Hashimoto u mężczyzn – przyczyny, objawy, dieta

Choroba Hashimoto to autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, diagnozowane u każdej płci i w każdej grupie wiekowej. Zdecydowanie rzadziej rozwija się jednak u mężczyzn. Szacuje się, że choroba dotyka mężczyzn niemalże 9 razy rzadziej niż kobiet! Jak objawia się choroba Hashimoto u mężczyzn i jakie postępować, aby wspomagać jej leczenie?

Hashimoto – przyczyny

Choroba Hashimoto jest rodzajem zapalenia tarczycy, które rozwija się u osób predysponowanych genetycznie (m.in. uwarunkowanie rodzinne) oraz narażonych na niektóre czynniki środowiskowe. Wśród nich wymienia się przebyte, różnego rodzaju infekcje (np. wirusowe zapalenie wątroby typy C, cytomegalia, jersinioza), nadmiar jodu w diecie i niedobór selenu, stres, narażenie na promieniowanie jonizujące oraz stosowane farmakoterapie (np. amiodaron, interferon ɣ, sole litu). Zapalenie tarczycy Hashimoto ma charakter autoimmunologiczny, co oznacza, że czynnikiem powodującym zapalenie gruczołu są niszczące autoprzeciwciała skierowane przeciwko własnym tkankom. W przypadku tarczycy atakowanymi strukturami są: enzym – peroksydaza tarczycowa i białko – tyreoglobulina, a niszczącymi przeciwciałami: anty-TPO (przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowe) i anty-TG (przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie). W patomechanizmie powstania zapalenia Hashimoto mają również udział autoreaktywne limfocyty, czyli komórki układu odpornościowego działające w sposób destrukcyjny na tkankę tarczycy. W wyniku ataku przeciwciał i naciekania limfocytów na tkankę tarczycy, dochodzi do stopniowego niszczenia tkanki i zmniejszenia wydzielania hormonów tarczycowych, co skutkuje ostatecznie rozwojem niedoczynności gruczołu.

Hashimoto u mężczyzn – objawy

Choroba Hashimoto początkowo może przebiegać bezobjawowo lub wiązać się z krótkotrwałym okresem nadczynności tarczycy. Widocznym objawem choroby może być wole tarczycowe, czyli dostrzegalne powiększenie obwodu szyi. Należy jednak zaznaczyć, że wole tarczycowe nie występuje u wszystkich pacjentów z chorobą Hashimoto. Choroba Hashimoto stanowi najczęstszą przyczynę niedoczynności tarczycy, co oznacza, że przebiega z objawami charakterystycznymi dla spowolnienia metabolizmu. Wśród nich wymienia się przybieranie na wadze niezwiązane ze zmianą diety, nietolerancję zimna, bladość i suchość powłok skórnych, zaparcia, zmęczenie i senność oraz obrzęk śluzowaty, objawiający się jako opuchnięcie twarzy. Choroba prowadzi do osłabienia włosów i paznokci, osłabienia i bólu mięśni oraz stawów. Może wywoływać stany depresyjne oraz problemy z pamięcią i koncentracją. Typowo męską przypadłością, będącą możliwym objawem choroby Hashimoto są zmniejszone libido, zaburzenia erekcji i funkcji seksualnych.

Hashimoto u mężczyzn a płodność

Dowiedziono, że niedoczynność tarczycy stanowi przyczynę powstawania zmniejszonej ilości plemników, dodatkowo o nieprawidłowej budowie oraz obniżonej ruchliwości. Zaburzenia te wynikają ze zmniejszonej produkcji białka wiążącego hormony płciowe (SHBG) w okresie niedoczynności, co przekłada się na niższy poziom testosteronu i innych hormonów, kluczowych w procesie rozrodu. Widoczną w przebiegu niedoczynności tarczycy zmianą jest zwiększenie wielkości jąder, niestety z towarzyszącym znacznym spadkiem dojrzałych komórek rozrodczych w obrębie kanalików nasiennych. Konsekwencją obserwowanych u mężczyzn zmian jest zmniejszona płodność i trudności w poczęciu potomstwa. 

Hashimoto – diagnostyka

W diagnostyce choroby Hashimoto wykorzystuje się pomiar stężenia przysadkowego hormonu TSH oraz dwóch hormonów tarczycowych – fT3 i fT4. Dla potwierdzenia autoimmunologicznego charakteru zapalenia tarczycy kluczowy jest pomiar poziomu przeciwciał anty-TPO i anty-TG. Postawienie diagnozy wymaga również wykonania badania obrazującego wygląd tarczycy np. USG.

Hashimoto u mężczyzn – dieta

W chorobie Hashimoto właściwie skomponowana dieta stanowi element wspomagający proces leczenia. Powinna być opracowana przez dietetyka klinicznego, spersonalizowana i dostosowana do indywidualnych potrzeb chorego. Dieta powinna uwzględniać właściwe dawki witamin C, D, E oraz beta-karotenu, musi pokrywać również zapotrzebowanie na składniki mineralne typu magnez, cynk, sód, potas, fosfor, chrom, jod, żelazo i selen. W diecie należy ograniczyć żywność wysokoprzetworzoną, produkty z syropem glukozowo-fruktozowym, cukry proste (słodzenie herbaty), słodycze, alkohol oraz przetworzone (smażone, grillowane) mięso. Zgodnie z zaleceniami suplementować należy kwasy omega-3. Ważnym elementem diety są pre- i probiotyki, czyli dobroczynne bakterie. Prebiotyki, są substancjami wspierającymi wzrost bakterii jelitowych, ale nie ulegają procesowi trawienia. Przykładem prebiotyku jest błonnik pokarmowy, występujący w produktach zbożowych (kasza jęczmienna, gryczana, pieczywo pełnoziarniste), warzywach i owocach. Wśród innych prebiotyków wymienia się cebulę, czosnek, por, banany i pomidory. Probiotyki z kolei możemy znaleźć w gotowych produktach farmaceutycznych, naturalnych jogurtach i kiszonkach.

Hashimoto u mężczyzn – leczenie

Leczeniem choroby Hashimoto zajmuje się lekarz endokrynolog. Na podstawie wyników badań i nasilenia objawów klinicznych dobiera pacjentowi właściwe dawki syntetycznych hormonów tarczycy, kierując także pacjenta w razie potrzeby do lekarzy innych specjalizacji.

Bibliografia

1. An update on the pathogenesis of Hashimoto’s thyroiditis. Weetman AP. J Endocrinol Invest. 2021 May;44(5):883-890. doi: 10.1007/s40618-020-01477-1. Epub 2020 Dec 17. PMID: 33332019; PMCID: PMC8049926.
2. Choroba Hashimoto — aspekt genetyczny i środowiskowy. Luty J, Bryl E. Forum Medycyny Rodzinnej 2017, tom 11, nr 1, 1–6.
3. Thyroid function in male infertility. Krajewska-Kulak E, Sengupta P. Front Endocrinol (Lausanne). 2013 Nov 13;4:174. doi: 10.3389/fendo.2013.00174. PMID: 24312078; PMCID: PMC3826086.
4. Z gabinetu dietetyka – żywienie w chorobach tarczycy. Kargulewicz A. Food Forum. Nr 4(50)/2022, 10-14.