Migrena – objawy, których nie sposób przeoczyć. Badania, przyczyny, symptomy

Migrena jest jednym z najczęściej występujących, samoistnych bólów głowy o charakterze napadowym – szacuje się, że dotyka około 15% całej populacji. Schorzeniu może towarzyszyć szereg objawów ze strony różnych układów organizmu. Migrena uważana jest przez Światową Organizację Zdrowia za dolegliwość, która w dużym stopniu obniża jakość życia – bywa przyczyną absencji w pracy i niskiej wydajności. Jak rozpoznać chorobę? Jakie badania należy wykonać pod kątem migreny? Gdzie szukać przyczyny?

Migrena – czym jest?

Migrena jest chorobą przewlekłą, która przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. Charakteryzuje się występowaniem silnych bólów głowy oraz innych towarzyszących objawów. Ból może być jednostronny, obustronny lub naprzemienny. Pojawia się w różnych okolicach – w skroni, za gałką oczną lub w obrębie czoła. Napad migreny trwa zazwyczaj od 4 do 72 godzin. Trzecie wydanie Międzynarodowej Klasyfikacji Bólów Głowy, ICHD-3 (ang. The International Classification of Headache Disorders 3) wyróżnia 6 różnych typów migreny:

• migrenę bez aury – najczęściej ból zlokalizowany jest po jednej stronie głowy i ma charakter pulsujący. Towarzyszą mu nudności, wymioty oraz nadwrażliwość na światło;
• migrenę z aurą – aura może mieć postać objawów neurologicznych, takich jak drętwienie kończyn, trudności w wysławianiu się oraz zaburzenia koncentracji. Symptomom towarzyszy przeszywający ból głowy;
• migrenę przewlekłą –o tym typie migreny możemy mówić, jeśli pojawia się przez co najmniej 15 dni w miesiącu, przez okres 3 miesięcy;
• migrenę powikłaną;
• migrenę prawdopodobną;
• zespoły epizodyczne migreny.

Typowe ataki migrenowe składają się z 4 faz, które mogą występować następująco po sobie lub pojedynczo:

• faza prodromalna – pierwszy zwiastun, kiedy bardzo często chory ma świadomość zbliżającej się migreny. Dochodzi wówczas, np. do spadku samopoczucia, euforii lub poirytowania. Osoba odczuwa te dolegliwości na kilkanaście lub kilka godzin przed wystąpieniem bólu głowy:  
• aura (aura wzrokowa/oczna) – towarzyszą jej silne dolegliwości ze strony układu nerwowego – zaburzenia widzenia, mroczki przed oczami czy niedowład jednej ze stron;
• faza bólu – trwa kilka do kilkunastu godzin. Ból jest tak silny, że często nie są w stanie powstrzymać go żadne środki przeciwbólowe;  
• faza postrodmalną – chorzy najczęściej odczuwają zmęczenie oraz niepokój. W tej fazie może pojawić się także nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne. 

Diagnostyka migreny

W diagnostyce migreny najważniejszym elementami są: dokładnie przeprowadzony wywiad z pacjentem oraz badanie fizykalne i neurologiczne. Badania laboratoryjne są pomocne w diagnozowaniu schorzeń, którym towarzyszy migrenowy ból głowy. W tym celu najczęściej wykonywana jest morfologia krwi z rozmazem i ocena liczby płytek krwi − pomocna w rozpoznaniu plamicy małopłytkowej, która może być jedną z przyczyn migreny. Zaleceniem do wykonania badania jest również monitorowanie działania leków stosowanych do leczenia migreny: kwasu walproinowego, stosowanego w profilaktyce choroby oraz litu, przyjmowanego w przewlekłych bólach głowy. Migreny u kobiet często związane są z poziomem estrogenów (np. estradiolem, E2) lub poziomem hormonów płciowych: LH (hormonem luteinizującym) lub FSH (hormonem folikulotropowym), stąd wykonanie ich pomiaru może zostać zlecone przez lekarza diagnozującego i różnicującego przyczyny bólu głowy.

W diagnozowaniu przyczyny migreny lekarz może także zlecić badanie stężenia TSH, ponieważ ból głowy często jest objawem niedoczynności tarczycy. Ważnym parametrem jest poziom kreatyniny w celu wykluczenia niewydolności nerek, a także stężenia wapnia w surowicy. Natomiast przeciwciała antykardiolipinowe i antykoagulant toczniowy można oznaczyć u chorych z migreną i rozległymi zmianami w istocie białej stwierdzonymi w badaniu MR> O wykonaniu badań zawsze decyduje lekarz.

Przyczyny migreny

Wśród przyczyn migrenowych ataków bólów głowy wymienia się czynniki genetyczne oraz nadwrażliwość organizmu na niektóre bodźce zewnętrzne. Dokładne przyczyny schorzenia nie zostały jeszcze do końca poznane. Wiadomo, że szereg komponentów może powodować lub nasilać migrenę – są to tzw. wyzwalacze bólów migrenowych. Wśród najczęstszych przyczyn migreny wyróżniamy:

• przewlekły stres,
• posiłki spożywane w nieregularnych odstępach czasu, długotrwałe pozostawanie na czczo, 
• nieregularny sen i ciągłe zmiany jego rytmu,
• ostre, drażniące światło,
• napięciowe bóle karku,
• alkohol – szczególnie czerwone wino i wermut,
• zmiany pogody,
• nieprzyjemne lub drażniące zapachy.

Objawy migreny

Najbardziej charakterystycznym objawem migreny jest ból głowy, pojawiający się napadowo. Często poprzedza okres symptomów prodromalnych i aury. Wśród najczęstszych objawów towarzyszących migrenowym bólom głowy wymienić można przede wszystkim: mdłości i nudności, wymioty, światłowstręt, nadwrażliwość na bodźce zapachowe i dźwiękowe, a także czasowy paraliż mięśni poruszających gałką oczną. Podczas napadu migreny pojawiają się także objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak zaburzenia smaku, jadłowstręt i biegunka.

Leczenie migreny

Głównym celem leczenia migreny jest zniesienie bólu i objawów towarzyszących, zwłaszcza nudności i wymiotów oraz zapobieganie ewentualnym nawrotom choroby. Zwiększeniu skuteczności leczenia sprzyja dobra współpraca z pacjentem. Ustalenie właściwego leczenia zależy od częstości występowania napadów, czynników prowokujących, natężenia bólu, czasu trwania oraz objawów towarzyszących. 

Wszystkie laboratoryjne badania diagnostyczne niezbędne do szerszej diagnostyki migreny oraz innych chorób, mogących mieć na nią wpływ możesz wykonać w DIAGNOSTYCE.

Bibliografia:

• Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.