Zespół jelita drażliwego – czym się objawia ta uciążliwa choroba?
Co to jest zespół jelita drażliwego? Schorzenie, które jest nazywane także zespołem jelita nadwrażliwego to przewlekła choroba jelita cienkiego i grubego, która objawia się nawracającym bólem brzucha o różnym nasileniu oraz zaburzeniami właściwego rytmu wypróżnień, na które nie mają wpływu zmiany organiczne lub biochemiczne.
Konkretna przyczyna powstawania i rozwoju choroby nie jest znana. Wśród prawdopodobnych przyczyn zespołu jelita drażliwego wymienia się zaburzenia czynności motorycznej i wydzielniczej jelit, zaburzenia składu mikrobioty jelitowej, przebycie biegunki infekcyjnej, zaburzenia regulacji osi mózg-jelito oraz wzmożone czucie trzewne. U ponad połowy osób występują jednocześnie zaburzenia psychiczne, takie jak niepokój, depresja czy zaburzenia osobowości.
Zespół jelita drażliwego – badania i diagnostyka
W ustaleniu przyczyny dolegliwości i postawieniu trafnej diagnozy przy podejrzeniu zespołu jelita drażliwego pomocne są badania laboratoryjne. Podstawowymi badaniami, które służą wykluczeniu innych chorób, są morfologia krwi, stężenie CRP w surowicy lub w przypadku biegunki – kalprotektyna w kale, rutynowe badania biochemiczne krwi poziom stężenia TSH, gdy istnieje podejrzenie chorób tarczycy.
W odpowiedzi na pytanie, jak leczyć zespół jelita drażliwego pomogą też badania serologiczne w kierunku celiakii, badania kału w kierunku zakażeń pasożytniczych i bakteryjnych, a także test oddechowy w kierunku zespołu rozrostu bakteryjnego. Lekarz może także zlecić wykonanie testu tolerancji laktozy, u osób powyżej 50 roku życia wskazana może być kolonoskopia (badanie przeprowadza się także u młodszych pacjentów z objawami alarmującymi lub gdy biegunka utrzymuje się, pomimo leczenia). Jeśli u chorego zdiagnozowano dyspepsję, pomocne może być wykonanie badania endoskopowego górnego odcinka przewodu pokarmowego. O pozostałych, uzupełniających badaniach, decyduje lekarz.
Zespół jelita drażliwego – objawy i przyczyny
Objawy zespołu jelita drażliwego mogą być trudne do rozpoznania i mylone z symptomami innych chorób jelit. Co to jest zespół jelita drażliwego i kiedy zwrócić się o pomoc do specjalisty? Wyróżnia się kilka postaci tej choroby: z biegunką, z zaparciem, mieszaną oraz nieokreśloną. Powszechnym objawem jest ból brzucha, stały lub nawracający, w podbrzuszu oraz lewej dolnej części brzucha. Charakterystyczną cechą opisywanego bólu jest fakt, że niemal nigdy nie występuje on w nocy. Może być ostry i kurczowy.
Drugim częstym objawem bywa biegunka. Stolec jest wodnisty lub półpłynny, rzadko jego objętość jest zwiększona. Kolejne wypróżnienia następują najczęściej po zjedzonym posiłku i w znacznym stresie. Objawy zespołu jelita drażliwego to także zaparcia. Stolec bywa twardy, bryłowaty, w postaci bryłek – oddawany jest niekiedy z bólem i wysiłkiem. Chory po oddaniu stolca miewa uczucie niepełnego wypróżnienia.
Gdy lekarz zdiagnozuje zespół jelita drażliwego, objawy i przyczyny mogą być podobne jak przy zatruciu pokarmowym lub długotrwałym stresie – sygnałem alarmowym bywają wzdęcia brzucha, domieszka śluzu w kale, nudności, wymioty i zgaga. Dolegliwości mogą utrzymywać się ciągle i w różnym stopniu nasilenia. Czasem nawracać lub intensyfikować się, jednak choroba ma zazwyczaj łagodny przebieg i nie powoduje poważniejszych następstw.
Co to jest zespół jelita drażliwego – leczenie
Jak leczyć zespół jelita drażliwego? Podstawą do osiągnięcia sukcesu w leczeniu jest dobra współpraca i zaufanie między lekarzem i chorym. Gdy objawy choroby utrzymują się dłużej niż pół roku, nasilają się w momentach dużego zmęczenia lub znacznego stresu, wskazane może być włączenie terapii u psychologa, np. terapii poznawczo-behawioralnej lub treningu relaksacyjnego.
Czy dieta przy zespole jelita drażliwego jest istotna? To jeden z elementów profilaktyki i skutecznego leczenia. Chory powinien przyjmować posiłki regularnie – nie spieszyć się, zjadać pokarmy, które lubi i których jedzenie sprawia mu przyjemność. Pomóc może zwiększenie podaży błonnika rozpuszczalnego w pokarmach oraz unikanie produktów, które zawierają dużo węglowodanów nierozkładających się w przewodzie pokarmowym, takich jak groch, fasola, kapusta, brukselka oraz kalafior.
Zespół jelita wrażliwego, a dieta
Dieta przy zespole jelita drażliwego – jak leczyć zespół jelita drażliwego pożywieniem? U niektórych chorych objawy choroby łagodzi dieta bezglutenowa, ograniczenie podaży fruktozy, sacharozy i laktozy oraz ograniczenie ilości kawy i herbaty.
W określonych przypadkach konieczne jest włączenie leczenia farmakologicznego – leków przeciwdepresyjnych (w postaci z zaparciem leków przeczyszczających), a w postaci z biegunką – leków ograniczających liczbę wypróżnień, np. loperamidu lub ryfaksyminy. Mogą to być preparaty łagodzące wzdęcia, np. symetykon lub naturalny olejek miętowy. Teraz, kiedy już wiesz, co to jest zespół jelita drażliwego i podejrzewasz u siebie chorobę, koniecznie skonsultuj się z lekarzem i wykonaj odpowiednie badania. Nigdy nie lecz się sam – nieodpowiednie przyjmowanie leków i ignorowanie niepokojących objawów może przyczynić się do zaostrzenia choroby.
Bibliografia:
- Zespół jelita drażliwego [w:] Interna Szczeklika 2019/20. Mały podręcznik, pod red. Piotra Gajewskiego, Kraków 2019, s. 602-604.
- Krystian Adrych, Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych, Forum Medycyny Rodzinnej 2018, tom 12, nr 6, 224–233.
