Przekrwione oczy - poznaj możliwe przyczyny i dowiedz się, jak zapobiegać

Za przekrwione lub zaczerwienione oczy odpowiada zwykle zewnętrzny czynnik drażniący, taki jak ciało obce, rażące światło czy alergen. Przekrwione oczy wyglądają nieestetycznie, ponieważ na spojówce i twardówce, które zwykle są białe, pojawiają się różowe lub czerwone smugi. Z jakiego jeszcze powodu dochodzi do przekrwienia oczu i czy w jakiś sposób można temu zapobiegać?

Przekrwione oczy – przyczyny

Przekrwione oczy mogą pojawiać się także z powodu braku snu, podrażnienia przez soczewki kontaktowe czy po długotrwałej ekspozycji na ekrany jak komputery, tablety czy smartfony. Mogą również wystąpić z powodu kilku różnych problemów zdrowotnych takich jak alergie, zapalenie spojówek czy światłowstręt. Chociaż niektóre z tych problemów są łagodne, inne – te bardziej poważne wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Zaczerwienienie oka może być powodem do niepokoju, jednak najpoważniejsze problemy z oczami występują, gdy towarzyszy im ból lub zmiany w widzeniu.

Typowe objawy, które często towarzyszą przekrwionym oczom, obejmują:

• Swędzenie,
• Pieczenie,
• Łzawienie,
• Uczucie obecności piasku w oku,
• Gęsta, czasem ropna wydzielina,
• Zaczerwienienie powiek,
• Obrzęk powiek,
• Nadwrażliwość na światło,
• Zaburzenia pola widzenia,
• Pogorszenie czy utrata widzenia,
• Podwójne widzenie,
• Silny ból oka.

Czerwone oczy – co wywołuje ten objaw?

Oko zbudowane jest z grubej, białej i nieprzeźroczystej błony zewnętrznej – twardówki, środkowej – naczyniówki, wewnętrznej – siatkówki. Wypełnione jest gęstą, galaretowatą, przezroczystą substancją zwaną ciałem szklistym, która składa się z wody i z kwasu hialuronowego oraz włókien kolagenowych. Biała część oka potocznie zwana białkiem oka pokryta jest błoną zwaną spojówką, która tworzy sieć drobnych naczyń krwionośnych.

Takie naczynia krwionośne wyściełają również wnętrze naszych powiek i możemy je łatwo zauważyć, gdy lekko wywiniemy lub odsuniemy dolną powiekę. Spojówka stanowi pierwszą barierę przed wszystkimi pyłkami i drobnymi zanieczyszczeniami, które trafiają do oka. Naczynia włosowate w spojówce są jednak dość delikatne i ulegają uszkodzeniu przy nadmiernym tarciu czy przemęczeniu, co objawia się przekrwionymi spojówkami i przekrwionymi białkami oczu.

Drugi czynnik, który powoduje przekrwienie spojówek to histamina, uwalniana z komórek biorących udział w reakcji alergicznej. Po dostaniu się alergenu lub innego czynnika drażniącego do oka, uwalniana z komórek histamina rozszerza maleńkie naczynia krwionośne w oku i pod powiekami. W wyniku tych zachodzących w oku procesów, oko staje się opuchnięte i zaczerwienione.

Oto niektóre typowe substancje drażniące, mogące spowodować zaczerwienienie i przekrwienie oczu:

• pyłki kwiatów, drzew,
• kurz i roztocza,
• chlor z basenów,
• sierść zwierząt (np. kot, pies, świnka morska),
• pył, smog, zanieczyszczenie powietrza,
• pleśnie,
• dym nikotynowy,
• opary substancji chemicznych,
• perfumy.

Należy jeszcze podkreślić, że przekrwione, podrażnione oko czy oczy nie są jednostką chorobową samą w sobie, stanowią jedynie objaw wynikający ze schorzenia lub podrażnienia oka różnymi czynnikami.

Zapalenie spojówek tzw. „pink eye”

Pink eye, czyli zapalenie spojówek to jedna z najczęstszych przyczyn przekrwionego oka. To zapalenie wspomnianej wcześniej spojówki, czyli przezroczystej błony wyścielającej powiekę i gałkę oczną. Kiedy małe naczynia krwionośne w spojówce stają się obrzęknięte i podrażnione, są bardziej widoczne, co daje wrażenie przekrwionych białek oczu. Zapalenie spojówek najczęściej spowodowane jest infekcją wirusową.

