Jakie są przyczyny zgagi? Skąd bierze się nieprzyjemne pieczenie w przełyku?

Zastanawiasz się, co może być przyczyną zgagi? Nieprzyjemne pieczenie w przełyku jest objawem choroby refluksowej przełyku. Towarzyszy również przepuklinie rozworu przełykowego przepony. Zgaga to częsta dolegliwość, z jaką zmagają się kobiety w ciąży. Za fizjologiczne uważa się jej sporadyczne występowanie.

Zgaga może powodować znaczny dyskomfort, a kiedy występuje często, w znaczący sposób obniża jakość życia. Dowiedz się więcej na temat przyczyn powstania tego uciążliwego objawu chorobowego. Sprawdź, dlaczego zgaga jest częstym problem u kobiet spodziewających się dziecka i jakie pokarmy sprzyjają jej wystąpieniu.

Co to jest zgaga?

Zgaga jest objawem chorobowym, który opisać można jako uczucie nieprzyjemnego, a niekiedy wręcz bolesnego, pieczenia w okolicy zamostkowej, które może sięgać aż do gardła i rozchodzić się po klatce piersiowej. Zgaga nierzadko przedstawiana jest jako „palenie w przełyku”. Niekiedy bywa mylona z objawami choroby niedokrwiennej serca.

Zgadze towarzyszą zwykle takie dolegliwości, jak: gorzki smak w ustach, nudności, problemy z połykaniem, wymioty, puste odbijanie, chrypka, ciągłe chrząkanie, uczucie pełności. Z reguły omawiany stan pojawia się do 2 godzin po spożyciu posiłku, często dopada nas też w nocy.

Mimo iż zgaga to objaw chorobowy, sporadycznie pojawiająca się, uważana jest za zjawisko fizjologiczne. Jeśli występuje nagminnie i utrudnia codzienne funkcjonowanie, powinna zostać skonsultowana u specjalisty. Lekarz zajmujący się zaburzeniami ze strony układu pokarmowego to gastroenterolog.

Co może być przyczyną zgagi? Choroba refluksowa przełyku

Przyczyną zgagi jest cofanie się nadtrawionych treści pokarmowych i soku żołądkowego z żołądka do przełyku. Zgaga jest zatem głównym objawem choroby refluksowej przełyku. Przypadłość ta występuje najczęściej w populacji osób powyżej 50 lat. Do cofania się zawartości żołądka dochodzi w wyniku rozluźnienia dolnego zwieracza przełyku. To mięsień, którego zadaniem jest oddzielenie żołądka od przełyku. Po przejściu przyjętego pokarmu przez przełyk, prawidłowo dochodzi do skurczu dolnego zwieracza przełyku, przez co nie następuje cofanie się pożywienia.

Poza zaburzeniami czynności motorycznej dolnego zwieracza przełyku wśród możliwych przyczyn choroby refluksowej przełyku wymienia się: nadwrażliwość trzewną, zaburzenie naturalnej oporności tkankowej, uszkodzenie mechanizmów obrony śluzówkowej przełyku, nadmierne rozszerzenie żołądka, zaburzenia opróżniania żołądka. Schorzenie to rozwinąć się może również w przebiegu takich chorób ogólnoustrojowych, jak m.in. zaburzenia hormonalne, cukrzyca, twardzina układowa, neurologiczne choroby demielinizacyjne. W ich wyniku do powstania zgagi dochodzi na skutek zbyt niskiego ciśnienia spoczynkowego dolnego zwieracza przełyku lub upośledzonej perystaltyki przełykowej.

Refluks, który powoduje zgagę, ma miejsce wówczas, gdy obniżeniu ulega napięcie dolnego zwieracza przełyku, co jest konsekwencją przedłużonego czasu jego relaksacji. Czynnikami sprzyjającymi zaburzeniu relaksacji tego mięśnia są m.in.: palenie papierosów, stosowanie niektórych leków (np. uspokajających, nasercowych, nitratów, doustnych środków antykoncepcyjnych, blokerów kanału wapniowego), nieprawidłowe nawyki żywieniowe, przyjmowanie pozycji leżącej i schylanie się po posiłku, spożywanie posiłków na krótki czas przed snem, brak lub niski poziom aktywności fizycznej, nadużywanie alkoholu.

