Dieta niskosodowa – co jeść, a czego unikać?

Sód to elektrolit, niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jego nadmiar może jednak przyczyniać się do rozwoju wielu patologicznych procesów w organizmie. Dieta niskosodowa zalecana jest osobom z chorobami nerek oraz cierpiącym na zaburzenia układu sercowo-naczyniowego. Jakie produkty wprowadzić i jakie wykluczyć z codziennego jadłospisu?

Sól w diecie

Sód (Na) jest cennym pierwiastkiem, który w organizmie bierze udział w wielu ważnych procesach – jego znaczny niedobór może prowadzić nawet do śmierci. Jest odpowiedzialny między innymi za regulowanie gospodarki wodno-elektrolitowej, współuczestniczy w procesie zachowania równowagi kwasowo-zasadowej. Jest również potrzebny do transmisji impulsów nerwowych oraz prawidłowego skurczu włókien mięśniowych. Ponadto jest składnikiem kwasu solnego w żołądku, niezbędnego do trawienia pokarmów. Aby wszystkie te procesy w organizmie przebiegały w należyty sposób, niezbędne jest dostarczenie sodu do organizmu wraz z produktami spożywczymi.

Sód jest składnikiem soli kuchennej (chlorku sodu) – pierwiastek znajduje się więc we wszystkich produktach czy potrawach, do przygotowania których została ona użyta. Rola soli w przemyśle żywieniowym jest olbrzymia –  nie tylko poprawia smak, ale jest tanim i bardzo skutecznym środkiem konserwującym, w związku z czym w procesie produkcji stosowana jest w znacznych ilościach. Sól znajduje się głównie w produktach przetworzonych: mieszankach przypraw, wędlinach i konserwach mięsnych, konserwowanych warzywach czy gotowych daniach. Jeśli chodzi o produkty naturalne, to znajdziemy ją w niewielkich, niezagrażających zdrowiu ilościach w mleku, podrobach, jajach czy niektórych warzywach (np. ogórku, marchewce) – nie należy rezygnować jednak z tych produktów, ponieważ dostarczają organizmowi wielu cennych składników odżywczych.

Sól w diecie – normy

Zapotrzebowanie organizmu na sód zależy między innymi od temperatury otoczenia oraz aktywności fizycznej – osoby uprawiające sporty i przebywające w środowisku o wysokiej temperaturze , pocą się obficiej, co sprawia, że zwiększa się utrata sodu przez skórę, wobec czego konieczne bywa jego uzupełnienie.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO) oraz licznych towarzystw naukowych, spożycie soli (chlorku sodu) przez dorosłego człowieka nie powinno przekraczać 5 g na dobę (czyli 2 g sodu), czyli jednej płaskiej łyżeczki. W Polsce jej spożycie nawet dwukrotnie przekracza tę normę. Co się dzieje, gdy dostarczamy do organizmu zbyt dużą ilość soli? Za wydalanie nadmiernej ilości sodu odpowiadają nerki. Jednak gdy jest go zdecydowanie za dużo, gromadzi się we krwi i zatrzymuje wodę, a to powoduje szereg zaburzeń w organizmie.

Nadmierne spożycie soli – skutki

Spożywanie sodu w niewielkich ilościach bardzo rzadko prowadzi do niedoboru pierwiastka w organizmie. Inaczej sprawa wygląda z jego nadmiarem w diecie – łatwy dostęp do produktów przetworzonych, konserwowanych, nawyk dodawania soli do niemal wszystkich potraw przyrządzanych samodzielnie sprawia, że bardzo łatwo jest dostarczyć organizmowi zbyt dużą ilość pierwiastka. Konsekwencją może być rozwój wielu schorzeń – niektóre z nich są bardzo groźne dla zdrowia, a nawet życia. Nadwyżka sodu w diecie prowadzi między innymi do:

• nadciśnienia krwi,
• niewydolności mięśnia sercowego,
• kamicy nerkowej,
• otyłości (głównie brzusznej),
• insulinooporności oraz cukrzycy typu II,
• udaru mózgu,
• upośledzenia funkcji poznawczych,
• demencji,
• osteoporozy,
• chorób nowotworowych (głównie raka żołądka i prawdopodobnie raka przełyku).

Wyniki licznych badań naukowych pokazują olbrzymie korzyści płynące z ograniczenia soli w codziennym jadłospisie. Osobom, które chciałyby odżywiać się w sposób zdrowy, minimalizujący ilość sodu w pokarmie, zalecana jest dieta niskosodowa.

Przeczytaj także: https://diag.pl/pacjent/artykuly/dieta-miazdzycowa-czego-nalezy-unikac/

Dieta niskosodowa – co to jest?

Dieta niskosodowa (ang. low sodium diet) to dieta polegająca na ograniczeniu w jadłospisie produktów bogatosodowych oraz produktów/potraw zawierających dużą ilość soli kuchennej, zbilansowana pod względem odżywczym i kalorycznym. Zalecana jest przede wszystkim osobom cierpiącym na przewlekłą niewydolność krążenia, nadciśnienie tętnicze, schorzenia nerek (np. ostrą niewydolność nerek, zespół nerczycowy, ostre zapalenie kłębków nerkowych, kamicę nerkową). Dietę niskosodową powinny również stosować osoby mające tendencję do obrzęków, oraz cierpiące na  wodobrzusze.

