Powikłania po grypie u dzieci i dorosłych - objawy i czas występowania

Grypa to sezonowa choroba wirusowa, która może prowadzić do różnych, niekiedy poważnych powikłań, zwłaszcza u osób o osłabionym układzie odpornościowym np. osób starszych i małych dzieci. Czy należy bać się grypy i czy należy się przed nią chronić?

Czym jest grypa?

Grypa to choroba zakaźna, która atakuje układ oddechowy. Jest wywoływana przez wirusy grypy, których jest kilka typów: A, B oraz C. Większość zachorowań jest powodowanych wirusami typu A oraz B. Wirus typu A ma dużą zmienność genetyczną, przez co wymaga corocznej zmiany składu szczepionek. Wirus typu B nie podlega znacznej zmienności. Grypa jest chorobą, która może prowadzić do sezonowych epidemii i pandemii, a jej objawy mogą być nagłe i poważne. Przechorowanie grypy daje tylko krótkotrwałą odporność z powodu zmian antygenów obecnych na poszczególnych szczepach.

WHO szacuje, że rocznie na grypę może chorować 5% – 10% dorosłych i 20% – 30% dzieci. Grypa rozprzestrzenia się drogą kropelkową, gdy zakażona osoba kaszle, kicha lub oddycha. Można zarazić się także przez kontakt z powierzchnią, na którą osoba chora kaszlała lub kichnęła. Grypa ma tendencję do występowania sezonowo, zazwyczaj w chłodnych miesiącach od jesieni do wiosny. W tym czasie odnotowuje się wzrost liczby przypadków grypy.

Jakie są objawy grypy?

Objawy grypy rozwijają się szybko (zwykle w 2-3 dni) i mogą obejmować:

• gorączkę,
• dreszcze,
• kaszel,
• ból głowy,
• ból gardła,
• katar lub uczucie zatkania nosa,
• zmęczenie,
• biegunkę lub wymioty (częściej u dzieci).

Grypa – powikłania

Powikłania grypy dotyczą przede wszystkim układu oddechowego i należą do nich m.in.:

• pierwotne wirusowe zapalenie płuc,
• wtórne bakteryjne zapalenie płuc,
• zaostrzenie chorób przewlekłych płuc.

Inne możliwe poważne powikłania wywołane grypą mogą obejmować:

• zapalenie mięśnia sercowego,
• zapalenie mięśni kończyn dolnych,
• rabdomiolizę,
• powikłania neurologiczne,
• niewydolność wielonarządową (na przykład niewydolność oddechową i niewydolność nerek).

Powikłania po grypie – objawy

Alarmujące jest wystąpienie następujących objawów u dzieci, które mogą sugerować zaostrzenie przebiegu i zwiastować powikłania grypy:

• przyspieszony oddech lub problemy z oddychaniem,
• sine usta lub twarz,
• ból w klatce piersiowej,
• silny ból mięśni (dziecko nie chce chodzić),
• odwodnienie (nieoddanie moczu przez ponad 8 godzin, suchość w ustach, płacz bez łez),
• drgawki,
• wysoka gorączka, której nie można opanować za pomocą leków przeciwgorączkowych,
• kaszel, który nawraca i jest silniejszy.

U osoby dorosłej niepokojące są następujące objawy:

• trudności w oddychaniu lub duszność,
• utrzymujący się ból lub ucisk w klatce piersiowej lub brzuchu,
• silne zawroty głowy,
• dezorientacja,
• nieoddawanie moczu,
• silny ból mięśni,
• znaczne osłabienie,
• gorączka lub kaszel, które ustępują, ale następnie powracają lub się pogarszają,
• pogorszenie się przewlekłych schorzeń.

Powikłania po grypie – po jakim czasie?

