Mętny mocz – jakie są jego przyczyny

Mętny mocz – stwierdzenie statystycznie dość często pojawiające się na wyniku badania ogólnego moczu, może być dla pacjenta powodem do niepokoju. Fizjologicznie, mocz osoby zdrowej jest klarowny i słomkowożółty, zatem zmętnienie moczu i zwykle towarzysząca mu zmiana zabarwienia są objawami nieprawidłowości obejmujących układ moczowy. O czym może świadczyć zmętnienie moczu i jak je wyeliminować?

Mętny mocz przyczyny

Mętny mocz jest podstawą do rozszerzonej diagnostyki i mikroskopowej oceny osadu moczu. Za utratę klarowności moczu mogą odpowiadać m.in. odwodnienie, zmiana diety na wegetariańską/ wegańską, ale także stany zapalne układu moczowego. Wśród przyczyn zmętnienia moczu najistotniejszą i diagnozowaną najczęściej jest zakażenie układu moczowego.

Zakażenie układu moczowego (pęcherza moczowego, nerek) diagnozowane jest głównie w populacji kobiet, ze względu na krótszą niż u mężczyzn cewkę moczową, skracającą znacznie odległość do silnie skolonizowanego przez bakterie przewodu pokarmowego. Bakterie przedostające się przez cewkę moczową do pęcherza są przyczyną rozwoju stanu zapalnego, któremu towarzyszy napływ komórek układu odpornościowego, czyli leukocytów. To właśnie wydalane wraz moczem bakterie oraz leukocyty, stanowią przyczynę zmętnienia moczu. Mętny mocz zwykle nie jest samodzielnym objawem zakażenia układu moczowego. Pacjenci skarżą się głównie na dyskomfort i ból w trakcie oddawania moczu (dyzuria), częstomocz, potrzebę oddawania moczu w nocy (nykturia), popuszczanie moczu, ból pęcherza lub okolicy lędźwiowej, niekiedy wymioty i gorączkę. Poza zmętnieniem moczu, posiada on również nieprzyjemny, wskazujący na infekcję zapach. Doskwierające dolegliwości związane z infekcją pacjenci odczuwają średnio przez 6 dni, co wiąże się z koniecznością ograniczenia codziennej i zawodowej aktywności. W większości przypadków bakterią odpowiedzialną za zakażenie układu moczowego jest zasiedlająca jelito grube – pałeczka okrężnicy (Escherichia coli). W warunkach fizjologicznych bakteria ta wchodzi w skład flory przewodu pokarmowego, a jej obecność w drogach moczowych jest konsekwencją przeniesienia w okolice cewki moczowej np. w trakcie czynności higienicznych wykonywanych po wypróżnieniu. Do bakterii rzadziej odpowiedzialnych za infekcję należą Staphylococcus saprophyticus, Proteus mirabilis oraz bakterie z rodzaju Enterococcus i Klebsiella. Wśród infekcyjnych przyczyn zmętnienia moczu wymienia się również zapalenie dróg rodnych i cewki moczowej, w wyniku których obfita, zapalna wydzielina z objętych zapaleniem struktur zmętnia wydalany mocz.

Mętny mocz może być także konsekwencją zmiany diety. Dieta wegetariańska/ wegańska jest dietą, która znacząco wpływa na pH moczu. Mocz fizjologicznie posiada odczyn lekko kwaśny. Wyeliminowanie mięsa i białka zwierzęcego z diety warunkuje zmianę pH w kierunku zasadowego, ale także zmętnienie moczu, spowodowane obecnością wydalanych w większej ilości fosforanów.

Odwodnienie to kolejna z przyczyn zmętnienia moczu. Szacuje się, że osoba dorosła powinna wypić przynajmniej 1,5 litra wody dziennie. Mniejsza podaż płynów lub zwiększona ich utrata (np. wymioty, gorączka, intensywny trening) prowadzą do zagęszczenia moczu, które możemy obserwować jako zmętnienie.

