Co to jest sinica i jakim chorobom układu krążenia może towarzyszyć?

Sinica to objaw chorobowy polegający na zmianie koloru skóry na niebieskawy. Związane jest to z nieprawidłową ilością utlenowanej hemoglobiny, obecnością patologicznej formy hemoglobiny we krwi lub też zaburzonym ukrwieniem. Do sinicy nierzadko dochodzi w przebiegu chorób układu krążenia.

Co to jest sinica?

Sinica to nie choroba, a objaw chorobowy. Charakteryzuje się zmianą zabarwienia błon śluzowych i skóry na siny, niebieskawy kolor. Dochodzi do tego w wyniku wzrost stężenia odtlenowanej hemoglobiny (>5 g/dl) we krwi włośniczkowej, czyli krwi z podskórnych naczyń włosowatych. Drugą przyczyną sinicy jest występowanie tzw. patologicznej hemoglobiny (>0,5 g/dl) [1]. Zazwyczaj jest to methemoglobina, czyli forma hemoglobiny niezdolna do transportowania tlenu, ponieważ zamiast hemu obecna jest w niej hemina. Warto w tym miejscu przypomnieć czym jest hemoglobina. To czerwony barwnik krwi, białko obecne w czerwonych krwinkach, którego główną rolą jest przenoszenie tlenu w organizmie.

Jakie są rodzaje sinicy?

Wyróżnia się dwa rodzaje sinicy. Pierwsza to sinica centralna. Dochodzi do niej, gdy wysycenie hemoglobiny tlenem wynosi mniej niż 85%, a ciśnienie parcjalne tlenu we krwi tętniczej osiąga poniżej 60 mm Hg. Typowe dla sinicy centralnej jest zasinienie przede wszystkim jamy ustnej, języka, warg. Drugim rodzajem jest sinica obwodowa. Jej powstanie związane jest ze spadkiem perfuzji, czyli przepływu krwi w tkankach na obwodzie. Stąd też pochodzi jej nazwa. Charakterystyczne sine zabarwienie obserwuje się w obrębie dystalnych części ciała, jak przykładowo, stopy czy palce u rąk. Do rozróżnienia sinicy centralnej od sinicy obwodowej posłużyć się można tzw. objawem Lewisa. Polega on na energicznym masowaniu płatka ucha, co prowadzi do wzmożonego napływu krwi. W sinicy obwodowej krew, oprócz końcowych części ciała, jest utlenowana prawidłowo i dojdzie do ustąpienia zmiany zabarwienia płatka ucha. Jednak w sinicy centralnej w wyniku masażu skóra ucha nie zmieni koloru.

Jakie mogą być przyczyny sinicy centralnej ze strony układu krążenia?

Poza niewydolnością oddechową towarzyszącą m.in. przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc czy zapaleniu płuc, do powstania sinicy centralnej doprowadzić może szereg chorób układu krążenia. Objaw zasinienia skóry i błon śluzowych można zaobserwować u osób zmagających się z wrodzonymi wadami serca. Sinica centralna może również sugerować występowanie hemoglobiny patologicznej – oprócz wspomnianej methemoglobiny może to być także rzadziej sulfhemoglobina czy karboksyhemoglobina. Pierwsza powstaje w wyniku reakcji hemoglobiny ze związkami zawierającymi siarkę. W konsekwencji traci zdolność do wiązania i przenoszenia tlenu. Karboksyhemoglobina zaś to hemoglobina związana z tlenkiem węgla.

Jakie mogą być przyczyny sinicy obwodowej ze strony układu krążenia?

Wśród przyczyn powstania sinicy obwodowej często wymieniane jest znaczne wychłodzenie organizmu. Powstanie tego objawu związane może być także z niektórymi patologiami w pracy układu krążenia. Jedną z nich jest zmniejszenie objętości wyrzutowej serca, czyli ilości krwi, która wtłaczana jest przez jedną z komór serca w czasie pojedynczego cyklu jego pracy. Do zmniejszenia objętości wyrzutowej serca dojść może w wyniku zwężania zastawki aortalnej. To, po chorobie niedokrwiennej serca i nadciśnieniu tętniczym, najczęściej występujące schorzenie układu krążenia. Ta wada serca charakteryzuje się zmniejszeniem ujścia aortalnego, co prowadzi do problemów z przedostaniem się krwi z lewej komory serca do największej tętnicy w ludzkim ciele – aorty. Do sinicy w wyniku zmniejszenia objętości wyrzutowej serca doprowadzić może także zwężenie zastawki mitralnej, które jest nabytą wadą serca. Charakteryzuje się ograniczeniem powierzchni przepływu krwi z lewego przedsionka do lewej komory serca. Czynnikami predysponującymi do jego powstania są m.in. kardiomiopatia przerostowa, śluzak, infekcyjne zapalenie wsierdzia, reumatoidalne zapalenie stawów. Zmniejszenie objętości wyrzutowej serca w przebiegu wstrząsu kardiogennego także może prowadzić do powstania sinicy obwodowej. Mianem wstrząsu kardiogennego określa się obniżoną pojemność minutową serca. Może on rozwinąć się w wyniku urazu, zawału serca, tamponady czy niewydolności serca.

Do powstania sinicy obwodowej predysponują miejscowe zaburzenia układu tętniczego. Przykładem tej patologii jest angiopatia cukrzycowa. Jak  sama nazwa wskazuje –  powikłanie cukrzycy. Najogólniej określić je można jako miażdżycę tętnic kończyn dolnych u diabetyków. Poza sinym zabarwieniem dystalnych części kończyn  towarzyszą jej takie objawy, jak m.in.: drętwienie kończyn, uczucie zimna, osłabienie nóg, ból, owrzodzenia żylne. Miejscowym zaburzeniem układu tętniczego, w przebiegu którego może dojść do powstania sinicy obwodowej, są zatory tętnicze. Prowadzą one do zamknięcia światła naczynia krwionośnego. Materiałem zatorowym może m.in.: skrzep, blaszka miażdżycowa czy pasożyty. Jeszcze innym miejscowym zaburzeniem układu tętniczego, które wiąże się z ryzykiem sinicy obwodowej jest choroba Bürgera, określana również jako zakrzepowo-zarostowe zapalenie tętnic i żył obwodowych. Schorzenie to obserwuje się przeważnie u młodych dorosłych palących papierosy. W wyniku stanu zapalnego dochodzi do zwężenia, a z czasem zamknięcia światła mniejszych tętnic, przeważenie w kończynach dolnych. Zmiana zabarwienia dystalnych części kończyn dolnych, częściej górnych, jest typowa dla objawu Raynauda. To zaburzenia naczynioruchowe, w którym ma miejsce napadowy skurcz tętnic bez uchwytnej przyczyny lub w wyniku działania zimna czy silnych emocji. Sinica może być też wynikiem upośledzenia odpływu krwi żylnej, do czego może dojść w przebiegu zakrzepicy, zapalenia żył powierzchownych, zespołu pozakrzepowego. Czynnikiem predysponującym do sinicy jest zwiększenie lepkości krwi, jak w gammapatiach, krioglobulinemii czy czerwienicy.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2005, s. 468.
2. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2019.
3. G. Herold, J. Duława, Medycyna wewnętrzna: repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.