Lekarz medycyny podróży – czym się zajmuje?

Polacy kuszeni egzotyką niektórych krajów, chętnie wybierają inne niż europejskie cele podróży. Niestety charakteryzują się one często trudnymi warunkami sanitarno-epidemiologicznymi. Spędzanie urlopu w takich miejscach przekłada się znacząco na zwiększenie prawdopodobieństwa zachorowania na tropikalne choroby. Sposobem na zminimalizowanie ryzyka tropikalnych infekcji jest poprzedzająca wyjazd wizyta u specjalisty – lekarza medycyny podróży oraz odpowiednio zlecona przez niego profilaktyka. 

Lekarz medycyny tropikalnej

Tytuł zawodowy lekarza medycyny tropikalnej czy lekarza medycyny podróży uzyskuje lekarz, który ukończył odpowiednie kursy przewidziane w programie specjalizacji. Lekarz medycyny podróży, poza biegłą znajomością czynników wywołujących, klinicznego przebiegu i terapii chorób tropikalnych, posiada wiedzę dotyczącą standardów higienicznych danego regionu geograficznego, możliwości narażenia się turysty na niebezpieczne rośliny, zwierzęta i owady. Przede wszystkim jednak dysponuje wiedzą na temat możliwej profilaktyki chorób rejonów tropikalnych, którą powinien przekazać pacjentowi odpowiednio wcześnie, przed zaplanowaną podróżą. 

Lekarz medycyny podróży – kiedy na wizytę?

W sytuacji, w której decydujemy się na tropikalny urlop w takich rejonach jak Afryka, Azja, Ameryka Środkowa i Południowa, wizyta u lekarza medycyny podróży powinna znaleźć się na pierwszym miejscu planu naszych wojaży. 

Niejednokrotnie wyjazdy wiążą się z przebywaniem w rejonach, w których brak jest skanalizowanych toalet i utrudniony jest dostęp do zdatnej do użytku pitnej wody. Zakażenie m.in. bakteriami Salmonelli typhi, wywołującymi groźny dla życia dur brzuszny, szerzy się z powodu braku właściwej higieny (np. braku możliwości umycia rąk po skorzystaniu z toalety). Kolejnym problemem rejonów tropikalnych są komary. Ich ukłucie wiąże się z możliwością zarażenia wirusami Denga, Zika, chikungunya i żółtą gorączką.

Większość chorób tropikalnych wiąże się z występowaniem wysokiej gorączki czy też obfitych biegunek, w trakcie których utrata elektrolitów może prowadzić do niebezpiecznych dla zdrowia konsekwencji, m.in. wyczerpania organizmu i zaburzeń rytmu serca. Ryzyko ciężkiego przebiegu chorób zwiększa utrudniony dostęp do opieki zdrowotnej lub całkowity jej brak w danym rejonie geograficznym. Stąd, jeszcze przed wyjazdem, dobrze wykorzystać wszelkie możliwości profilaktyki i znać dostępne sposoby zapobiegania chorobom tropikalnym. 

Wybierając się w odległe rejony świata, należy mieć świadomość czyhających na nas niebezpieczeństw. O tych zdrowotnych poinformuje nas właśnie lekarz medycyny tropikalnej, do którego należy wybrać się około 6-8 tygodni przed zaplanowanym wyjazdem. 

Lekarz medycyny podróży – szczepienia

Szczepienia to skuteczna forma zapobiegania chorobom. Niekiedy całkowicie zabezpieczają nas przed zachorowaniem, w innym przypadku znacząco łagodzą przebieg choroby. 

W przypadku chorób tropikalnych kalendarz szczepień obejmuje:

• szczepienia obowiązkowe (przeciw żółtej gorączce – np. wyjazd do Kongo, Ugandy; przeciw zakażeniom meningokokowym – np. wyjazd do Libii);
• szczepienia zalecane (np. dur brzuszny, cholera, japońskie zapalenie mózgu, wirusowe zapalenie typu A, itp.). 

Po przeprowadzeniu wywiadu lekarz medycyny podróży na podstawie wybranego przez turystę celu podróży ustala, jakim szczepieniom powinien się poddać pacjent oraz przedstawia także inne, możliwe sposoby profilaktyki i zapobiegania chorobom. Obejmują one informacje dotyczące utrzymania prawidłowej higieny, np.: 

• mycia rąk, 
• kupowania jedzenia na targach, 
• unikania picia wody innej niż butelkowana,
• właściwego sposobu ubierania,
•  zabezpieczania pomieszczenia przed komarami podczas snu. 

Niekiedy uniknięcie zachorowania wymaga jedynie zachowania, przekazanych przez lekarza medycyny tropikalnej, podstawowych zasad higieny (w przypadku chorób brudnych rąk np. duru brzusznego) oraz stosowania się do kilku reguł w przypadku chorób przenoszonych przez komary:

• odpowiedniego zabezpieczenia miejsca noclegu (pomieszczenie ze szczelnymi drzwiami i oknami, moskitiery);
• stosowania repelentów, czyli środków odstraszających owady, zwykle w postaci balsamów, aerozoli, płynów lub kremów;
• zakładania ubrania zasłaniającego ciało: długie rękawy, spodnie z długimi nogawkami, chusty, które można wcześniej spryskać środkiem owadobójczym lub repelentem.

Lekarz medycyny podróży pomoże również w skompletowaniu leków, które powinno zabrać się ze sobą w egzotyczną podróż. Szczególnie w sytuacji braku dostępności do opieki zdrowotnej, wypisana wcześniej recepta, wykupienie leku przed wyjazdem oraz zabranie go ze sobą może okazać się czynnikiem wpływającym na powodzenie całej naszej podróży. 

Lekarz medycyny podróży – zaświadczenia 

Lekarz medycyny podróży to osoba uprawniona do wystawiania niezbędnych zaświadczeń, m.in. dokumentów potwierdzających szczepienie. Zatem jest przydatny w sytuacji podróży związanych głównie z naszym wypoczynkiem, ale także w sytuacji, w której wyjeżdżamy zawodowo, a odpowiednie dokumenty o zastosowanej profilaktyce musimy przekazać naszemu pracodawcy. 

Dr n. med. Beata Skowron