Mętny mocz w ciąży

Mętny mocz w ciąży, mimo że niekoniecznie wiąże się z procesem chorobowym, zawsze powinien być zgłoszony jako niepokojący objaw i skonsultowany z lekarzem prowadzącym ciąże. Pierwszy trymestr ciąży, ze względu na zachodzące w organizmie ciężarnej zmiany hormonalne, związany jest ze znaczną częstotliwością wymiotów, które mogą być przyczyną odwodnienia. Jak wspomniano powyżej odwodnienie warunkuje zgęszczenie, a co za tym idzie zmętnienie wydalanego moczu. W takim przypadku sposobem na rozwiązanie problemu jest jedynie zwiększenie ilości spożywanych płynów.
Mętny mocz w ciąży powinien niepokoić wówczas, jeśli jest wynikiem infekcji dróg rodnych lub konsekwencją zakażenia układu moczowego. Oba te stany wymagają pilnej interwencji lekarskiej i podjęcia leczenia, gdyż mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia zarówno matki i dziecka. Infekcje w ciąży mogą być przyczyną poronień, wczesnego porodu, urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową oraz urodzenia dziecka z infekcją np. opon mózgowo – rdzeniowych.

Mętny mocz u dziecka

Najczęściej za zmętnienie moczu obserwowane u dziecka odpowiedzialne jest zwiększone, ale całkiem fizjologiczne wydalanie fosforanów. Wartości referencyjne (normy) fosforanów dla dzieci są wyższe niż u dorosłych, co wynika z procesu intensywnego wzrostu i przebudowy układu kostnego, w którym znajduje się niemalże 85% całej puli fosforu. Ponieważ drogą eliminującą nadmiar fosforu z organizmu są nerki, wydalanie fosforu w większym stopniu będzie wiązało się ze zmętnieniem moczu. Oczywiście w sytuacji, w której zmętnieniu zaczną towarzyszyć inne objawy (gorączka, ból brzucha, nudności, wymioty, dyskomfort w trakcie sikania), należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Zakażenie układu moczowego u dzieci określa się mianem poważnej infekcji, ze względu na towarzyszącą bardzo wysoką gorączkę oraz zwiększone ryzyko powikłań w postaci bliznowacenia nerek, nadciśnienia i przewlekłej niewydolności nerek.

Co oznacza mętny mocz?

Mętny mocz jest jedynie objawem pewnych nieprawidłowości, dlatego wskazane jest poszukiwanie przyczyn utraty jego przejrzystości. Poza opisanymi powyżej przyczynami (zakażenie układu moczowego, dieta i wydalanie fosforanów, odwodnienie) zmętnienie moczu może towarzyszyć również kamicy nerkowej, chorobom nowotworowym układu moczowego np. rakowi prostaty, przewlekłej chorobie nerek oraz cukrzycy.

Mętny mocz badania

W przypadku, kiedy pacjent zaobserwuje wydalanie mętnego moczu, w pierwszej kolejności lekarz zaleca wykonanie badania ogólnego moczu wraz z badaniem mikroskopowym osadu. Mętny mocz z osadem zgromadzonym na dnie pojemniczka do moczu może wstępnie sugerować infekcję układu moczowego, którą potwierdzają lub wykluczają wyniki wykonanych badań. W przypadku zakażenia układu moczowego, ważnym badaniem identyfikującym odpowiedzialny za infekcję drobnoustrój oraz pozwalającym na dobranie skutecznego antybiotyku jest posiew moczu wraz z wykonaniem antybiogramu. W poszukiwaniu przyczyn zmętnienia moczu wykorzystuje się również pomiar stężenia wydalanego fosforu, białka i glukozy. Dobór badań zależy od stanu klinicznego pacjenta, a ich wyniki ze względu na złożone podłoże objawu powinny zostać skonsultowane z lekarzem.

Bibliografia

1. Urinary Tract Infection. Bono MJ, Reygaert WC. 2021 Jun 23. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan–.
2. Bacteriuria in Pregnancy in a Danish Contemporary Cohort of Women. Greve VH, Greve T, Helmig RB. Infect Dis Obstet Gynecol. 2020 Jan 8;2020:8398537. doi: 10.1155/2020/8398537. eCollection 2020.
3. Nefrologia. Wielka interna. Myśliwiec M. (red.). Medical Tribune Polska, Warszawa 2017.