Guzek na wardze sromowej - jak sobie radzić?

Guzek przy wargach sromowych to stosunkowo często występująca przypadłość, która może mieć wiele przyczyn. Należy pamiętać, że nie wolno bagatelizować zmian występujących w okolicach intymnych i warto zgłosić się z nimi do lekarza, który wykluczy potencjalnie niebezpieczne przyczyny, również raka sromu.

Srom – jego budowa i funkcja

Srom lub inaczej wulwa (łac. Vulva) to inna nazwa na żeńskie narządy płciowe zewnętrzne, które otaczają wejście do dróg rodnych. Srom ma ważną rolę w układzie rozrodczym – stanowi ochronę dla wewnętrznych narządów rozrodczych, oraz zapewnia odpowiednie warunki pod względem ciepła i wilgotności, pomagając w funkcjach seksualnych i reprodukcyjnych. Zewnętrzne elementy sromu są bogato unerwione i dostarczają przyjemności, gdy są odpowiednio stymulowane. Do najważniejszych elementów sromu należą:

• Wargi sromowe większe: czyli zewnętrzne wargi sromu. Są to fałdy skórne na których zewnętrznej powierzchni rosną włosy łonowe. Skóra warg sromowych większych na powierzchni wewnętrznej jest bezwłosa, gładsza i zawiera gruczoły łojowe.
• Wargi sromowe mniejsze: czyli wewnętrzne wargi sromowe. Wargi sromowe mniejsze zbudowane są z cienkiej warstwy skóry pozbawionej owłosienia, która zawiera gruczoły łojowe. Wargi sromowe wewnętrzne otaczają wejście do pochwy.
• Przedsionek pochwy: to wgłębienie przed wejściem do pochwy otoczone wargami sromowymi wewnętrznymi. W przedsionku mają ujście przewody gruczołów przedsionkowych (inaczej gruczołów Bartholina) i gruczoły Skene’a oraz cewka moczowa. Gruczoły Bartholina wytwarzają śluz i inne substancje nawilżające.
• Łechtaczka i napletek łechtaczki: łechtaczka to bogato unerwiony narząd o długości zewnętrznej ok. 2 cm, który składa się z żołędzi, trzonu i odnóg zlokalizowanych pod wzgórkiem łonowym. Łechtaczka pokryta jest napletkiem łechtaczki, czyli ochraniającym ją fałdem skórnym.

Guzek na wardze sromowej – przyczyny?

Przyczyny wystąpienia zgrubienia na wardze sromowej są różnorodne. Mogą mieć genezę zapalną, być związane z infekcjami i chorobami przenoszonymi drogą płciową, alergiczną lub być związane z nowotworami okolicy intymnej np. rakiem sromu lub innymi nowotworami dróg rodnych. 

Główne przyczyny zgrubienia na wargach sromowych to:

• Torbiele i ropnie sromu

Srom zawiera wiele gruczołów wydzielania zewnętrznego, w tym gruczoły łojowe, gruczoły Bartholina i gruczoły Skene’a. Jeśli gruczoły ulegną zatkaniu w ich miejscu może powstać torbiel. Rozmiar torbieli jest różny, ale większość z nich ma postać małych, twardych grudek. Torbiele zwykle nie są bolesne, chyba że ulegną zakażeniu. Guzek wypełniony ropą to zazwyczaj zatkany gruczoł Bartholina. Zakażenie to jest najczęściej jest wywołane przez bakterie – Eschericha coli, Proteus mirabilis, Neisseria gonorrhoeae oraz bakterie z rodzaju Bacteroides. Podstawową metodą leczenia ropnego guzka na wardze sromowej jest jego nacięcie i drenaż, w niektórych przypadkach konieczne może być podanie antybiotyku. Niezakażone torbiele sromu zwykle ustępują bez konieczności leczenia.

• Żylaki sromu

Żylaki to obrzęknięte żyły, które mogą pojawiać się również w okolicy sromu. Według badań mogą one występować aż u 34% kobiet z żylakami miednicy i u ok. 20% kobiet w ciąży. Żylaki sromu prezentują się jako niebieskawe, wypukłe guzki lub okrągłe, obrzęknięte żyły wokół warg sromowych mniejszych i większych. Zazwyczaj nie powodują dolegliwości bólowych, ale czasami mogą powodować swędzenie lub krwawienie.

W przypadku kobiet w ciąży, zazwyczaj nie jest potrzebne leczenie – żylaki w przypadku kobiet ciężarnych zazwyczaj ustępują około 6 tygodni po porodzie, mogą jednak pojawiać się ponownie podczas kolejnych ciąż. U kobiet, które nie są w ciąży, żylaki sromu mogą powodować dyskomfort podczas stosunku lub długotrwałej pozycji stojącej – warto wtedy zgłosić się do lekarza specjalizujący się w chorobach żył, czyli do flebologa, który pokieruje leczeniem.

• Wrastające włosy

Golenie, woskowanie lub wyrywanie włosów łonowych zwiększa ryzyko ich wrastania. Wrastające włoski łonowe mogą powodować powstanie małego, okrągłego, czasami bolesnego lub swędzącego guzka. Guzek ten może być wypełniony ropą, a skóra wokół guza może stać się ciemniejsza. Samodzielne usuwanie wrastających włosków może prowadzić do infekcji i nie należy go wykonywać. Wrastające włoski łonowe mogą ustąpić same, jeśli jednak są dokuczliwe i występują objawy stanu zapalnego (zwiększone ocieplenie, zaczerwienienie, ból) warto skonsultować się z lekarzem, który może przepisać odpowiednie maści, kremy i płyny lecznicze.

