Ból żołądka w ciąży – normalna przypadłość czy niepokojący objaw?

Bolący żołądek w ciąży lub skurcze żołądka (brzucha) są częstym objawem tego wyjątkowego w życiu kobiety okresu, ponieważ ciało matki zmienia się, aby dostosować się do rosnącego dziecka. Zwykle nie są to objawy powodujące niepokój, jednak czasami mogą być oznaką poważniejszego stanu, który wymaga sprawdzenia. Jeśli ból jest łagodny i ustępuje po zmianie pozycji, odpoczynku, oddaniu stolca lub przejściu gazów to ciężarna prawdopodobnie nie ma się czym martwić. Jeżeli jednak kobieta w ciąży odczuwa bóle brzucha, które ją niepokoją, warto zawsze udać się na kontrolną wizytę lub do szpitala z oddziałem położniczym celem zbadania przez lekarza.

Ból żołądka w ciąży – przyczyny

Fizjologiczne bóle brzucha, o charakterze tępym lub ostrym u kobiet ciężarnych, mogą być spowodowane przez:

• Bóle więzadeł (często nazywane „bólami wzrostowymi”, ponieważ więzadła rozciągają się, aby podeprzeć rosnące dziecko). Ból więzadeł jest to ból o charakterze ostrym, kłującym, nasilającym się podczas zmiany pozycji lub przejawia się jako ból tępy i utrzymujący się na stałym poziomie. Ból więzadeł okrągłych jest spowodowany przez dwa duże więzadła biegnące od macicy do pachwiny. W miarę wzrostu macicy więzadła te rozciągają się, co powoduje dyskomfort. Ból ten jest zwykle zgłaszany przez ciężarne w drugim trymestrze ciąży i uważany jest za nieszkodliwy. 
• Gazy i zaparcia. Zwiększona ilość gazów w czasie ciąży jest spowodowana podwyższonym stężeniem progesteronu we krwi. Wraz ze wzrostem stężenia tego hormonu we krwi, przewód pokarmowy zwalnia, co powoduje wolniejsze przemieszczanie się (pasaż jelitowy) pokarmu. Picie dużej ilości wody, spożywanie pokarmów bogatych w błonnik, ćwiczenia i stosowanie płynów zmiękczających stolec to doskonałe sposoby na walkę z nadmiernymi gazami i zaparciami. 
• Ból żołądka i zgagę w ciąży, które są częstymi zjawiskami w czasie ciąży. Hormony ciążowe mogą powodować rozluźnienie mięśnia zwieracza u wejścia do żołądka, w wyniku czego nie zamyka się ona tak, jak powinna, co powoduje cofanie się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku i dolegliwości związane z pieczeniem. 
• Ból żołądka i biegunkę w ciąży. Ciążowe zmiany hormonalne, infekcje jelitowe i inne mogą powodować biegunkę (rozluźnione stolce) w czasie ciąży. Jeśli biegunka utrzymuje się dłużej niż 48 godzin, należy porozmawiać z lekarzem. Należy natychmiast zwrócić się o pomoc lekarską w przypadku objawów takich jak gorączka, odwodnienie, krwawe stolce lub częste wymioty.
• Ból żołądka i mdłości w ciąży mogą towarzyszyć zatruciu pokarmowemu, które także może przydarzyć się ciężarnej. Jeżeli dolegliwości te nie pozwalają na spożywanie pokarmów, a przede wszystkim wody należy bezwzględnie zgłosić się do lekarza. 
• Skurcze Braxtona Hicksa, czasami określane jako „skurcze ćwiczeniowe”. Skurcze Braxtona Hicksa to skurcze przygotowujące macicę do akcji porodowej, polegające na powtórzeniu kilku krótkotrwałych i lekkich skurczów. Trwają one od około 30 sekund do 2 minut. Zwykle ustępują po zmianie pozycji lub po opróżnieniu pęcherza i napiciu się wody, ponieważ wedle niektórych badań przyczyną skurczów Braxtona Hicksa może być odwodnienie, dlatego picie dużej ilości wody może pomóc wyeliminować ten problem. 

Oprócz wymienionych powyżej istnieje kilka innych częstych dolegliwości brzusznych, które mogą wystąpić w czasie ciąży i na ogół nie stanowią zagrożenia. Należą do nich sam ból związany z powiększającą się macicą, różne infekcje i wirusy atakujące przewód pokarmowy, kamienie nerkowe, mięśniaki i nadwrażliwość pokarmowa i są to fizjologiczne, zazwyczaj nieszkodliwe formy bólu brzucha.

