Guzek za uchem - co to może być?

Obecność guzka za uchem może mieć różne przyczyny, większość z nich jest niegroźna i nie wymaga interwencji lekarskiej. Jednak niektóre sytuacje powinny obudzić naszą czujność i skłonić do wizyty u lekarza.

Zgrubienie za uchem – możliwe przyczyny

Za zgrubienie za uchem odpowiadać może:

• Pryszcz – to objaw trądziku pospolitego.

Zmiany skórne mogą występować jako niezapalne zaskórniki (nagromadzenie łoju czy keratyny w mieszku włosowym) lub zapalne grudki (gulka za uchem, bolesna kulka za uchem), krostki, guzki lub torbiele. Najczęściej dotyczą młodzieży i młodych dorosłych, spowodowane przez nadmierną produkcję łoju, kolonizację Cutibacterium acnes czego skutkiem jest rozwój stanu zapalnego. Czynnikiem indukującym są zmiany hormonalne, dlatego zwykle dotyczy to młodzieży w okresie pokwitania. Ale znane są też inne odmiany np.: trądzik u kobiet w okresie popokwitaniowym, trądzik niemowlęcy, w przebiegu chorób autoimmunologicznych czy trądzik z rozdrapania.

• Kaszak – to rodzaj torbieli (cysty) skórnej, najczęściej rozwijającej się w mieszku włosowym w wyniku zablokowania kanalika wyprowadzającego gruczołu łojowego przez złuszczone komórki naskórka.

W ten sposób w mieszku włosowym gromadzi się łój i razem z naskórkiem tworzy serowatą masę o nieprzyjemnym zapachu. Kaszak jest miękki, zwykle niebolesny, przesuwalny względem podłoża i rośnie powoli. Do jego powstania przyczynia się nasilona praca gruczołów łojowych a także źle dobrane kosmetyki zawierające naturalne oleje, woski, emulgatory, lanolinę. Niewielkie kaszaki mogą samoistnie znikać, wymagają usunięcia, jeżeli są źródłem dyskomfortu, towarzyszy im stan zapalny lub osiągnęły duże rozmiary.

• Tłuszczak – to rodzaj łagodnego nowotworu, pochodzącego z tkanki tłuszczowej.

Jest wyraźnie odgraniczony od sąsiednich tkanek, zwykle owalny lub okrągły, wypełniony tkanką tłuszczową, przesuwa się pod skórą, odkształca po uciśnięciu i zwykle nie boli. Za ich powstawanie odpowiadają skłonności genetyczne, ale również stany zapalne, urazy, nadwaga, steroidoterapia. Zwykle rośnie powoli, jeśli jednak rośnie szybko i w ciągu kilku miesięcy osiąga duże rozmiary, zwłaszcza u osoby starszej trzeba rozpocząć diagnostykę w kierunku zmiany złośliwej.

Tłuszczak zwykle jest usuwany chirurgicznie, gdy stanowi defekt kosmetyczny lub gdy zaczyna uciskać sąsiednie tkanki i być źródłem dolegliwości bólowych. Inne metody na pozbycie się tłuszczaka to liposukcja oraz ostrzykiwanie steroidami.

• Kostniak – to łagodny guz wywodzący się z tkanki kostnej, który najczęściej lokalizuje się w obrębie czaszki.

W dotyku wyczuwalny jako twardy guzek (zgrubienie za uchem na kości), niekiedy może być bolesny, odgraniczony od otaczającej tkanki. Gdy nie powoduje objawów dodatkowych zwykle nie wymaga interwencji chirurgicznej.

• Powiększone węzły chłonne.

Węzły chłonne to skupiska tkanki limfatycznej zaangażowanej w procesy odpornościowe, rozmieszczone w całym organizmie w grupach. Są strukturami o kształcie ziarna fasoli, ich zadaniem jest filtrowanie krwi i neutralizowanie drobnoustrojów czy komórek nowotworowych. Wyczuwalne są te zlokalizowane pod skórą, gdy ulegają powiększeniu w wyniku stanów zapalnych, infekcji, procesów nowotworowych, chorób autoimmunologicznych. Powiększone węzły w wyniku infekcji bywają bolesne towarzyszy im obrzęk i zaczerwienie skóry w najbliższej okolicy.

Wyczuwalny twardy guzek za uchem może być powiększonym węzłem chłonnym szyjnym. Wśród przyczyn należy poszukiwać schorzeń zlokalizowanych w najbliższej okolicy: infekcji ucha, gardła, zmian próchniczych w zębach, zapalenia w obrębie jamy ustnej, mononukleozy zakaźnej. W tych sytuacjach najczęściej samoistnie lub po leczeniu wracają do prawidłowych rozmiarów.

Mogą również ulec powiększeniu pod wpływem procesu nowotworowego; ulegają powiększeniu węzły zlokalizowane w różnych, często odległych rejonach ciała. Są najczęściej niebolesne, unieruchomione względem podłoża. Dodatkowo zwykle towarzyszą objawy ogólne: nocne poty, osłabienie, utrata masy ciała, skłonność do krwawień.

• Wrodzone malformacje naczyniowe lub limfatyczne.

Malformacje naczyniowe to rzadkie wady związane z rozwojem naczyń krwionośnych lub limfatycznych, widoczne już przy urodzeniu. Malformacje naczyniowe typu żylnego to miękkie, sprężyste twory koloru niebieskiego, mają tendencję do powiększania swoich rozmiarów. W przypadku malformacji limfatycznych obecne są od urodzenia lub powstają pod wpływem urazu lub infekcji, występują pod postacią miękkich torbieli wypełnionych płynem, mają tendencję do powiększania się.

Każda taka zmiana wymaga dokładnej diagnostyki i interwencji lekarskiej.

• Zapalenie wyrostka sutkowatego częściej występuje u dzieci niż u dorosłych.

Zwykle ten guzek za uchem u dziecka to powikłanie bateryjnego zapalenia ucha środkowego, gdzie proces zapalny rozszerza się na okoliczne struktury kostne. Objawia się bolesnością przy ucisku, obrzękiem, zaczerwienieniem i odstawaniem małżowiny usznej. Towarzyszą objawy zapalenia ucha oraz gorączka. Zwykle występuje u dzieci do 10 r.ż. Rozwój powikłań zapalenia ucha jest wskazaniem do konsultacji z lekarzem.

• Nowotwór – jest dosyć rzadką przyczyną obecności guzka za uchem, jeśli jednak wyczujemy twardy w dotyku, nieregularny i nie dający się przesuwać pod skórą guz, należy skontaktować się z lekarzem.

Guz za uchem – postępowanie

Guz za uchem zawsze powinien wzbudzić nasz niepokój i skłonić do wizyty u lekarza, jeżeli:

• jest bolesny;
• nie przesuwa się względem podłoża;
• pojawia się nagle;
• szybko się powiększa;
• towarzyszą mu inne objawy ogólne.

Mgr Renata Grzelik