Wysokie anty-TG - co oznacza? Jak wygląda badanie poziomu przeciwciał anty-TG?

Przeciwciała anty-TG, czyli anty-tyreoglobulinowe, są skierowane przeciwko jednemu z białek obecnych w komórkach tarczycy, czyli tyreoglobulinie (TG). Wraz z przeciwciałami przeciwko receptorowi tyreotropiny, czyli TSH (TRAb) i przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) tworzą grupę immunoglobulin przeciwtarczycowych. Badanie poziomu anty-TG we krwi pełni ważną funkcję podczas diagnozowania chorób autoimmunologicznych tego gruczołu. Przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie umożliwiają także kontrolę skuteczności leczenia zróżnicowanego raka tarczycy. Dowiedz się więcej, z czym może wiązać się wysoki poziom anty-TG w surowicy.

Jak działa tarczyca?

Tarczyca jest gruczołem położonym u podstawy szyi. Do jej zadań należy wytwarzanie, gromadzenie i uwalnianie hormonów – trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). Hormony tarczycowe regulują procesy metaboliczne zachodzące w wielu tkankach i narządach. Przede wszystkim kontrolują przemiany białek, cukrów i tłuszczów. Dodatkowo regulują wytwarzanie ciepła, dzięki czemu zapewniają równowagę organizmu, czyli homeostazę. Wydzielanie hormonów tarczycowych jest pobudzane przez hormon tyreotropowy (TSH), uwalniany przez przysadkę mózgową. Pracę przysadki reguluje z kolei podwzgórze. Dzięki takiej pętli sprzężeń T3 i T4 są produkowane zgodnie z zapotrzebowaniem organizmu.

Tarczyca składa się z dwóch płatów połączonych cieśnią. Jej komórki gruczołowe, czyli tyreocyty, układają się na kształt pęcherzyków, których wnętrze wypełnia koloid. Stanowią one najważniejszą jednostkę budulcową i czynnościową gruczołu. T4 i w mniejszym stopniu T3 powstają w komórkach pęcherzykowych w wyniku przyłączenia cząsteczek jodu do białka – TG (tyreoglobuliny). Następnie wyprodukowane hormony zostają zmagazynowane w koloidzie, skąd później są uwalniane do krwi.

Co oznacza anty-TG?

Przeciwciała anty-TG są skierowane przeciwko tyreoglobulinie. Białko to jest fizjologicznie obecne w komórkach tarczycy i bierze udział w tworzeniu hormonów tarczycowych. Przeciwciała łączą się z tyreoglobuliną obecną w komórkach tarczycy i przyczyniają się do ich uszkodzenia. Nieprawidłowe tyreocyty nie mogą efektywnie produkować hormonów – T3 i T4 – co prowadzi do stanu niedoczynności tarczycy. Przyłączenie jodu do tyreoglobuliny sprawia, że zwiększa się jej powinowactwo do immunoglobulin. Z tego powodu magazynowanie hormonów tarczycowych w koloidzie w obrębie gruczołu dodatkowo sprzyja uszkodzeniom przez przeciwciała anty-TG.

Co oznacza wysokie anty-TG?

Wartości referencyjne w badaniu poziomu przeciwciał anty-TG mogą różnić się w zależności od sposobu oznaczenia. Metody wysokiej czułości, czyli takie, które wykrywają immunoglobuliny antytyreoglobulinowe w stężeniu mniejszym niż 10 jednostek/ml, nie wykazują ich obecności w surowicy krwi osób zdrowych. Z tego powodu ich ujawnienie za pomocą takich badań świadczy o rozwoju choroby.

Co oznacza wynik anty-TG?

Podczas interpretowania wyników oznaczeń stężenia przeciwciał anty-TG ważny jest cel, w jakim wykonano badanie. Trzeba także wziąć pod uwagę objawy, które zgłasza pacjent, historię jego choroby, np. występowanie raka tarczycy, a także przebyte przez niego zabiegi operacyjne. Jeżeli oznaczenie poziomu hormonów tarczycowych i badanie USG nie wykażą żadnych nieprawidłowości, zwiększone stężenie immunoglobulin anty-TG nie świadczy o obecności patologii. Podwyższony poziom przeciwciał może być wynikiem np. badania palpacyjnego gruczołu, czyli za pomocą dotyku, lub urazu okolicy szyi.

Poziom przeciwciał anty-TG przy raku tarczycy

Badanie poziomu przeciwciał anty-TG może zostać wykorzystane podczas oceny skuteczności operacji usunięcia tarczycy w ramach leczenia zróżnicowanego raka tego gruczołu. U chorego po skutecznej tyroidektomii i w przypadku braku przerzutów nowotworu do innych narządów poziom tyreoglobuliny powinien być nieoznaczalny. Obecne w surowicy przeciwciała anty-TG mogą jednak wiązać się z białkiem, przez co przestaje być ono wykrywalne dla metody diagnostycznej i zaburza wynik testu. Z tego powodu wynik oznaczenia stężenia immunoglobulin anty-TG pozwala na zweryfikowanie wiarygodności badania tyreoglobuliny w surowicy.