Czas, w jakim mogą wystąpić powikłania po grypie, może być zróżnicowany i zależy od wielu czynników, w tym od zdrowia osoby zarażonej wirusem grypy oraz od rodzaju powikłań. Oto kilka przykładów:

• zapalenie płuc: powikłanie to może wystąpić stosunkowo szybko po zarażeniu grypą, zwykle w ciągu kilku dni od wystąpienia pierwszych objawów. Pierwotne wirusowe zapalenie płuc rozpoczyna się po 1 do 2 dni, a wtórne, bakteryjne – po 4 do 7 dni od początku objawów. Jest to jedno z częstszych poważnych powikłań, które wymaga pilnej interwencji medycznej.
• zaostrzenie przebiegu chorób przewlekłych: osoby z współistniejącymi schorzeniami, takimi jak astma czy cukrzyca, mogą doświadczyć zaostrzenia swojej choroby podstawowej w ciągu kilku dni od zarażenia grypą.
• inne powikłania: takie jak infekcje ucha, zapalenie zatok mogą wystąpić w różnym czasie po zarażeniu grypą.

Powikłania po grypie u dzieci

U dzieci ryzyko powikłań po grypie jest znacznie wyższe niż w populacji ogólnej. Oto najczęstsze powikłania pediatryczne:

• zapalenie ucha środkowego: podobnie jak w przypadku powikłań po przeziębieniu jest to najczęstsze powikłanie w grupie pediatrycznej po grypie,
• drgawki gorączkowe: są spowodowane wzrostem temperatury powyżej 38°C i efektem reakcji nieukształtowanego układu nerwowego na wysoką temperaturę,
• zapalenie płuc: to częste powikłanie po grypie w każdej grupie wiekowej,
• odwodnienie: dzieci łatwiej rozwieją powikłania związane z odwodnieniem,
• zaostrzenie astmy.

Dzieci są także bardziej narażone na rzadkie, ale bardzo ciężkie powikłania neurologiczne i zapalenie mięśni.

Powikłania po grypie – neurologiczne

Warto podkreślić, że powikłania neurologiczne po grypie są rzadkie, ale ich konsekwencje mogą być bardzo poważne. Osoby z objawami neurologicznymi takimi jak:

• zaburzenia równowagi,
• zawroty głowy,
• zaburzenia mowy,
• dezorientacja,

w przebiegu infekcji grypowej powinny natychmiast skonsultować się z lekarzem w celu odpowiedniego leczenia.

Poniżej przykłady powikłań po infekcji:

• encefalopatia: może prowadzić do uszkodzenia mózgu i objawów, takich jak dezorientacja, zaburzenia świadomości, drgawki, zmiany osobowości i trudności w myśleniu.
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych: to stan zapalny obejmujący błony wokół mózgu i rdzenia kręgowego. Objawia się silnym bólem głowy, nudnościami, wymiotami, sztywnością karku i światłowstrętem.
• zespół Guillaina-Barrego: stan związany częściej z infekcjami innymi wirusami, może wystąpić także po zarażeniu grypą. Jest to choroba autoimmunologiczna, która prowadzi do osłabienia mięśni i niedowładu wiotkiego.
• migrena: grypa i inne infekcje mogą niekiedy wywołać migrenę z aurą, co objawia się wystąpieniem zaburzeń widzenia przed bólem głowy.

Powikłania po grypie – ból nóg

Zapalenie mięśni to stosunkowo rzadko spotykane powikłanie, które pojawia się w pierwszych dniach choroby, częściej u dzieci niż u dorosłych. Zapaleniu mięśni towarzyszy wzrost aktywności kinazy kreatynowej w surowicy. W większości przypadków ból dotyczy podudzi lub łydek. Dolegliwości ustępują zazwyczaj w ciągu kilku dni, ale niekiedy mogą utrzymywać się dłużej po ustąpieniu objawów infekcji.

Powikłania po grypie – zapobieganie

Unikanie kontaktu z osobami zarażonymi, regularne mycie rąk i szczepienie są ważnymi krokami w zapobieganiu rozprzestrzeniania się grypy i jej powikłań. Grypa o ciężkim przebiegu lub u osób należących do grup ryzyka może być skutecznie leczona lekami przeciwwirusowymi. W pozostałych przypadkach grypa jest leczona objawowo. Pomimo prowadzonych akcji informacyjnych o bezpieczeństwie i skuteczności szczepionek na grypę, szczepi się zaledwie 4% populacji Polski. Pod względem stanu zaszczepienia przeciw grypie jesteśmy na jednym z ostatnich miejsc w Europie. Jeśli masz objawy grypy i obawiasz się powikłań, skorzystaj z konsultacji lekarskiej.

Dr n.med. Justyna Chlebowska-Tuz