Może być również spowodowane infekcją bakteryjną lub u niemowląt – niecałkowicie otwartym kanałem łzowym. Chociaż zapalenie spojówek może być irytujące, rzadko wpływa na wzrok, jednak jest bardzo zaraźliwe, dlatego wczesna diagnoza i podjęcie pewnych środków ostrożności może pomóc ograniczyć jego rozprzestrzenianie się. Nieleczone zapalenie spojówek może pogorszyć stan i objawiać się nie tylko przekrwionymi, ale również ropiejącymi oczami.

Przekrwione oczy w alergiach

Alergiczne zapalenie spojówek dotyczy obu oczu i jest reakcją na czynniki wywołujące alergię, takie jak pyłki. Reakcja alergenów z przeciwciałami typu IgE wyzwala uwalnianie z komórek biorących udział w odczynie alergicznym substancji, m.in. histaminy, która odpowiedzialna jest za objawy alergii. Charakterystyczne jest swędzenie, łzawienie i ciągle przekrwione oczy, a także kichanie i wodnista wydzielina z nosa. Większość alergicznego zapalenia spojówek można kontrolować za pomocą przeciwalergicznych kropli do oczu. Alergiczne zapalenie spojówek nie jest w tym przypadku zaraźliwe.

Sprawdź: e-Pakiet alergiczny – ogólny

Urazy rogówki

Rogówka to przednia, przezroczysta część oka, która pomaga skupiać światło. Przyczynami urazu rogówki mogą być intensywne pocieranie oczu, uszkodzenie paznokciem lub przewlekła suchość oczu. Skaleczenia rogówki, które mogą powstać w wyniku dostania się do oka ostrego przedmiotu, są uważane za rany szarpane rogówki.

Otarcia czy skaleczenie rogówki objawiają się silnym zaczerwieniem oka, silnym bólem i światłowstrętem. Otarcia rogówki mogą wymagać noszenia plastra lub specjalnej soczewki kontaktowej. Uszkodzenie rogówki może wymagać także interwencji chirurgicznej.

Nadużywanie alkoholu i narkotyków

Przekrwione oczy po alkoholu nie są niczym groźnym dla zdrowia, aczkolwiek nadużywanie alkoholu już jest niekorzystne dla organizmu. Alkohol powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, w tym również maleńkich naczyń krwionośnych w oczach, przez co przepływa przez nie więcej krwi.

Ponadto alkohol działa odwadniająco, co może powodować również suchość oka, którą ewentualnie można likwidować stosując krople do oczu dostępne bez recepty. Gdy alkohol wydalany jest z organizmu organizm, naczynia krwionośne z wracają do stanu sprzed alkoholowego upojenia.

W przypadku pacjentów z zażółconymi i przekrwionymi oczami, podejrzewa się uszkodzenie wątroby spowodowane nadużyciem alkoholu, wirusowym zapaleniem wątroby, uszkodzenie polekowe lub narkotykowe wątroby. Zaczerwienione oczy i suche spojówki to również najbardziej rozpoznawalne objawy zażycia marihuany.

Sprawdź: e-Pakiet badań na wątrobę

Podrażnienie oczu spowodowane soczewkami kontaktowymi

Soczewki kontaktowe mogą uniemożliwiać dopływ wystarczającej ilości tlenu do oczu, powodując przekrwienie i podrażnienie oczu. Jeśli soczewki są noszone zbyt długo lub podczas snu, mogą powodować zaczerwienienie, infekcje, a w najgorszych przypadkach owrzodzenia rogówki.

Dlatego, niezwykle ważne jest ich prawidłowe używanie i pielęgnacja. Przestrzeganie właściwej higieny soczewek kontaktowych oraz wyjmowanie ich przed zaśnięciem powinno rozwiązać problem podrażnionych i zaczerwienionych oczu.

Brak snu

Zmęczone oczy spowodowane brakiem snu i dodatkowo wystawione na ekspozycję monitorów zwykle cechują się nadmiernym przekrwieniem. Jeśli oczy są otwarte przez długi czas z powodu braku snu, uniemożliwia to dobre nawilżenie rogówki, co może powodować suchość i zaczerwienienie. Dodatkowo naukowcy odnotowali zależność pomiędzy osobami cierpiącymi na brak snu, a zespołem suchego oka. Dobry sen trwający 7-8 godzin jest nie tylko ważny dla naszego narządu wzroku, ale również ogólnego dobrego zdrowia i poprawnego samopoczucia.

