Zespół nerczycowy – czym się charakteryzuje?

Redakcja Diagnostyki

30 maja 2022

Przeczytasz w 6 minut

Udostępnij

Spis treści:

Co to jest zespół nerczycowy?
Zespół nerczycowy – objawy
Zespół nerczycowy – przyczyny
Jakie badania wykonać w zespole nerczycowym?
Źródła:

Zespół nerczycowy to zbiór objawów chorobowych, do rozwoju których dochodzi w przebiegu określonych schorzeń nefrologicznych. Związany jest bezpośrednio ze zbyt duża utratą przez nerki białka wydalanego z moczem. Pojawienie się zespołu nerczycowego może prowadzić do wystąpienia licznych, niebezpiecznych powikłań. Jakie są najczęstsze przyczyny zespołu nerczycowego, jakie są jego objawy oraz w jaki sposób stawiane jest rozpoznanie?

Co to jest zespół nerczycowy?

Zespół nerczycowy to zbiorcze określenie na dolegliwości chorobowe, które rozwijają się w przebiegu nadmiernej utraty białka z organizmu wraz z moczem. Do rozpoznania zespołu nerczycowego niezbędne jest współwystępowanie kilku objawów. Są to:

Znaczący białkomocz, który wynosi więcej niż 3,5 grama na dobę lub też więcej niż 50 miligramów na kilogram masy ciała na dobę,
Występowanie charakterystycznych obrzęków,
Spadek stężenia białka we krwi (ze względu na utratę białka wraz z moczem),
Wzrost stężenia lipidów we krwi.

Zespół nerczycowy może pojawiać się w przebiegu wielu schorzeń, które związane są z zaburzeniami czynności nerek. Należy uważać, aby nie pomylić zespołu nerczycowego z zespołem nefrytycznym. W zespole nefrytycznym białkomocz jest mniej nasilony, występuje jednak dodatkowo nadciśnienie tętnicze oraz obecność między innymi krwinek czerwonych w osadzie moczu. Zespoły te cechują się także różnymi przyczynami, przebiegiem oraz leczeniem.

Zespół nerczycowy – objawy

Objawy zespołu nerczycowego wynikają bezpośrednio z opisanych powyżej zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu. Najczęstsze dolegliwości, które można zaobserwować w przebiegu zaawansowanego zespołu nerczycowego to:

Rozwój obrzęków – szczególnie na kończynach dolnych, w okolicach kostek oraz na twarzy;
Bladość skóry;
Pienienie się moczu, związane z obecnością dużych ilości białka;
Uczucie duszności,
Zwiększenie obwodu brzucha, wynikające z gromadzenia się płynu przesiękowego w otrzewnej (wodobrzusze);
Rozwój niedokrwistości (anemii);
Uogólnione pogorszenie samopoczucia;
Pogorszenie apetytu.

Czasami w przebiegu zespołu nerczycowego może pojawiać się nadciśnienie tętnicze, jednak nie jest to typowe dla tej jednostki chorobowej. W znaczącej większości przypadków zespołowi nerczycowemu będą towarzyszyły dodatkowe objawy, związane ze schorzeniem, które stanowi przyczynę rozwoju tego zaburzenia.

W przypadku długotrwałego, nieleczonego zespołu nerczycowego może dochodzić do rozwoju groźnych powikłań zdrowotnych. Obejmują one m.in. zwiększone ryzyko rozwoju licznych zakażeń, rozwój całkowitej niewydolności nerek, a także powikłania związane z obrzękiem płuc i mózgu. Z tego powodu zespół nerczycowy oraz jego przyczyny każdorazowo wymagają pogłębionej diagnostyki i właściwego leczenia.

Zespół nerczycowy – przyczyny

Bezpośrednią przyczyną rozwoju zespołu nerczycowego są uszkodzenia naczyń krwionośnych, które tworzą kłębuszki nerkowe. Kłębuszki nerkowe to mikroskopijne struktury naczyniowe stanowiące element nefronów. Zlokalizowane są wewnątrz nerek i odpowiadają za powstawanie moczu pierwotnego na drodze filtracji kłębuszkowej. W przebiegu zespołu nerczycowego ten proces filtracji ulega zaburzeniu, a do moczu dostają się elementy, które w warunkach fizjologicznych nie powinny przenikać przez ściany naczyń krwionośnych.

Wyróżnia się dwie główne grupy przyczyn zespołu nerczycowego. Dzieli się je na przyczyny pierwotne oraz przyczyny wtórne.

Przyczyny pierwotne związane są bezpośrednio z uszkodzeniami tkanek budujących nerki. Zalicza się do nich m.in. choroby takie choroby jak:

Zmiana minimalna (MCD) – choroba ta stanowi najczęstszą przyczynę omawianego zespołu u dzieci;
Nefropatia błoniasta;
Różnego typu kłębuszkowe zapalenia nerek;
Ogniskowe, segmentalne stwardnienie kłębuszków nerkowych;
Zakrzepica żył nerkowych.

Przyczyny wtórne zespołu nerczycowego to choroby ustrojowe, które wpływają na cały organizm, jednocześnie prowadząc do rozwoju zaburzeń w pracy nerek. Są to np.:

Cukrzyca oraz towarzysząca jej nefropatia cukrzycowa,
Toczeń rumieniowaty układowy,
Zespół Sjögrena,
Amyloidoza.

Do wystąpienia zespołu nerczycowego może prowadzić także długotrwałe stosowanie niektórych leków, w tym niesterydowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) oraz niektórych antybiotyków i leków stosowanych w farmakoterapii nadciśnienia tętniczego.

Jakie badania wykonać w zespole nerczycowym?

Podstawowym badaniem diagnostycznym, które pozwala na wykrycie zaburzeń związanych z zespołem nerczycowym są badania moczu. Dzięki przeprowadzeniu tych badań możliwe jest wykrycie proteinurii, czyli nadmiernego wydalania białka przez nerki. Dodatkowo, lekarz może zlecić inne badania diagnostyczne, które pozwolą na precyzyjne określenie stopnia nasilenia zmian chorobowych oraz na wykrycie bezpośrednich przyczyn rozwoju zespołu nerczycowego. Badania te obejmują m.in. dobową zbiórkę moczu, lipidogram, proteinogram krwi lub pomiar stężenia kreatyniny. Dokładny zakres badań diagnostycznych zależy jest od indywidualnych uwarunkowań chorobowych osoby badanej.

Rozwój zespołu nerczycowego często wskazuje na różnego typu poważne choroby. Z tego powodu, w przypadku zaobserwowania opisywanych powyżej objawów należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, który na podstawie obrazu klinicznego prezentowanego przez pacjenta oraz jego historii dolegliwości będzie w stanie zaplanować odpowiednią diagnostykę oraz wdrożyć stosowne leczenie.