Skurcze brzucha – przyczyny, objawy, leczenie

Skurcze brzucha to powszechny problem zdrowotny, który może być wywołany przez wiele czynników – od nieszkodliwych zaburzeń trawiennych po poważne schorzenia jelit czy innych narządów wewnętrznych. Dowiedz się więcej o przyczynach, objawach oraz skutecznych metodach leczenia skurczów brzucha.

Skurcze brzucha – przyczyny

Skurcze brzucha są powszechną dolegliwością, która może być wywołana przez różne czynniki. Oto najczęstsze przyczyny:

1. Nadmierna produkcja gazów w jelitach: gazy powstają w wyniku spożywania gazowanych napojów, żucia gumy, jedzenia dużej ilości produktów bogatych w błonnik lub w wyniku procesów fermentacyjnych w jelitach.
2. Zespół jelita drażliwego (IBS): IBS (ang. Irritable bowel syndrome) jest zaburzeniem funkcjonalnym przewodu pokarmowego, które charakteryzuje się bólami brzucha, skurczami, wzdęciami, biegunką lub zaparciem. Przyczyna IBS nie jest w pełni znana, ale wiąże się z czynnikami, takimi jak: stres, dieta i zaburzenia mikroflory jelitowej.
3. Ostre zapalenie trzustki: jest to poważne schorzenie, które może prowadzić do bólu brzucha, skurczów, nudności i wymiotów. Przyczynami zapalenia trzustki mogą być kamienie żółciowe, nadużywanie alkoholu, niektóre leki i infekcje bakteryjne i wirusowe.
4. Kamica żółciowa: kamienie żółciowe to złogi, które tworzą się w pęcherzyku żółciowym lub drogach żółciowych. Mogą one blokować przewody żółciowe i prowadzić do bólu brzucha, skurczów, nudności i wymiotów. Kamica żółciowa często wymaga interwencji endoskopowej lub chirurgicznej.
5. Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego: jest stanem zapalnym, który może prowadzić do silnego bólu brzucha, skurczów, gorączki i nudności. Bez leczenia powoduje poważne komplikacje, np. perforację.
6. Zaparcia: są spowodowane m.in. przez dietę ubogą w błonnik, zbyt małą podaż płynów, brak aktywności fizycznej, nadużywanie niektórych leków lub zaburzenia funkcji jelit.
7. Zakażenia jelitowe: zakażenia bakteryjne, wirusowe lub pasożytnicze jelit mogą powodować skurcze brzucha, bulgotanie, biegunkę, nudności i wymioty. Przykłady patogenów odpowiedzialnych za takie infekcje to: bakterie rodzajów Salmonella i Campylobacter; rotawirusy i pasożyty, np. Giardia lamblia.
8. Nieswoiste choroby zapalne jelit, np. choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego, są przewlekłymi stanami zapalnymi jelit, które mogą powodować bóle brzucha, skurcze, biegunkę, krew w stolcu i utratę masy ciała.
9. Endometrioza: to schorzenie, w którym tkanka o utkaniu błony śluzowej macicy rośnie poza macicą.

Pamiętaj, że skurcze brzucha mogą być objawem poważnych schorzeń, dlatego w przypadku wystąpienia ciągłych lub nasilających się dolegliwości zawsze warto skonsultować się z lekarzem.

Skurcze brzucha – objawy

Skurcze brzucha mogą być różnorodne pod względem intensywności, częstotliwości i lokalizacji. Oto najczęstsze objawy związane ze skurczami brzucha:

• ostry, tępy, kłujący, promieniujący ból brzucha,
• wzdęcia,
• biegunka lub zaparcia,
• nudności i wymioty,
• gorączka,
• zmiany w rytmie wypróżnień,
• krew w stolcu: obecność krwi w stolcu może wskazywać na poważne schorzenia, takie jak choroby zapalne jelit czy nowotwory jelit,
• utrata masy ciała,
• ból podczas oddawania moczu lub stosunku płciowego,
• ogólne złe samopoczucie.

Objaw skurczów brzucha są różne w zależności od przyczyny i indywidualnych cech pacjenta.

Skurcze brzucha – badania

W celu rozpoznania przyczyny skurczów brzucha i ustalenia leczenia konieczne jest przeprowadzenie badań diagnostycznych. Podstawą jest wywiad oraz badanie fizykalne, przeprowadzone przez lekarza, które obejmuje palpacyjne badanie brzucha oraz ocenę innych objawów towarzyszących. Ponadto często zaleca się wykonanie badań laboratoryjnych, takich jak: morfologia krwi, badanie ogólne moczu czy oznaczenie poziomu elektrolitów,  stężenie CRP i próby wątrobowe. W przypadku podejrzenia poważniejszych problemów, takich jak choroby jelit czy schorzenia narządów wewnętrznych, może być konieczne wykonanie badań obrazowych, np. USG brzucha, tomografii komputerowej (TK) czy rezonansu magnetycznego (MRI).

Skurcze brzucha – zapobieganie i leczenie

Leczenie skurczów brzucha zależy od ich przyczyny i może obejmować różne metody terapeutyczne. W przypadku łagodnych skurczów, spowodowanych np. problemami trawiennymi, zaleca się stosowanie leków przeciwbólowych czy leków rozkurczających mięśnie gładkie. Ważne, aby przed rozpoczęciem leczenia skonsultować się z lekarzem, który dokładnie oceni przyczynę dolegliwości i dostosuje do niej leki. W przypadku poważniejszych schorzeń, takich jak choroby jelit, zapalenia czy infekcje, terapia może wymagać stosowania antybiotyków, leków przeciwzapalnych czy leków regulujących funkcje układu pokarmowego.

Zapobieganie skurczom brzucha polega głównie na zdrowym stylu życia i odpowiedniej diecie. Zaleca się spożywanie regularnych posiłków bogatych w błonnik, unikanie tłustych, pikantnych i ciężkostrawnych potraw oraz ograniczenie spożycia alkoholu i kofeiny. Regularna aktywność fizyczna i unikanie stresu są również kluczowe dla zapobiegania problemom trawiennym oraz skurczom brzucha. Ponadto ważne jest regularne kontrolowanie stanu zdrowia, szczególnie w przypadku osób z przewlekłymi schorzeniami jelit czy układu pokarmowego.

Autor: Marta Skrzypek

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian