Jakie badania krwi możesz wykonać, będąc w trakcie okresu?

Miesiączka jest fizjologicznym zjawiskiem zachodzącym w organizmie kobiety. Powinna pojawiać się cyklicznie w jednakowych odstępach czasu. Teoretycznie więc czas jej wystąpienia można przewidzieć, praktycznie bywa z tym różnie, często zdarzają się bowiem sytuacje, w których dochodzi do rozregulowania cyklu miesiączkowego. Co w sytuacji kiedy pacjentka ma zaplanowane badanie krwi, a właśnie dostała okresu? Czy wszystkie parametry krwi będą wiarygodne diagnostycznie, jeśli badanie będzie wykonane w trakcie miesiączki? Sprawdź poniżej odpowiedzi na wszystkie nurtujące cię pytania.

Jak przygotować się do badania krwi podczas okresu?

Na badanie krwi należy przygotować się w standardowy sposób, czyli:

• do punktu pobrań przyjść na czczo po całonocnym odpoczynku,
• dzień przed wykonaniem badania nie jeść ciężkostrawnych, tłustych posiłków oraz zrezygnować ze spożywania alkoholu,
•  w dniu pobrania materiału pić najlepiej tylko wodę,
• dzień przed wykonaniem badania ograniczyć wysiłek fizyczny.

Czy badania krwi w trakcie trwania miesiączki mają wartość diagnostyczną?

Badanie krwi warto wykonać w połowie cyklu menstruacyjnego, wtedy będzie ono w pełni wiarygodne. Nie zawsze jednak można je odwlec w czasie. Warto więc wiedzieć, które z parametrów krwi mogą ulec zaburzeniu podczas krwawienia miesiączkowego. Szereg parametrów badania krwi obwodowej ma wartość diagnostyczną nawet wtedy, gdy badanie wykonane jest w trakcie trwającej miesiączki. W pełni miarodajne są parametry dla elementów morfotycznych krwi, takich jak:

• limfocyty (główne komórki odpowiedzi immunologicznej),
• monocyty (komórki żerne, usuwające z organizmu drobnoustroje lub inne martwe komórki),
• granulocyty (ziarniste komórki pomagające zwalczać zakażenia) [1].

Ich ilości i wzór odsetkowy uzyskany w badaniu pozostają niezaburzone.

Część badań hormonalnych, takich jak TSH (hormon tyreotropowy, zwany tyreotropiną), też ma wartość diagnostyczną, niezależnie od trwającej miesiączki. Hormon ten wykazuje wahania dobowe, jest zaś niezależny od fazy cyklu menstruacyjnego. Podobnie jak większość badań, powinien być wykonany rano, chyba że lekarz wskazał inną porę dnia.

Badania genetyczne to kolejna grupa oznaczeń laboratoryjnych w pełni wiarygodnych niezależnie od fazy cyklu miesiączkowego. Podobną sytuację prezentują badania gospodarki lipidowej wykonane podczas okresu. Z powodzeniem więc wykonuje się badania cholesterolu czy trójglicerydów w trakcie miesiączki.

Parametry krwi, na które wpływa miesiączka

Miesiączka powoduje delikatny ubytek krwi w organizmie. Jeśli więc wykonujemy badania krwi w tym czasie, niektóre parametry mogą być zaburzone. Należą do nich współczynniki układu krzepnięcia, takie jak czas kaolinowo-kefalinowy (APTT) oraz międzynarodowy wskaźnik pokazujący czas krzepnięcia krwi (INR). Będą one wtedy delikatnie podwyższone, ponieważ spada zdolność krwi do krzepnięcia, co jest objawem fizjologicznym u kobiet.

Kolejnym parametrem w badaniu krwi obwodowej, który może być obniżony, jest poziom hemoglobiny. To jedno z ważniejszych białek krwi, którego zadaniem jest transport tlenu do tkanek oraz zwrotnie dwutlenku węgla do płuc w celu wymiany gazowej. Aby badanie miało wartość diagnostyczną, należy oprócz hemoglobiny oznaczyć poziom żelaza i ferrytyny. Wahania tych wskaźników są dużo mniejsze niż w przypadku samej hemoglobiny.

Ogólnie rzecz ujmując, miesiączka wpływa na wartości parametrów czerwonokrwinkowych oraz płytkowych, ale zaburza je tylko nieznacznie.

Które badania są wskazane do wykonania podczas okresu?

Miesiączka to nie tylko stan organizmu wpływający negatywnie na miarodajność badań diagnostycznych. To też odpowiedni czas na wykonanie badań obrazujących gospodarkę hormonalną kobiety. Wtedy to ich wartości są w pełni wiarygodne i pozwalają z dużą dokładnością potwierdzić lub wykluczyć konkretne zaburzenia i schorzenia. Do zaburzeń na podłożu hormonalnym, które diagnozuje się między 2. a 4. dniem cyklu menstruacyjnego, należą zespół policystycznych jajników (PCOS) i zaburzenia miesiączkowania, które nieleczone, mogą prowadzić do niepłodności. Lekarz zleca wtedy m in. badania poziomu:

• hormonu folikulotropowego (FSH),
• hormonu luteinizującego (LH), inaczej zwanego hormonem gonadotropowym,
• testosteronu,
• androstendionu,
• dehydroepiandrosteronu (DHEAS),
• estradiolu,
• wolnej frakcji tyroksyny (FT4),
• wolnej trójjodotyroniny (FT3),
• przeciwciał przeciwtarczycowych, skierowanych przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO),
• przeciwciał swoistych w stosunku do tyreoglobuliny (anty-TG),
• hormonu antymüllerowskiego (AMH).

Wszystkie te badania są niezbędne do ustalenia lub wykluczenia konkretnych schorzeń.

Jakie są inne badania diagnostyczne, których nie można wykonać podczas miesiączki?

Oprócz wybranych badań krwi opisanych powyżej niemożliwe jest wykonanie ogólnego badania moczu oraz badania cytologicznego, ponieważ obecność w nich komórek krwi zaburzy wiarygodność oznaczenia. Dodatkowo, jeśli objawem chorobowym jest obecność krwi w moczu, to badanie podczas okresu uniemożliwi wykrycie tej nieprawidłowości.

Podsumowując: Morfologia to podstawowe badanie diagnostyczne, które warto wykonać niezależnie od tego, w jakiej fazie cyklu aktualnie jest pacjentka. Należy jednak poinformować lekarza o trwającej miesiączce, aby uwzględnił ją podczas klinicznej interpretacji wyników badań laboratoryjnych.

Autor: Marta Szarawarska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. W. Ptak i in., Podstawy immunologii, PZWL, Warszawa 2008, s. 36–40.
2.  P. Gajewski i in., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2021, s. 26–28.
3.  P. Gałczyńska, Insulinooporność i niepłodność w zespole policystycznych jajników, „Forum Zaburzeń Metabolicznych” 2020, s. 112–119.