Nadciśnienie tętnicze – objawy, przyczyny, leczenie i badanie

Nadciśnienie tętnicze to jedna z chorób cywilizacyjnych. Ze względu na brak charakterystycznych objawów, wiele osób nie jest świadomych, że cierpi na to schorzenie. Konsekwencją braku odpowiedniego leczenia jest rozwój powikłań sercowo-naczyniowych, które przyczyniają się do skrócenia życia. Jeśli chcesz wiedzieć, jakie są objawy oraz przyczyny tego schorzenia, a także jakie badania należy wykonać, czytaj dalej!

Czym jest nadciśnienie tętnicze?

Nadciśnienie tętnicze jest definiowane jako przewlekle utrzymujące się podwyższenie ciśnienia powyżej wartości:

• 129/79 mmHg u osóbdo osiągnięcia 65 roku życia;
• 139/79 mmHg u osób > 65 aż do 80 roku życia;
• 149/79 mm Hg po 80 roku życia.

Częstość występowania nadciśnienia tętniczego rośnie wraz z wiekiem.

Według danych NFZ w 2018 r. na nadciśnienie tętnicze cierpiało niemal 10 mln Polaków. Należy wiedzieć, że ta choroba bardzo często nie daje objawów i jest wykrywana późno, kiedy doszło już do rozwoju powikłań. Z tego powodu rzeczywista liczba osób chorujących na nadciśnienie tętnicze jest z pewnością większa.

Długie utrzymywanie się nierozpoznanego nadciśnienia zwiększa ryzyko rozwoju groźnych zaburzeń, np. zawału serca lub udaru mózgu, które są jedną z głównych przyczyn śmierci w Polsce.

Diagnostyka nadciśnienia tętniczego

Lekarz rozpoznaje nadciśnienie tętnicze, gdy podczas 2 kolejnych wizyt stwierdzi u pacjenta ciśnienie tętnicze krwi przekraczające przedstawione powyżej wartości. Podobną diagnozę może postawić, po jednokrotnym pomiarze wykonanym za pomocą ciśnieniomierza, w którym stwierdzi bardzo wysokie ciśnienie tętnicze np. 160/110 mmHg.

U wszystkich osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze zaleca się wykonanie następujących badań laboratoryjnych krwi:

• morfologii,
• poziomu glukozy na czczo,
• profilu lipidowego (lipidogramu),
• parametrów funkcji nerek – kreatyniny wraz z wyliczeniem GFR ,
• TSH,
• kwasu moczowego,
• prób wątrobowych,
• elektrolitów

oraz badania ogólnego moczu.

Wyniki umożliwiają wykrycie przyczyn nadciśnienia tętniczego, obecności powikłań, a także dopasowanie odpowiedniego leczenia obniżającego ciśnienie do stopnia wydolności narządów. Wszystkie wymienione badania wykonywane są na czczo, po uprzedniej 14 h przerwie od jedzenia. Krew należy pobrać między godziną 7:00 a 10:00 rano. Dzięki skierowaniu od lekarza możesz je wykonać nieodpłatnie.

Nadciśnienie tętnicze: przyczyny

W zależności od przyczyn wywołujących przewlekle utrzymujące się podwyższone ciśnienie krwi, nadciśnienie tętnicze można podzielić na pierwotne oraz wtórne.

Ten pierwszy wariant stanowi niemal 90% wszystkich przypadków. Wówczas przyczyny nadciśnienia tętniczego nie da się określić, a pod uwagę brane są takie czynniki jak nadmierne spożycie sodu, czynniki genetyczne, aktywność wyższych ośrodków nerwowych w korze  mózgowej i podwzgórzu, przewlekle utrzymujący się stres, starszy wiek czy też otyłość.

Nadciśnienie tętnicze wtórne jest wywołane przez konkretne schorzenia, np. zwężenie tętnicy nerkowej, nadczynność tarczycy, nowotwory wydzielające substancje o działaniu naczynioskurczowym, cukrzycę czy też przewlekłą chorobę nerek. Ta postać najczęściej występuje u dzieci. 

Objawy nadciśnienia tętniczego

Do objawów nadciśnienia tętniczego należą:

• bóle głowy,
• zwiększona męczliwość,
• uczucie kołatania serca,
• zaburzenia snu.

Symptomy są dość niecharakterystyczne, a u wielu osób wcale się nie pojawiają. Wówczas nadciśnienie tętnicze jest najczęściej rozpoznawane podczas przesiewowych badań w gabinecie lekarza rodzinnego. Długo utrzymujące się podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi odpowiada za rozwój wielu groźnych powikłań. Należy do nich:

• przerost lewej komory serca,
• miażdżyca – wysokie ciśnienie tętnicze uszkadza naczynia krwionośne,
• uszkodzenie nerek,
• retinopatia nadciśnieniowa – uszkodzenie siatkówki oka,
• udar mózgu,
• zawał serca,
• przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych,
• rozwarstwienie aorty.

Leczenie nadciśnienia tętniczego

Leczenie nadciśnienia tętniczego polega na prowadzeniu zdrowego trybu życia i farmakoterapii za pomocą leków o działaniu hipotensyjnym (obniżającym ciśnienie tętnicze). Każda osoba, która właśnie dowiedziała się, że cierpi na to schorzenie, powinna wprowadzić do swojego życia kilka zmian:

• zrezygnować z alkoholu i papierosów,
• zredukować ilość spożywanej soli poniżej 5 g/dobę,
• wprowadzić do codziennej rutyny aktywność fizyczną,
• w razie konieczności zwalczać nadwagę lub otyłość,
• ograniczyć spożywanie czerwonego mięsa,
• włączyć do diety więcej warzyw i owoców, a także produktów bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe (siemię lniane, orzechy, ryby).

Jak prawidłowo wykonać pomiar ciśnienia tętniczego?

Aby pomiar ciśnienia tętniczego był jak najbardziej wiarygodny, należy go wykonać po co najmniej 5-minutowym odpoczynku. Przed badaniem nie wolno również palić papierosów, spożywać alkoholu, ani posiłku. Instrukcje załączone do ciśnieniomierzy zawierają szczegółowe wskazówki pomiaru. Częstość pomiarów w regularnej kontroli ciśnienia określana jest przez lekarza. Na ogół pomiary wykonuje się raz dziennie, o określonej porze.

Wszystkie niezbędne badania laboratoryjne możesz wykonać w DIAGNOSTYCE. W naszej ofercie znajdziesz również możliwość konsultacji online z lekarzem. Zapraszamy!

Bibliografia:

• Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020