Każde wykrywalne stężenie przeciwciał antytyreoglobulinowych powoduje, że oznaczony za pomocą testu poziom tyreoglobuliny może być nieprawidłowy. W takiej sytuacji stan chorego powinno się monitorować za pomocą badań obrazowych i kontroli stężenia przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie co mniej więcej pół roku:

• jeśli stężenie anty-TG maleje, można powstrzymać się od dokładniejszych badań, a jedynie kontynuować podstawowe monitorowanie za pomocą badania poziomu przeciwciał;
• jeżeli stężenie anty-TG rośnie, należy poszerzyć diagnostykę o badania obrazowe, np. o tomografię komputerową klatki piersiowej, scyntygrafię czy badanie pozytonowej tomografii emisyjnej (PET). Podwyższony wynik immunoglobulin antytyreoglobulinowych w oznaczeniu może pośrednio wskazywać, że po operacji w organizmie pozostały komórki nowotworowe lub że pojawiły się przerzuty raka do innych narządów.

Poziom anty-TG przy chorobie Hashimoto

Choroba Hashimoto należy współcześnie do najczęstszych przyczyn niedoczynności tarczycy w krajach wysoko rozwiniętych. Przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie wiąże się z długotrwałym zaburzeniem działania układu immunologicznego. Powoduje ono, że komórki odpornościowe zaczynają atakować tkanki gruczołu tarczowego. Ich działanie prowadzi do zniszczenia tyreocytów. Uszkodzone komórki tarczycy tracą wówczas możliwość efektywnego wytwarzania hormonów tarczycowych, co prowadzi do ich niedoboru w organizmie.

Choroba Hashimoto może rozwijać się u osób w każdym wieku, jednak na ogół zostaje rozpoznana między 20. a 50. rokiem życia. Zdecydowanie częściej dotyczy kobiet i może współwystępować z innymi chorobami autoimmunologicznymi.

Do cech autoimmunologicznego zapalenia tarczycy należą:

• wyniki badań hormonalnych, wskazujących na pierwotną niedoczynności tarczycy, czyli niskie stężenie T3 i T4 przy wysokim poziomie TSH;
• przewlekłe zapalenie gruczołu widoczne w USG;
• wysokie stężenie przeciwciał anty-TPO i anty-TG. Badanie poziomu immunoglobulin anty-TG jest szczególnie przydatne, jeśli nie można oznaczyć anty-TPO lub wynik jest ujemny. Jednak ocena stężenia przeciwciał anty-TG w diagnostyce autoimmunologicznego zapalenia tarczycy ma mniejszą wiarygodność niż oznaczenie poziomu anty-TPO.

Niektóre laboratoria oferują możliwość wykonania kompleksowych badań funkcji tarczycy w ramach pakietu, np. e-PAKIET TARCZYCOWY ROZSZERZONY.

Poziom anty-TG a obecność wola tarczycowego

Wysokie miano przeciwciał anty-TG może współwystępować z wolem obojętnym tarczycy. Stanowi ono rozrost komórek gruczołu, które jednak nie wydzielają zwiększonej ilości hormonów. Na obszarach niedoboru jodu oznaczenie poziomu przeciwciał anty-TG może być wykorzystywane przy rozpoznawaniu autoimmunologicznych chorób tarczycy u osób z wolem guzkowym. Wyniki badania pozwalają także ocenić skuteczność leczenia jodem wola endemicznego.

Czym są przeciwciała przeciwtarczycowe?

Immunoglobuliny anty-TG należą do grupy przeciwciał przeciwtarczycowych. Są one skierowane przeciwko różnym fragmentom komórek tarczycy i mogą hamować lub stymulować ich pracę. Do innych przeciwciał, które tworzą tę grupę, należą:

• przeciwciała anty-TPO – rozpoznają i wiążą enzym obecny we wnętrzu komórek pęcherzykowych. Bierze on udział w wytwarzaniu hormonów tarczycy przez utlenianie jodu, jodowanie reszt aminokwasu – tyrozyny i łączenie cząsteczek powstałej jodotyrozyny w T3 i T4. Przeciwciała anty-TPO wiążą fragmenty komórek tarczycy, co prowadzi do ich uszkodzenia. Gruczoł traci wtedy zdolność do produkowania hormonów, w wyniku czego rozwija się niedoczynność tarczycy;
• przeciwciała przeciwko receptorowi TSH (TRAb, ang. TSH receptor antibodies) są skierowane przeciwko receptorowi dla tyreotropiny, czyli hormonu przysadkowego, który pobudza działanie komórek tarczycy. Autoprzeciwciała TRAb są heterogenne. Mogą mieć działanie stymulujące (przeciwciało stymulujące receptor TSH, TSAb) lub działanie hamujące (przeciwciało blokujące receptor TSH, TBAb). Rzadko ich wpływ na receptor jest neutralny. Przeciwciała przyczyniają się do rozwoju choroby Gravesa-Basedowa. Łączą się wraz z receptorem dla TSH, co pobudza komórki pęcherzykowe do produkcji hormonów. W ten sposób rozwija się nadczynność tarczycy;
• przeciwciała stymulujące wzrost tarczycy (TGI, ang. thyroid growth stimulating immunoglobulins), obecne w wolu tarczycy;
• przeciwciała przeciwko T3 i T4 – wiążą i unieczynniają hormony tarczycowe.

Autor: Monika Nowakowska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Bibliografia:

1. B. Solnica, A. Dembińska-Kieć, J.W. Naskalski, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, wyd. 5, Edra Urban & Partner, Wrocław 2022, s. 619–621.
2. D.R. Ferrier, Biochemia, Edra Urban & Partner, Wrocław 2018, s. 469–470.
3. P. Gajewski i in., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s.1274–1309.
4. V. Kumar i in., Robbins Patologia, tłum. W.T. Olszewski, Edra Urban & Partner, Wrocław 2019, s. 880–895.
5. J. Luty, E. Bryl, Choroba Hashimoto – aspekt genetyczny i środowiskowy, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2017, t. 11, nr 1, s. 1–6.