Obniżona odporność - przyczyny i objawy obniżonej odporności

Codziennie nasz układ immunologiczny (odpornościowy) musi walczyć z chorobotwórczymi drobnoustrojami – dzięki niemu skutecznie radzimy sobie z bakteriami, wirusami, grzybami czy toksynami, które atakują nasz organizm. Gdy szwankuje, jesteśmy bardziej podatni nie tylko na drobne, sezonowe infekcje, ale również na wystąpienie ciężkich chorób, w tym również nowotworowych. Jakie są przyczyny obniżonej odporności?

▶️ Sprawdź nowy pakiet ▶️ Kompleksowe badania krwi

W większości przypadków to my sami jesteśmy odpowiedzialni za niską odporność naszego organizmu na działanie patogenów. Na szczęście zmiana trybu życia oraz porzucenie szkodliwych nałogów może skutecznie wesprzeć pracę układu immunologicznego.

Jak działa układ odpornościowy?

Układ immunologiczny stanowi tarczę, chroniącą nas przed chorobotwórczymi patogenami. To dzięki niemu jesteśmy w stanie przetrwać w świecie pełnym wirusów czy bakterii. Składa się on z narządów limfatycznych (naczynia chłonne, grasica, szpik kostny) oraz elementów komórkowych.

Zdrowy organizm posiada tzw. odporność wrodzoną, która nie jest skierowana przeciwko zwalczaniu konkretnych drobnoustrojów, stanowi jednak pierwszą linię obrony układu immunologicznego. Odporność tego rodzaju warunkowana jest przez naturalne odruchy (takie jak np. kaszel, kichanie, łzawienie) oraz przez funkcjonowanie np. błon śluzowych czy skóry.

Układ odpornościowy charakteryzuje tzw. pamięć immunologiczna – zapamiętuje on antygeny, z którymi wcześniej już miał do czynienia. To dlatego w sytuacji powtórnego z nimi kontaktu, reaguje szybko, zapobiegając infekcji – jest to tzw. odporność swoista, nabyta.

Obniżona odporność – przyczyny związane z trybem życia

Niestety na obniżoną odporność naszego organizmu często zapracowujemy sobie sami. Stres, życie w pośpiechu oraz dieta uboga w witaminy i minerały nie wspierają pracy układu immunologicznego. Nie pomaga nam również niedobór snu – osoby, które często zarywają noce, chodzą niewyspane i zmęczone, są bardziej narażone na atak chorobotwórczych drobnoustrojów.

Do spadku odporności dochodzi również na skutek częstego zażywania antybiotyków. Leki te mają za zadanie zwalczanie chorób o podłożu bakteryjnym. Prawda jest taka, że niszczą one nie tylko bakterie chorobotwórcze, ale również te, które są pożyteczne dla naszego organizmu. Dlatego podczas antybiotykoterapii tak ważne jest stosowanie probiotyku.

Niestety alkohol oraz palenie tytoniu również przyczyniają się do osłabienia reakcji obronnych organizmu. Z tego powodu lepiej zrezygnować ze stosowania używek. Dodatkowo siedzący tryb życia przy jednoczesnym braku ruchu również nie służy budowaniu odporności.

Obniżona odporność – pozostałe przyczyny

Do problemów z zaburzeniem odporności może dojść na skutek przebytych, ciężkich zakażeń wirusowych lub bakteryjnych. Mogą być one spowodowane również przez różnego rodzaju schorzenia. Na nasz system immunologiczny negatywnie wpływają takie choroby jak np. alergie czy cukrzyca. Układ odpornościowy osłabia również mononukleoza, dolegliwości związane z tarczycą czy zespół Guillaina-Barrégo.

Wraz z upływem czasu nasza wrodzona tarcza ochronna ulega osłabieniu, dlatego im jesteśmy starsi, tym mniejszą mamy odporność na działanie patogenów.

Obniżona odporność – objawy

Jednym z podstawowych objawów obniżonej odporności są częste przeziębienia. Nawet jeśli są to infekcje łagodne ale nawracające, to jest to z pewnością sygnał ostrzegawczy, że układ immunologiczny być może potrzebuje wsparcia.