• Opryszczka narządów płciowych

Opryszczka narządów płciowych to infekcja wywołana wirusem opryszczki pospolitej (HSV). Opryszczka jest przenoszona przez stosunek płciowy (pochwowy, oralny lub analny). Objawy opryszczki narządów płciowych mogą obejmować:

1. Bolące guzki na wardze sromowej;
2. Swędzące guzki na wardze sromowej;
3. Pęcherzyki lub owrzodzenia, które mogą sączyć się lub podkrwawiać;
4. Ból, swędzenie lub mrowienie okolic intymnych;
5. Gorączkę;
6. Powiększenie węzłów chłonnych.

Objawy opryszczki często mają charakter nawracający z ustępowaniem objawów, a następnie ich powrotem. Lekarz może zdiagnozować opryszczkę narządów płciowych, przyglądając się zmianom skórnym lub pobierając z nich płyn i poddając go badaniom diagnostycznym pod kątem HSV w laboratorium. Niestety na opryszczkę narządów płciowych nie ma lekarstwa, ale można złagodzić jej nasilenie i czas trwania objawów za pomocą leków przeciwwirusowych.

Należy pamiętać aby nie odbywać stosunków płciowych (pochwowych, analnych i oralnych) przy widocznych objawach opryszczki. Używanie prezerwatyw lub innych metod barierowych podczas seksu znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania na opryszczkę, jednak nie eliminuje go w 100%.

• Brodawki narządów płciowych

Te zmiany wywołane są zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) i są głównie przenoszone przez seks pochwowy i analny, a rzadziej poprzez seks oralny. Brodawki narządów płciowych zazwyczaj prezentują się jako:

1. Niebolące guzki na wargach sromowych;
2. Skupiska małych guzków w kolorze skóry;
3. Szorstkie, rozmieszczone blisko siebie brodawki, przypominające kalafior.

Brodawki narządów płciowych mogą powodować swędzenie lub pieczenie. Rosną one na wargach sromowych i w okolicy sromu, w okolicy odbytu lub w pochwie. Nie ma lekarstwa na brodawki narządów płciowych, ale lekarz może wdrożyć leczenie obejmujące stosowanie predysponowanych kremów, laserowe usunięcie lub zabieg.

Niektóre typy HPV zwiększają ryzyko raka szyjki macicy. W przypadku brodawek narządów płciowych, należy udać się do lekarza w celu wykonania badania cytologicznego, aby sprawdzić, jaki typ wirusa HPV powoduje wystąpienie brodawek okolic intymnych. W celu zapobiegania infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) możliwe jest wykonanie szczepienia przeciwko różnym typom HPV (również tym o potencjale onkogennym).

• Rak sromu

Raki sromu i pochwy należą do rzadkich schorzeń i występują najczęściej u kobiet starszych (po 70-80 roku życia). Objawy przedrakowych i nowotworowych stanów sromu i pochwy mogą obejmować:

1. Nieprawidłowe krwawienia z okolicy sromu i pochwy;
2. Nietypową wydzielinę o zmienionej konsystencji i kolorze;
3. Zauważalne grudki i guzki na skórze warg sromowych;
4. Ból podczas seksu.

• Guzek z owrzodzeniem

Do najczęstszych przyczyn owrzodzeń okolicy sromu należą:

1. Wrzód twardy: spotykany w zakażeniu kiłą, czyli chorobą wywoływaną przez krętek blady (Treponema pallidum).
2. Wrzód miękki: spotykany w zakażeniu bakterią Haemophilus ducreyi. Początkowo występuje jako grudka, która się z czasem rozpada – powodując owrzodzenie.

Wystąpienie owrzodzeń w okolicy sromu należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem! Nieleczona kiła może doprowadzić do poważnych skutków zdrowotnych takich jak zajęcie układu nerwowego, czy układu krążenia, a nawet do zgonu.

• Swędzące guzki i świąd w obrębie sromu

Najczęstszą przyczyną świądu okolic intymnych jest alergia np. na środki higieniczne, płyn do prania itp. Swędzące guzki mogą być również objawem zakażenia grzybiczego, bakteryjnego lub wirusowego.

Co zrobić, jeśli występuje guzek na wargach sromowych?

Pomimo, iż guzki na wargach sromowych zazwyczaj nie wiążą się z groźnymi chorobami, a leczenie polega na stosowaniu odpowiednich maści i kremów to guzek na wardze sromowej powinien być zawsze skonsultowany z lekarzem, który wykluczy zagrażające zdrowiu i życiu przyczyny wystąpienia zmian. Domowe sposoby na guzek na wardze sromowej to głównie ciepłe, nasiadowe kąpiele w wannie, które wspomagają opróżnienie i zmiękczenie torbieli. Warto nosić również naturalną i oddychającą bieliznę, która nie powoduje otarć i podrażnień uwrażliwionego miejsca.

Lek. med. Katarzyna Lizak

Bibliografia:

1. Położnictwo i ginekologia. G.H. Bręborowicz; Wyd. Lekarskie PZWL. W-wa 2021.
2. Cichewicz A., Wrzód miękki, dostępny online: https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/wenerologia/80490,wrzod-miekki. 
3. Postępowanie w przypadku zmian skórnych w obrębie sromu. Ginekologia po dyplomie. Wrzesień 2011. https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/012/986/original/93-106.pdf?1472208090