Dieta niskosodowa – korzyści

Dieta niskosodowa zalecana jest tak naprawdę każdej osobie, ponieważ nawet niewielkie ograniczenie ilości soli w codziennym jadłospisie, przynosi szereg korzyści zdrowotnych. Wyniki badań naukowych dowodzą, że zmniejszenie ilości soli w diecie obniża ryzyko zawałów serca o 18% i udarów mózgu o 24%. Dodatkowo prowadzi do uregulowania ciśnienia tętniczego – badania pokazują, że redukcja spożycia soli o 6 g  często pozwala na odejście od farmakoterapii lub znaczne zmniejszenie ilości przyjmowanych leków na nadciśnienie.

Dieta niskosodowa – jadłospis od dietetyka

O skomponowanie diety niskosodowej warto poprosić dietetyka – nie jest łatwo samemu wyliczyć ilość spożywanego sodu, ponieważ w wielu przypadkach nie mamy świadomości, w których produktach znajduje się ten pierwiastek i w jakiej ilości.

Układając codzienny jadłospis, specjalista z pewnością zadba, aby w pożywieniu nie zabrakło cennych składników odżywczych. Poza tym weźmie pod uwagę wiek, styl życia oraz ogólny stan zdrowia. Określi również ilość przyjmowanych płynów, które powinniśmy wypijać.

Dieta niskosodowa – co jeść?

Dieta niskosodowa bazuje na produktach/daniach, które zawierają  małe ilości soli. Zaleca się przygotowywanie posiłków samodzielnie z produktów świeżych, naturalnych, doprawianych ziołami: oregano, bazylią, tymiankiem, majerankiem, estragonem, papryką itp. Zupy i sosy warto przygotowywać na wywarach mięsno-warzywnych, warzywnych lub mięsnych. Do kanapek z pieczywa niskosodowego, zamiast sklepowych wędlin, świetnie sprawdzi się pokrojone w plastry, niesolone chude, pieczone, gotowane lub duszone mięso drobiowe, chude mięso wołowe czy wieprzowe.

Zalecane jest spożycie większej liczby świeżych warzyw i owoców oraz niesolonych orzechów. Wartościowym elementem codziennego jadłospisu powinny być naturalne, fermentowane, chude produkty mleczne: maślanka, kefir, twaróg, jogurt naturalny. Warto postawić również na spożycie chudych ryb (np. dorsza, morszczuka, mintaja) oraz przyrządzanych na miękko jaj.

Ważnym elementem diety powinno być picie niskosodowej wody (najlepiej aby była to woda źródlana), świeżo wyciśniętych soków z owoców i warzyw, herbat ziołowych. Dopuszczalne jest wypijanie kawy zbożowej, słabej herbaty i słabej kawy naturalnej.

Ziemniaki, kasze, makarony czy ryż, powinno gotować się bez dodatku soli.

Dieta niskosodowa – czego unikać?

Około 75% sodu w naszej diecie pochodzi z produktów przetworzonych. W diecie niskosodowej należy unikać/ograniczyć do minimum spożycie między innymi:

• gotowych produktów typu sosy i zupy z proszku czy ze słoików,
• produktów konserwowanych,
• sera żółtego, serów dojrzewających, topionych,
• pieczywa przygotowanego z dodatkiem soli, proszku do pieczenia czy sody,
• produktów cukierniczych,
• paczkowanych wędlin,
• produktów wędzonych,
• produktów marynowanych,
• paczkowanych pasztetów,
• konserw mięsnych i rybnych,
• nasyconych tłuszczów zawartych w smalcu, słoninie, twardych margarynach itp.,
• ryb: śledzi, sardynek i szprotek,
• kiszonek,
• słonych przekąsek typu paluszki, orzeszki, chipsy, krakersy,
• fast foodów,
• płatków śniadaniowych smakowych, płatków kukurydzianych,
• mieszanek przypraw,
• koncentratu pomidorowego, ketchupu, musztardy,
• kostek rosołowych,
• słodzonych napojów gazowanych i niegazowanych,
• alkoholu, gotowych soków warzywnych, mocnej kawy i mocnej herbaty.

Dieta niskosodowa – co jeszcze należy wiedzieć?

Aby ograniczyć ilość sodu w diecie, należy zachować czujność i czytać etykiety produktów spożywczych – zdarza się, że zawierają one więcej soli niż nam się wydaje (przykładem takiego produktu może być ketchup lub musztarda). Warto zwracać szczególną uwagę, czy pożywienie, które chcemy kupić, nie zawiera substancji dodatkowych, takich jak np.:

• E621 – glutaminian sodu,
• E211 – benzoesan sodu,
• E250 – azotyn sodu,
• E331 – cytrynian sodu,
• E500b – wodorowęglan sodu.

Jeśli lubimy wędliny, można ograniczyć lub nawet wykluczyć spożycie wyrobów przetworzonych, dostępnych w sklepach, na rzecz mięsa pieczonego samodzielnie. Warto rozważyć również zakup soli niskosodowej, która oprócz chlorku sodu zawiera również inne pierwiastki, takie jak np. chlorek potasu, jodek potasu czy węglan magnezu. Należy zrezygnować z dosalania potraw na talerzu. Potrawy warto gotować na parze/w wodzie, dusić lub piec w naczyniu żaroodpornym. Należy unikać produktów smażonych i tłustych.

Warto wiedzieć, że na rynku dostępne są sole bezsodowe lub z niską zawartością sodu. Są to np. sól magnezowa i sól potasowa – zastosowanie tych produktów należy omówić z lekarzem, ponieważ są pewne ograniczenia związane z ich spożywaniem – mogą być szkodliwe dla osób cierpiących na choroby nerek oraz cukrzycę.