Innym symptomem obniżonej odporności są zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Częste biegunki, bóle brzucha, wzdęcia czy choroby zapalne jelit mogą być symptomem problemów układu immunologicznego.

U osób z obniżoną odpornością często pojawia się opryszczka. Wywołuje ją wirus HSV, którego nosicielami jest wielu z nas. Daje on o sobie znać głównie wtedy, gdy spada nasza odporność. Podobnie jest z pleśniawkami i aftami – pojawiają się przede wszystkim w momencie, gdy układ immunologiczny jest osłabiony.

Kolejnym objawem świadczącym o problemach z układem odpornościowym są wysypki, które do tej pory nie pojawiały się oraz problemy z gojeniem się ran. Sygnałem, że system obronny naszego organizmu nie działa w sposób prawidłowy, jest uczucie przewlekłego zmęczenia, które towarzyszy nawet wtedy, gdy przeznaczamy na sen odpowiednią ilość czasu.

Obniżona odporność a półpasiec

Półpasiec to schorzenie dotykające osoby, które w przeszłości chorowały na ospę wietrzną. Wywołuje ją niezwykle zakaźny wirus VZV – po zakończeniu infekcji nie jest on usuwany z organizmu, pozostaje natomiast uśpiony w komórkach nerwowych. Na skutek dużego spadku odporności aktywuje się na nowo, tym razem w postaci półpaśca, dającego bardzo charakterystyczne objawy.

Obniżona odporność u dzieci

Odporność u dzieci w dużej mierze budowana jest już na etapie życia płodowego. Jeśli kobieta w ciąży prowadzi zdrowy tryb życia, prawidłowo się odżywia, wówczas szansa na urodzenie dziecka z dobrze rozwiniętym układem odpornościowym wzrasta. Nie bez znaczenia dla budowania systemu immunologicznego niemowlęcia ma również sposób karmienia – lekarze są zgodni, że najlepszy po narodzinach jest pokarm matki, który maluch powinien otrzymywać minimum pół roku. Obniżona odporność u starszych dzieci często wynika z błędów nie tylko żywieniowych, ale również braku ruchu czy częstego stosowania antybiotykoterapii. Budowaniu sprawnie działającego układu immunologicznego nie sprzyja przegrzewanie malca oraz izolowanie go od otoczenia. Niestety wciąż można spotkać rodziców, którzy w obawie przed „złapaniem” infekcji ograniczają kontakty dziecka z rówieśnikami.

Obniżona odporność u kobiet w ciąży

Układ immunologiczny kobiet w ciąży ma podwójną pracę do wykonania: musi chronić matkę przed chorobotwórczymi drobnoustrojami i jednocześnie zacząć „tolerować” obce tkanki, które tworzą płód (co jest o tyle utrudnione, że posiadają one własne geny oraz antygeny w połowie pochodzące od ojca). Dlatego kobiety oczekujące potomstwa wyjątkowo muszą wspierać swój układ odpornościowy. Pamiętajmy, że nawet zwykłe przeziębienie w ciąży (zwłaszcza w pierwszym trymestrze) może stanowić zagrożenie dla dziecka.

Obniżona odporność – diagnostyka

Jeśli mamy podejrzenie, że nasz układ immunologiczny nie działa w prawidłowy sposób, należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu lub immunologa. Po przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego specjalista może zlecić odpowiednią diagnostykę. Jednym z podstawowych testów jest w tym przypadku morfologia krwi, obrazująca między innymi jakość i ilość komórek odpornościowych. Lekarz może również zaproponować zbadanie układu immunologicznego pod kątem czynnościowym. Wyhodowane w warunkach laboratoryjnych komórki odpornościowe obserwuje się podczas pracy z drobnoustrojem.

Dla prawidłowej odporności naszego organizmu bardzo istotne są witaminy. Dlatego lekarz może zlecić badanie ich poziomu, szczególny nacisk kładąc na witaminę D oraz witaminę C.

Co na obniżona odporność?

