe także mogą doprowadzić do rozwinięcia się zespołu bólowego miednicy.

Ból miednicy – diagnostyka

Postawienie słusznej diagnozy w przypadku zespołu bólowego miednicy jest trudnym zadaniem. Możliwych przyczyn dolegliwości jest wiele. Schorzenie to wymaga szczegółowej diagnostyki przez wielu lekarzy specjalistów – internisty, ortopedy, ginekologa i/lub urologa.

W tym celu przydatne są następujące analizy:

• badania laboratoryjne: posiew moczu oraz wymaz z cewki moczowej i dróg rodnych, krew utajona oraz pasożyty w kale, badanie ogólne moczu, badania w kierunku infekcji intymnych, test ciążowy, morfologia krwi itp.,
• badania obrazowe: USG, RTG, TK, MRI,
• badanie per rectum,
• badanie palpacyjne układu kostno-stawowego.

Ból miednicy – leczenie

Patogeneza zespołu bólowego miednicy nie jest jednoznacznie określona. Wobec tego leczenie jest głównie objawowe. Polega na stosowaniu leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych, hormonalnych, antybiotyków, leków przeciwdepresyjnych i tym podobnych. Skuteczne okazują się ćwiczenia połączone z technikami relaksacyjnymi pod czujnym okiem fizjoterapeuty. Głównym celem terapii jest wytrenowanie mięśni dna miednicy. Jeżeli powyższe leczenie nie przynosi rezultatów, stosuje się metody inwazyjne (np. usunięcie macicy). Coraz częściej zdarza się, że przewlekły ból miednicy jest schorzeniem wieloczynnikowym. W większości przypadków stan ten wywołuje więcej niż jeden czynnik, a wzajemne ich oddziaływanie może stanowić o nasileniu dolegliwości bólowych.

Aby zadbać o swój komfort warto pamiętać o następujących zasadach:

• należy dbać o prawidłową sylwetkę ciała,
• należy unikać podnoszenia ciężkich przedmiotów,
• nie należy wstrzymywać zbyt długo moczu,
• należy stosować zbilansowaną dietę wzbogaconą błonnikiem,
• należy unikać posiłków wysokoprzetworzonych.

Autor: Mgr Agnieszka Nowak

Bibliografia:

1. Chronic pelvic pain. Wozniak S. Ann Agric Environ Med. 2016 Jun 2;23(2):223-6.
2. Anatomy, Pathophysiology and Interventional Therapies for Chronic Pelvic Pain: A Review. Hunter CW, Stovall B, Chen G, Carlson J, Levy R. Pain Physician. 2018 Mar;21(2):147-167.
3. Chronic Pelvic Pain. Dydyk AM, Gupta N. 2022 Nov 7. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan.
4. New Insights about Chronic Pelvic Pain Syndrome (CPPS). Grinberg K, Sela Y, Nissanholtz-Gannot R. Int J Environ Res Public Health. 2020 Apr 26;17(9).
5. Chronic Prostatitis/Chronic Pelvic Pain Syndrome: A Disease or Symptom? Current Perspectives on Diagnosis, Treatment, and Prognosis. Zhang J, Liang C, Shang X, Li H. Am J Mens Health. 2020 Jan-Feb;14(1).