Czy do pobrania wymazu z gardła trzeba się jakoś przygotować?

W dobie pandemii COVID-19 wymazy z gardła stały się jednymi z najczęściej wykonywanych badań u osób z objawami infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych. Szybkie testy wykrywające obecność antygenu wirusa SARS-CoV-2 są powszechnie dostępne i można je wykonać nawet w domu. Wymaz z gardła powinien być jednak prawidłowo pobrany, a przed przystąpieniem do pobrania materiału trzeba przestrzegać kilku zasad. Dowiedz się, jak przygotować się do wymazu z gardła i jakie choroby można wykryć za jego pomocą.

Wymaz z gardła – co to jest?

Badanie wymazu z gardła jest coraz częściej wykonywanym badaniem u osób z objawami infekcji górnych dróg oddechowych. Chociaż wykonywane były oczywiście już przed 2020 rokiem, to na porządku dziennym zaczęły być stosowane wraz z wybuchem pandemii COVID-19. Pobranie wymazu za pomocą specjalnej wymazówki w kierunku zakażenia SARS-CoV-2 może być aktualnie wykonywane nie tylko przez personel medyczny, ale również przez samych pacjentów. Warto wiedzieć, iż podejrzenie zakażenia koronawirusem nie jest jedynym wskazaniem do wykonania badania. Wymazy są przydatne przy podejrzeniu niektórych innych chorób wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych. Pobrany z gardła materiał jest wykorzystywany w szybkich testach antygenowych lub transportowany do laboratorium celem wykonania posiewu (z ewentualną oceną wrażliwości na antybiotyki) lub badań genetycznych.

Jak się przygotować do wymazu z gardła?

Wymaz z gardła, podobnie jak wiele innych badań, wymaga od pacjenta przygotowania. Zapewnia to otrzymanie wiarygodnego wyniku i włączenie odpowiedniego leczenia. Na co najmniej 3 godziny przed zgłoszeniem się na wymaz należy:

• zrezygnować z mycia zębów i płukania jamy ustnej,
• powstrzymać się od jedzenia i picia,
• zrezygnować ze stosowania miejscowych leków na ból gardła,
• unikać palenia tytoniu i żucia gumy.

Wymaz powinien być wykonany przed włączeniem antybiotyku – jego zażycie może zafałszować wynik badania w przypadku infekcji bakteryjnych. Wyjątkiem jest sytuacja, w której przyjęcie leku jest wyraźnie zalecone przez lekarza.

Zasady pobierania wymazu z gardła

Pobranie wymazu z gardła jest uważane za procedurę bezpieczną. O ile może wywoływać dyskomfort u chorego i być przyczyną odruchu wymiotnego, o tyle nie powinno wywoływać dolegliwości bólowych. Zasady pobierania materiału do badania mogą nieznacznie różnić się w zależności od wykonywanego testu. W przypadku szybkich, domowych testów na obecność poszczególnych zakażeń wirusowych (w tym wirusem grypy A, B; RSV czy SARS-CoV-2) dokładny opis procedury znajduje się zawsze w ulotce dołączonej do opakowania.

Wymaz z gardła chorego należy pobierać pod kontrolą wzroku za pomocą wymazówki zakończonej wacikiem. Dokonuje się tego przez dociśnięcie wymazówki do tylnej ściany gardła i kilkukrotne obrócenie jej końcówki. W przypadku podejrzenia choroby bakteryjnej i zmian na migdałkach podniebiennych procedurę powtarza się w okolicy migdałków. Tak pobrany materiał powinien zostać wykorzystany jak najszybciej w szybkim teście antygenowym lub zabezpieczony i przetransportowany do laboratorium celem wykonania badania mikrobiologicznego (posiewu) lub genetycznego.

Wymaz z gardła – co wykrywa?

Wymaz z gardła jest badaniem wykorzystywanym w celu identyfikacji czynnika etiologicznego odpowiedzialnego za objawy infekcji górnych lub dolnych dróg oddechowych. Umożliwia wykrycie m.in.:

• wirusów: wirusa grypy typu A i B, koronawirusów, RSV (syncytialnego wirusa oddechowego), adenowirusów, wirusów paragrypy;
• bakterii, w tym: Streptococcus pyogenes typu A (odpowiedzialnego za wystąpienie anginy bakteryjnej), Staphylococcus aureus (gronkowca złocistego), Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis;
• grzybów.

Posiew wymazu z gardła (w kierunku obecności bakterii i grzybów) jest badaniem wymagającym czasu, który ulega wydłużeniu w przypadku konieczności określenia wrażliwości patogenu na antybiotyki. Czas oczekiwania na wynik wynosi zwykle kilka dni. Warto wiedzieć, iż nie każdy dodatni wynik jest zjawiskiem nieprawidłowym, dlatego jego interpretacji powinien dokonywać doświadczony lekarz.

Wymaz z gardła i nosa – czym mogą wystąpić powikłania?

Uważa się, iż pobieranie wymazu z nosa i gardła jest bezpieczną procedurą. Tak jak w przypadku każdej innej procedury medycznej, również wymaz z gardła wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań. Ogromna liczba wykonanych badań od początku pandemii COVID-19 umożliwiła badaczom uporządkowanie danych dotyczących częstości występowania niepożądanych zdarzeń w trakcie procedury wymazowej. Najczęstszym powikłaniem było odłamanie się końcówki wymazówki w trakcie pobierania materiału do badania. Opisano również zwichnięcie stawu skroniowo-żuchwowego u pacjenta w trakcie szerokiego otwierania jamy ustnej. W przypadku pobierania wymazu z nosa odnotowywano krwawienia z nosa, w niektórych przypadkach wymagające zaopatrzenia laryngologicznego.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia:

1. Neumeister B., Besenthal I., Bohm B., Diagnostyka laboratoryjna, Elsevier Urban & Partner, Wrocław, 2013.
2. Fox J., Marcon M., Bonsu B., Diagnosis of Streptococcal Pharyngitis by Detection of Streptococcus pyogenes in Posterior Pharyngeal versus Oral Cavity Specimens, “Journal of Clinical Microbiology”, 2006, dostęp online: grudzień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1489465/.
3. Lieberman D. i in., Identification of Respiratory Viruses in Adults: Nasopharyngeal versus Oropharyngeal Sampling, “Journal of Clinical Microbiology”, 2009, dostęp online: grudzień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2772616/.
4. Petruzzi G. i in., COVID‐19: Nasal and oropharyngeal swab, “Head Neck”, 2020, dostęp online: grudzień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7267300/.
5. Föh B. i in., Complications of nasal and pharyngeal swabs: a relevant challenge of the COVID-19 pandemic?, “European Respiratory Journal”, 2021, dostęp online: grudzień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7736753/.