Istnieje wiele sposobów na wsparcie układu immunologicznego. Wiele możemy zrobić sami, zmieniając tryb życia oraz rzucając szkodliwe nawyki. Co na obniżoną odporność? Oto, na co powinniśmy zwrócić szczególną uwagę:

• odpowiednia dawka ruchu
  Aktywność fizyczna, zwłaszcza na świeżym powietrzu, buduje odporność. Warto jednak wiedzieć, że bardzo intensywne treningi mogą zadziałać odwrotnie – nadmierne forsowanie organizmu osłabia go, przez co jest bardziej podatny na infekcje.

• odpoczynek
  Każdy z nas potrzebuje regeneracji i odpoczynku. Zwłaszcza jeśli dużo pracujemy i towarzyszy nam stres. Dlatego postarajmy się zwolnić i podarować naszemu organizmowi trochę wytchnienia. Będzie nam wdzięczny za każdą chwilę relaksującej kąpieli, odprężających medytacji czy czasu spędzonego w łóżku z książką

• właściwa higiena
  Pamiętajmy o częstym myciu rąk, unikajmy dużych skupisk ludzi (zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym). Nie przegrzewajmy naszych mieszkań, zadbajmy o należytą wilgotność powietrza w pomieszczeniach i starajmy się je często wietrzyć.

• właściwa ilość snu
  Gdy śpimy, przyspieszeniu ulega proces produkcji komórek odpornościowych. Poza tym organizm regeneruje się i ma większą siłę do walki z patogenami.

• rzucenie szkodliwych nałogów
  Palenie tytoniu oraz spożywanie większej ilości alkoholu nie sprzyja budowaniu odporności. Dlatego najlepiej jest całkowicie zrezygnować z tego typu używek.

• suplementacja
  W przypadku obniżonej odporności oraz niedoboru witamin i minerałów w organizmie, warto omówić z lekarzem temat odpowiedniej suplementacji. Nie należy zażywać żadnych środków na własną rękę, nawet tych dostępnych bez recepty w aptece czy drogerii.

Dieta na obniżoną odporność

Jednym z kluczowych czynników, mających wpływ na pracę systemu immunologicznego, jest to, co na co dzień spożywamy. Jaka dieta na obniżoną odporność będzie najlepsza? Taka, która zawiera węglowodany o niskim indeksie glikemicznym, białko, błonnik i zdrowe tłuszcze. Wyjątkowe właściwości immunostymulujące posiadają produkty bogate w witaminy. Znajdziemy je głównie w świeżych, nieprzetworzonych warzywach i owocach. Kluczowa dla odporności witamina C znajduje się głównie w natce pietruszki, papryce, brukselce, czarnej porzeczce, cytrusach czy truskawkach. Źródłem natomiast witaminy D (mającej ogromny wpływ na funkcjonowanie układu immunologicznego) są tłuste ryby morskie, jajka, masło.

Dieta na obniżoną odporność zawiera również produkty bogate w cenne kwasy omega-3, selen, cynk i kwas foliowy. Dbajmy również o jelita – ich kondycja warunkuje stan naszego zdrowia. Aby wspomóc ich pracę należy sięgać po naturalne probiotyki: kefiry, jogurty, kiszonki.

Aby nasz układ odpornościowy prawidłowo pracował, starajmy się maksymalnie ograniczyć spożywanie żywności o dużej zawartości niezdrowych tłuszczów oraz cukru. Posiłki najlepiej przygotowywać na parze lub gotując, unikajmy smażenia.

Bibliogtafia:

1. Przeziębienie – jak dietą wspomóc leczenie? Wolańska-Buzalska D. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. Online: https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/przeziebienie-jak-dieta-wspomoc-leczenie/,  dostęp: 03.12.2022.
2. Naturalne metody wspomagania odporności w walce z koronawirusem. Jankowska K, Suszczewicz N. Wiedza Medyczna Numer Specjalny 2020, 46.
3. Odporność – co ją osłabia? Jak wzmocnić układ odpornościowy? Mrozek-Rutkowska N. Online: https://e-zdrowie.pl/odpornosc-co-ja-oslabia-jak-wzmocnic-uklad-odpornosciowy, dostęp: 13.12.2022.