Dieta antyrakowa. Co jeść, żeby uchronić się przed nowotworami?

Czy warto spożywać antyrakowe produkty? Zdecydowanie tak – dieta antynowotworowa zdobywa coraz większą popularność wśród osób, które chcą skutecznie dbać nie tylko o swoje zdrowie, ale i o zdrowie swoich najbliższych. Liczne badania potwierdzają tezę, że dieta ma istotny wpływ na powstawanie i przebieg chorób onkologicznych.

Styl życia a choroby nowotworowe

Od wielu lat na całym świecie obserwuje się wzrost liczby zachorowań na nowotwory. Obecnie uznawane są one za jedną z głównych chorób cywilizacyjnych XXI wieku. W Polsce rocznie z tego powodu umiera około 100 000 osób. Przyczyną zgonu kobiet najczęściej jest rak piersi, a mężczyzn – rak prostaty. Kolejne miejsca w tym niechlubnym rankingu zajmują nowotwory płuc oraz jelita grubego.

Od dłuższego czasu wiadomo, że przyczyną pojawienia się groźnej choroby nowotworowej są nie tylko obciążenia genetyczne. Ogromne znaczenie mają również czynniki środowiskowe, na których występowanie w większości mamy wpływ. Badania dowodzą, że wprowadzając niewielkie zmiany w codziennych nawykach, możemy znacznie ograniczyć ryzyko rozwoju choroby onkologicznej.

Co zatem może sprzyjać rozwojowi schorzenia nowotworowego?

• Brak ruchu,
• palenie papierosów,
• stres,
• nadużywanie alkoholu,
• nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne czy substancje chemiczne.

Coraz więcej mówi się również o tym, że niebagatelny wpływ na kondycję naszego organizmu ma to, co na co dzień jemy oraz pijemy.

Dieta przeciwrakowa ważnym czynnikiem profilaktyki nowotworów

Jak wspomniano wcześniej, sposób żywienia ma duże znaczenie w patogenezie wielu złośliwych nowotworów. Badania dowodzą, że aż 20-30% wszystkich nowotworów złośliwych (a według Food, Nutrition and the Prevention of Cancer wartość ta może wynosić nawet do 40%) bywa dietozależnych, co oznacza, że na ich rozwój ogromny wpływ mają czynniki żywieniowe. Do chorób tego rodzaju należą między innymi: rak piersi, jelita grubego, żołądka, trzustki, przełyku.

Właściwie skomponowana dieta ma nie tylko kolosalne znaczenie w obniżaniu ryzyka zachorowania na nowotwór złośliwy, ale również w procesie leczenia choroby onkologicznej i zapobieganiu jej nawrotom.

Dieta przeciwnowotworowa w walce z otyłością

Dieta obniżająca ryzyko rozwoju nowotworu złośliwego zakłada dostarczenie organizmowi pokarmów o odpowiedniej wartości energetycznej, czyli takiej, która jest niezbędna do jego prawidłowego funkcjonowania oraz utrzymania właściwej masy ciała. Spożywanie dużej liczby posiłków wysokokalorycznych może doprowadzić (zwłaszcza u osób stroniących od aktywności fizycznej) do nadwagi, a w następnym kroku do otyłości.

Otyłość jest jednym z podstawowych czynników powodujących rozwój choroby onkologicznej takiej jak np. rak piersi u kobiet po menopauzie, rak jelita grubego, rak nerki, gruczolakorak przełyku czy rak endometrium. W krajach wysokorozwiniętych, gdzie otyłość dotyka coraz więcej osób, obserwuje się wzrost zachorowalności na nowotwory złośliwe oraz wzrost liczby zgonów z powodu tego rodzaju schorzeń. W walce z otyłością podstawowe znaczenie ma więc nie tylko wysiłek fizyczny, ale również ograniczenie spożywanych kalorii.

Dieta antyrakowa – co jeść?

Spożywanie dobrej jakości produktów przygotowywanych zgodnie z zasadami zdrowego żywienia może znacząco wpłynąć na ograniczenie ryzyka rozwoju choroby nowotworowej. Warto sięgać po produkty ze sprawdzonego źródła, np. gospodarstw ekologicznych, które do produkcji żywności nie stosują azotanów, azotynów, pestycydów, fungicydów i innych szkodliwych substancji chemicznych.

Właściwości antynowotworowe wykazują świeże, sezonowe owoce i warzywa – najlepiej spożywać je w liczbie pięciu porcji dziennie. Duże wartości odżywcze mają również warzywa i owoce w postaci mrożonek. Warto postawić także na pełnoziarniste produkty zbożowe, niskotłuszczowe produkty mleczne, ryby morskie bogate w wapń oraz witaminę D. Do potraw dobrze jest dodawać świeże zioła (np. bazylia, rozmaryn) oraz przyprawy ziołowe (np. suszony szczypiorek, pietruszka, tymianek) i egzotyczne (np. imbir, kurkuma).