Jęczmień oka

Jęczmień to potocznie nazywane zapalenie gruczołu łojowego, który tworzy się na powiece (lub dolnej krawędzi oka) po jego zatkaniu. Najczęstszą przyczyną jest zakażenie gronkowcem, w wyniku np. używania zainfekowanych kosmetyków. Jednym z pierwszych objawów jest zaczerwienienie, któremu towarzyszy obrzęk i wrażliwość. Jęczmień nie wpływa na wzrok, ale może być uciążliwy. Nie wolno pocierać miejsca zakażonego. Dotykanie jęczmienia może tylko pogorszyć stan oka i zaostrzyć infekcję.

Wylew podspojówkowy

Wylewy podspojówkowe spotyka się bardzo często w praktyce okulistycznej. Krwotok podspojówkowy ma miejsce, gdy pęknie naczynie krwionośne pod powierzchnią oka. Dochodzi do tego na skutek znacznego wysiłku fizycznego, mikrourazów gałki ocznej czy nadciśnienia tętniczego. Kiedy tak się dzieje, krew zostaje uwięziona i tworzy jaskrawoczerwoną plamę na białku oka.

Mimo to, że to brzmi bardzo groźnie, krwotok podspojówkowy nie wymaga natychmiastowej interwencji lekarza. Nie powinien również wpłynąć na wzrok ani powodować bólu, wydzieliny czy obrzęku. Czerwona plama zwykle zanika w ciągu kilku tygodni. Gdy wylewowi towarzyszy ból i zaburzenie widzenia należy bezzwłocznie skonsultować się z lekarzem.

Przekrwione oczy u dziecka

Przekrwione oczy u dziecka wynikają najczęściej z zabrudzenia oka czy mechanicznego zatarcia. Dzieci trudnej zdyscyplinować i wytłumaczyć, że nie wolno pocierać, jak swędzi czy piecze. Warto wtedy zadbać o regularną higienę rąk u dzieci, jak również zatartego oka. Przekrwione oczy u dziecka przy przeziębieniu są bardzo powszechne i wynikają najczęściej z toczącej się infekcji w górnym układzie oddechowym.

Niekiedy przeziębienie współistnieje z alergią, dlatego zawsze należy być czujnym i nie bagatelizować objawów u dzieci czy niemowląt i skontaktować się z lekarzem pediatrą, aby włączyć odpowiednie leczenie.

Skuteczne sposoby na przekrwione oczy

Jeśli zaczerwienienie oczu jest spowodowane łagodniejszym stanem, możesz spróbować leczyć objawy w domu. Oto kilka przykładów, które możesz wykorzystać, aby zadbać o swoje oczy:

• codzienna, dokładna higiena rąk – nie trzyj oczu, brud i zarazki na dłoniach i palcach mogą powodować jeszcze większe zaczerwienienie i podrażnienie;
• utrzymuj soczewki kontaktowe w czystości i nie noś ich dłużej niż jest to zalecane;
• usuwaj na noc makijaż oczu, a jeśli nosisz doczepiane rzęsy, które zbierają kurz i brud w ciągu dnia, również pamiętaj o ich codziennej pielęgnacji;
• nie używaj obcych kosmetyków do oczu, szczególnie tych, które są dostępne w drogeriach;
• rób regularne przerwy od komputera, monitorów czy smartfonów;
• wyśpij się, dobry sen to dobre zdrowie i samopoczucie;
• unikaj alergenów i substancji drażniących oczy;
• stosuj krople do oczu, koniecznie te bez konserwantów;
• przemywaj oczy solą fizjologiczną;
• w łagodnych stanach zapalnych oka stosuj okłady z rumianku, który działa przeciwzapalnie (jeśli nie jesteś uczulony);
• stosuj chłodne okłady, szczególnie na zmęczone oczy.

Wiele przypadków przekrwionych oczu jest niegroźnych i dobrze reaguje na postępowanie stosowane w domu lub leczenie, nawet lekami dostępnymi bez recepty. Jednak, gdy domowe sposoby nie skutkują poprawą, w celu dociekania przyczyn przekrwienia oczu należy skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu lub okulistą.

Dr n.med. Iwona Chromik

Bibliografia:

1. Diagnosis and management of red eye in primary care. Cronau H, Kankanala RR, Mauger T. American family physician 81.2 (2010): 137-144.
2. The red eye. Leibowitz HM. New England Journal of Medicine 343.5 (2000): 345-351.
3. Obraz i przebieg kliniczny alergicznych chorób oczu. Alergiczne choroby oczu. Czajkowski J, Groblewska A. Czajkowski J (red.). Górnicki Wyd. Med., Wrocław (2003).
4. Zapalenia spojówek – alergia czy zespół suchego oka? Bogacka E., Groblewska A. Post Dermatol Alergol 2009; XXVI, 5: 372–374
5. https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/17690-red-eye
6. https://www.healthline.com/health/eye-redness