Poznaj inne przyczyny powstawania zgagi

Kolejną przyczyną zgagi może być przepuklina rozworu przełykowego. Przypadłość ta charakteryzuje się przemieszczeniem się części żołądka z jamy brzusznej do klatki piersiowej przez rozwór przełykowy przepony. Fizjologicznie przełyk na poziomie dolnego zwieracza przechodzi przez przeponę. W ten sposób przepona oddziela klatkę piersiową od jamy brzusznej. Miejsce to nazywa się rozworem przełykowym. Zaburzeniu jego pracy sprzyjają nadmierna masa ciała czy wzmożone ciśnienie śródbrzuszne.

Zgaga może towarzyszyć również:

• wzmożonemu wydzielaniu w żołądku kwasu solnego,
• podrażnieniu przełyku,
• zapaleniu przełyku,
• przełykowi Barretta,
• rakowi gruczołowemu przełyku,
• niedoborom wydzielania śliny, która z uwagi na lekko zasadowy odczyn neutralizuje kwas solny w przełyku oraz ten znajdujący się w nadmiernej ilości w żołądku.

Występowanie zgagi może być również spowodowane wrzodami żołądka. W tym przypadku dolegliwości pojawiają się na czczo i ustępują po spożyciu pokarmu.

Zgaga po jedzeniu

Przyczyną pieczenia w przełyku mogą być niektóre pokarmy. Zgagę wywoływać mogą przede wszystkim:

• owoce i soki cytrusowe,
• pomidory,
• mięta,
• czekolada,
• orzeszki ziemne,
• tłuste jedzenie (po nim następuje wzrost wydzielania cholecystokininy, a ta obniża ciśnienie w dolnym zwieraczu przełyku),
• pokarmy zbyt gorące, kwaśne, pikantne, ciężkostrawne,
• kawa, herbata, napoje gazowane zawierające kofeinę (działa ona podobnie do histaminy, nasilając wydzielanie soku żołądkowego),
• ostre przyprawy.

Zgaga w ciąży

Zgaga to dolegliwość często zgłaszana przez kobiety spodziewające się dziecka. Szacuje się, że dotyczy 45–80% ciężarnych. Przyczyny zgagi są u nich różne. Na początkowym etapie ciąży dolegliwość ta rozwija się na skutek zmian hormonalnych, jakie zachodzą w organizmie. Progesteron, który odpowiada m.in. za umożliwienie zagnieżdżenie się zarodka w macicy, rozrost tego mięśnia, prawidłowe utrzymanie ciąży, prowadzi również do rozluźnienia mięśni przewodu pokarmowego, w tym dolnego zwieracza przełyku. Na późniejszym etapie ciąży przyczyną zgagi jest znacznie powiększona macica, która wywiera ucisk na narządy znajdujące się w jamie brzusznej. Tym samym powoduje wypychanie treści żołądka w kierunku przełyku. Macica nieciężarna waży 70 g i ma pojemność zaledwie kilku mililitrów, natomiast w ciąży osiąga masę średnio 1000 g i pojemność około 5 litrów.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia:

1. M. Banks, The modern investigation and management of gastroesophageal reflux disease (GORD), „Clinical Medicine” 2009, t. 6, nr 9, s. 600–604.
2. A.D. Gąsiorowska i wsp., Postępowanie u pacjentów z objawami choroby refluksowej przełyku – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych, „Lekarz POZ” 2019, t. 5, nr 3/4, s. 245–265.
3. S.J. Konturek, Gastroenterologia i hepatologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
4. T. Yamada, Postępy w gastroenterologii, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2010.