Senolityki – działanie, źródła, wpływ na organizm

Dr n. o zdrowiu Piotr Choręza
Udostępnij

Senolityki to substancje zdolne do selektywnego indukowania śmierci apoptotycznej komórek starzejących się. W konsekwencji związki te mogą opóźniać lub zapobiegać procesowi starzenia, a przez to wydłużać czas przeżyty w zdrowiu i prawdopodobnie długość życia. Dowodzą tego badania przeprowadzone na modelach zwierzęcych, których wyniki wskazują, że usunięcie zaledwie 30% starzejących się komórek pozwoliło na częściowe odwrócenie lipodystrofii związanej z wiekiem, zmniejszenie postępu sarkopenii i zaćmy.

Senolityki

Chociaż wysiłki mające na celu odnalezienie skutecznych klinicznie substancji zabijających komórki starzejące się rozpoczęły się już w 2004 roku, dopiero w 2015 roku opisano dwa pierwsze senolityki: kwercetynę i dasatinib.

Senolityki – przykłady

Naturalne senolityki – oczywiście występują

  • Jednym z pierwszych odkrytych senolityków jest kwercetyna będąca zarazem najlepiej przebadanym flawonoidów. Występuje ona w kaparach, jabłkach, winogronach i marakui, a także w miłorzębie japońskim, herbacie i czerwonym winie. Związek ten wykazuje działanie antyoksydacyjne, przeciwnowotworowe, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Tak szerokie działanie sprawia, że tego też powodu kwercytyna jest popularnym składnikiem wielu suplementów diety dedykowanych osobom zmagającym się z problemem otyłości, cukrzycy czy zaburzeń krążenia.
  • Kolejnym flawonoidem będącym zarazem naturalnym senolitykiem jest fisetyna, która charakteryzuje się działaniem przeciwnowotworowym, przeciwutleniającym, przeciwzapalnym, antyangiogennym, hipolipidemicznym i neuroprotekcyjnym. Związek ten występująca w różnych owocach i warzywach, takich jak: jabłka, winogrona, kaki, truskawki, ogórki i cebula. Pewnym pośrednim dowodem potwierdzającym skuteczność fisetyny jest fakt, że w znanym z długowieczności społeczeństwie japońskim średnie dobowe spożycie tego flawonoidu wynosi około 0,4 mg na osobę.
  • Znanymi senolitiekami są także piperlongumina i kurkumina.

Przeczytaj również: https://diag.pl/pacjent/artykuly/sirtuiny-klucz-do-dlugowiecznosci/

Piperlongumina jest alkaloidem obecnym w owocach pieprzu długiego, który dzięki właściwościom przeciwnowotworowym, antyangiogennym, przeciwagregacyjnym, przeciwbólowym, przeciwmiażdżycowym, hipoglikemizującym i przeciwbakteryjnym znajduje szerokie zastosowanie farmakologiczne. Szczególne nadzieje wiązane są z możliwością wykorzystania piperlonguminy w terapii chorób nowotworowych. Również kurkumina, hydrofobowy polifenol pozyskiwany z kłącza zioła ostryżu długiego, wykazuje szerokie spektrum aktywności biologicznych i farmakologicznych, takich jak działanie przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, przeciwutleniające i przeciwdrobnoustrojowe. Terapeutyczny potencjał tej substancji był badany także w opóźnianiu starzenia się oraz zapobieganiu i leczeniu chorób związanych z wiekiem.

Przyczyny starzenie komórek

Eksperyment przeprowadzony w 1961 roku wykazał, że ludzkie diploidalne fibroblasty zarodkowe po 50 pasażach hodowlanych utraciły zdolności replikacyjne zachowując jednocześnie żywotność. Na podstawie uzyskanych wyników Hayflick i Moorhead wprowadzili termin „starzenia replikacyjnego”, a dalsze intensywne badania nad mechanizmem starzenia się komórek, wykazały, że proces ten spowodowany jest wieloma czynnikami, z których najistotniejszymi są skracanie telomerów, mutacje genetyczne i stres oksydacyjny.

W kolejnych latach badano czy proces starzenia replikacyjnego prowadzi do gromadzenie w warunkach in vivo komórek o ograniczonym potencjale replikacyjnym oraz aktywnych metabolicznie komórek starzejących się, które utraciły zdolność podziałów. Jest to szczególnie istotne, gdyż obecność komórek starzejących się stwierdza się w przebiegu wielu poważnych chorób, jak np. choroba Alzheimera, choroby układu krążenia, osteoporoza, cukrzyca, choroby nerek czy marskości wątroby.

Warto przeczytać: https://diag.pl/pacjent/artykuly/dobra-dieta-czyli-jaka-podejdz-do-tematu-kompleksowo/

Senolityki – czy pozwalają utrzymać zdrowie i młodość?

Jak wspomniano we wstępie, starzenie się komórek jest kluczowym mechanizmem przyczyniającym się do starzenia organizmu. Jednocześnie wiele osób oczekuje odkrycia substancji, które niczym mistyczne źródło wiecznej młodości zapobiegną starzenia się organizmu, a przez to umożliwią leczenie lub opóźnienie rozwoju chorób związanych z wiekiem. Chociaż wymienione powyżej związki wykazują szereg działań budzących nadzieję w kontekście leczenia chorób cywilizacyjnych i związanych z wiekiem, nie należy zapominać, że najistotniejszą wpływ w utrzymaniu witalności i zdrowia ma prowadzony styl życia i codzienne wybory o charakterze pro- i antyzdrowotnym. Z tego też powodu w przypadku prowadzenia mało higienicznego stylu życia i nadmiernej ekspozycji na czynniki przyspieszające proces starzenia komórek i zwiększające ryzyko rozwoju chorób, pokładanie nadziei w cudowny efekt działania substancjach senolitycznych jest złudne.  

Bibliografia

  • Lelarge V, Capelle R, Oger F, et al. Senolytics: from pharmacological inhibitors to immunotherapies, a promising future for patients' treatment. NPJ Aging 2024; 10 (1): 12. doi: 10.1038/s41514-024-00138-4.
  • Wissler Gerdes EO, Zhu Y, Tchkonia T, Kirkland JL. Discovery, development, and future application of senolytics: theories and predictions. FEBS J 2020; 287 (12): 2418-2427. doi: 10.1111/febs.15264.
  • Li W, Qin L, Feng R, et al. Emerging senolytic agents derived from natural products. Mech Ageing Dev 2019; 181: 1-6. doi: 10.1016/j.mad.2019.05.001.
  • Maas L. History Lesson: Centuries Of Anti-Aging Products.
  • Haber C. Life extension and history: the continual search for the fountain of youth. J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2004; 59 (6): B515-B522. doi: 10.1093/gerona/59.6.b515.
  • Morril H. Charting: A Brief History of Anti-Aging.