Jeśli ból jest łagodny i ustępuje po zmianie pozycji, odpoczynku, oddaniu stolca lub przejściu gazów – prawdopodobnie nie ma powodu do niepokoju. Pod koniec ciąży ciężarne odczuwają również lekki dyskomfort lub skurcze przypominające okres, które również nie stanowią zazwyczaj powodu do zmartwień. Jeśli jednak ciężarna ma jakiekolwiek wątpliwości, warto skontaktować się ze swoim lekarzem.

Kiedy ból brzucha w czasie ciąży jest poważny? 

Chociaż wiele kobiet doświadczających bólu brzucha ma zdrową i prawidłową ciążę, są chwile, kiedy ból brzucha może stanowić poważne ryzyko dla ciąży i samej ciężarnej. Jeśli wystąpią u Ciebie jakiekolwiek poważne, niepokojące objawy, takie jak te omówione poniżej, natychmiast skonsultuj się ze swoim lekarzem.

Poważne przyczyny bólu brzucha w ciąży, wymagające natychmiastowej konsultacji lekarskiej to:

• Ciąża pozamaciczna: występuje w przypadku 1 na 50 ciąż. O ciąży pozamacicznej mówimy wtedy, gdy zapłodniona komórka jajowa zagnieździ się w innym miejscu niż macica. Najczęściej jajeczko zagnieżdża się w jajowodzie, a konkretnie w miejscu zwanym bańką jajowodu. Niestety ciąży pozamacicznej nie można donosić i wymaga ona wdrożenia leczenia. W przypadku ciąży pozamacicznej ciężarna może odczuwać silny ból i doświadczyć krwawienia między 6. a 10. tygodniem ciąży. Do kobiet o podwyższonym ryzyku zajścia w ciążę pozamaciczną zaliczają się kobiety, które w przeszłości przebyły ciążę pozamaciczną lub miały endometriozę, podwiązanie jajowodów lub wkładkę wewnątrzmaciczną (IUD) założoną w momencie poczęcia.
• Odklejenie łożyska: odklejenie łożyska to stan zagrażający życiu, w którym łożysko oddziela się od macicy przed urodzeniem dziecka. Jednym z objawów odklejenia się łożyska jest ciągły ból, który powoduje, że brzuch pozostaje twardy przez dłuższy czas w sposób jednostajny. Innym objawem jest krwisty płyn lub przedwczesne pęknięcie błon płodowych. Dodatkowe objawy obejmują tkliwość w jamie brzusznej, ból pleców lub wypływ płynów ze śladami krwi.
• Poronienie: niestety od 15 do 20% ciąż kończy się poronieniem. Do poronienia dochodzi najczęściej w pierwszych 13. tygodniach ciąży. Objawy poronienia obejmują łagodny do silnego ból pleców, odczuwalne skurcze macicy (występujące co 5-20 minut), brązowe lub jaskrawoczerwone krwawienie ze skurczami lub bez, wypływ treści przypominającej skrzepy oraz nagłe zmniejszenie innych objawów związanych z ciążą.
• Infekcja dróg moczowych: choć w czasie ciąży jest łatwa do wyleczenia, jeśli zostanie zignorowana, infekcja dróg moczowych może powodować powikłania. Zakażenie układu moczowego (ZUM) rozpoznawane jest na podstawie bólu, dyskomfortu i/lub pieczenia podczas oddawania moczu. ZUM może również powodować ból w dolnej części brzucha. Jeśli ból pojawia się w dolnej części pleców, po bokach ciała pod klatką piersiową lub powyżej kości miednicy, któremu towarzyszy gorączka, nudności, poty lub dreszcze, możliwe jest, że zakażenie objęło również nerki i jak najszybciej należy zwrócić się o pomoc lekarską.
• Stan przedrzucawkowy: stan przedrzucawkowy to stan występujący w ciąży, charakteryzujący się wysokim ciśnieniem krwi i obecnością białka w moczu po 20. tygodniu ciąży. Stanowi przedrzucawkowemu mogą towarzyszyć dodatkowo ból w górnej części brzucha, zwykle pod żebrami po prawej stronie, oraz nudności, wymioty i zwiększony nacisk na brzuch. 

Kiedy natychmiastowo zgłosić się po pomoc lekarską przy bólu brzucha i żołądka w ciąży? 

Należy natychmiast skontaktować się ze swoim lekarzem, jeśli któremukolwiek z poniższych objawów towarzyszy ból lub dyskomfort w jamie brzusznej:

• plamienie lub krwawienie,
• gorączka i dreszcze,
• nietypowa wydzielina z pochwy,
• zawroty głowy,
• dyskomfort podczas oddawania moczu,
• nudności i uporczywe wymioty oraz odwodnienie i brak możliwości nawodnienia doustnego. 

Lek. med. Katarzyna Lizak