Bardzo istotną kwestią jest spożywanie produktów świeżych, nieprzeterminowanych oraz niezawierających substancji konserwujących. Warto sprawdzać etykiety na opakowaniach, aby mieć pewność co do jakości pokarmu. Należy zwracać szczególną uwagę na prawidłowe przechowywanie produktów oraz właściwą ich obróbkę. Posiłki najlepiej przygotowywać na parze, gotować lub piec w naczyniu żaroodpornym.

Aby skutecznie obniżyć ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy, warto postawić na żywność pochodzenia roślinnego – powinna ona stanowić 2/3 lub więcej codziennej diety. Z produktów pochodzenia zwierzęcego wartościowe będą ryby morskie, jaja, mleko i jego przetwory oraz chude mięso.

Dieta przeciwnowotworowa – antyoksydanty

Antyoksydanty, czyli przeciwutleniacze, to związki chemiczne, neutralizujące w naszym organizmie wolne rodniki, odpowiedzialne nie tylko za starzenie się, ale również za rozwój wielu chorób (w tym nowotworowych). Do głównych antyoksydantów należą:

• witamina C – jej źródła to między innymi: natka pietruszki, cytrusy, czerwona papryka, czarna porzeczka, brokuł, brukselka, kalafior, truskawki;
• witamina E – zawarta jest głównie w oliwie z oliwek, migdałach, kiełkach, oleju słonecznikowym, owocach jagodowych;
• β-karoten – produkty bogate w prowitaminę A to głównie marchewka, papryka, dynia, fasolka szparagowa czy szpinak;
• selen – znajdziemy go przede wszystkim w orzechach brazylijskich, łososiu i tuńczyku;
• cynk – jego źródłem są ostrygi, ser żółty, produkty pełnoziarniste;
• polifenole – znajdują się głównie w owocach (np. jabłka, aronia, truskawki, jeżyny, jagody, maliny), warzywach (np. brokułach, cebuli, szpinaku czy szparagach), kurkumie oraz zielonej herbacie;
• likopen – źródłem są głównie pomidory i jego przetwory, a także arbuz, różowy grejpfrut, czy papaja.

Dieta przeciwnowotworowa – kwas foliowy

Dieta bogata w kwas foliowy (witaminę B9) ma istotne znaczenie w prewencji chorób nowotworowych. Jej niedobór może zwiększać ryzyko zachorowania na raka jelita grubego i piersi, zwłaszcza u osób, które nadużywają alkoholu. Kwas foliowy obecny jest w surowych warzywach liściastych (jarmuż, kapusta włoska, sałata, szpinak), brukselce, suchych nasionach roślin strączkowych, orzechach, produktach zbożowych oraz owocach (np. pomarańczach).

Dieta antyrakowa – czego nie jeść?

Niestety spożywanie niektórych produktów nie służy naszemu zdrowiu. Ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe (zwłaszcza na raka piersi, prostaty i okrężnicy) wzrasta, jeśli nasze posiłki obfitują w nienasycone kwasy tłuszczowe trans (TFA). Zawarte są one głównie w margarynach, wyrobach cukierniczych, chipsach, gotowych daniach, żywności typu fast food itp.

Piśmiennictwo medyczne donosi również o innych składnikach diety, które podwyższają ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych. Należą do nich między innymi czerwone mięso, przetworzone mięso, produkty konserwowane oraz te, zawierające cukry proste oraz dużą ilość soli. Należy unikać również żywności zawierającej aflatoksyny – substancje te znajdują się w spleśniałej żywności, np. w ziarnach zbóż, orzechach czy nasionach roślin strączkowych.

Dieta antyrakowa zakłada wykluczenie z jadłospisu produktów długo przechowywanych, nieszczelnie zapakowanych i mocno spieczonych (zwłaszcza mięsa i ryb). Warto zrezygnować ze smażenia, wędzenia oraz grillowania w tradycyjny sposób (w dymie).

Dieta przeciwnowotworowa – napoje

Aby organizm prawidłowo funkcjonował, musi być odpowiednio nawodniony. Należy wypijać około 2 litrów płynów dziennie. Najlepiej pić niegazowaną wodę mineralną. Świetnie sprawdzą się również słabe herbaty owocowe, ziołowe, herbata zielona, niesłodzone kompoty czy świeżo wyciskane soki.
Dieta antyrakowa wyklucza spożywanie alkoholu. Zakłada się, że zwiększa on ryzyko rozwoju chorób nowotworowych jamy ustnej, przełyku, gardła, piersi, wątroby oraz jelita grubego. Należy zrezygnować również z picia gorących napojów, które uszkadzają śluzówkę przewodu pokarmowego.