Zawroty głowy po wstawaniu - jakie badania należy wykonać?

Zawroty głowy przy wstawaniu mogą okresowo pojawiać się u wielu osób. Czasem są symptomem toczącej się w organizmie choroby. Mogą też wynikać z wahania ciśnienia tętniczego, dużego natężenia hałasu lub z zaburzeń błędnika. O tym, z jakiego powodu występują zawroty głowy przy wstawaniu, czy może być to objaw poważnego schorzenia i trzeba się tym niepokoić oraz jakie badania pozwolą na zdiagnozowanie ich przyczyny, dowiesz się z poniższego artykułu.

Jakie powody występowania zawrotów głowy przy wstawaniu?

Zawroty głowy to bardzo niepokojący objaw, który obserwowany jest głównie przy pionizacji ciała. Zazwyczaj w tym momencie występują zaburzenia równowagi, które skończyć się mogą upadkiem. Jest to objaw związany z zaburzeniami błędnika. Jeśli zawroty głowy ustępują wkrótce po wstaniu, to raczej mamy do czynienia z fizjologiczną reakcją organizmu, wywołaną nagłą pionizacją. Częste, silne i długotrwałe zawroty głowy mogą jednak świadczyć o szeregu potencjalnych chorób. Przyczyną zawrotów głowy przy wstawaniu mogą być zarówno choroby łagodne, jak i ciężkie, poważne i niebezpieczne dla zdrowia. Należy pamiętać, że wczesne rozpoznanie ich może mieć decydujące znaczenie.

Zawroty pacjenci często opisują jako „wirowanie” czy „mroczki przed oczami”, przypominające jazdę na karuzeli. Innym typem zawrotów są zaburzenia równowagi wraz z poczuciem niestabilności podłoża. Pacjenci twierdzą, że w trakcie trwania takich zawrotów czują się jak po spożyciu dużej ilości alkoholu.

Na jakie choroby mogą wskazywać zawroty głowy przy wstawaniu?

Jeżeli po wstawaniu zauważalne są jakiekolwiek zawroty głowy, które występują często lub trwają długo, należy poszukać przyczyny ich występowania.

Najczęstszymi przyczynami zawrotów głowy odczuwalnych przy wstawaniu są:

• zaburzenia błędnika,
• zapalenie nerwu przedsionkowego,
• uszkodzenie nerwu przedsionkowo-ślimakowego,
• choroba Meniere’a,
• udar pnia mózgu,
• udar móżdżku,
• infekcje w obrębie ośrodkowego układu nerwowego,
• urazy w odcinku szyjnym kręgosłupa,
• silne migreny,
• duże natężenie hałasu,
• stwardnienie rozsiane,
• nerwica,
• depresja.

Za zawroty głowy podczas wstawania odpowiadają patologie w obrębie układu krwionośnego. To jeden z objawów nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, hipotensji (niedociśnienia) czy zaburzenia rytmu serca. Również ogólnoustrojowe zaburzenia elektrolitowe, anemia, infekcja oraz hipoglikemia mogą objawiać się w postaci zaburzeń równowagi.

Nawracające zawroty głowy u osób, które skończyły 65 lat bywają pierwszymi symptomami postępującej choroby o podłożu neurodegeneracyjnym. Do takich schorzeń należy choroba Parkinsona. Zawroty wraz z omdleniami często mają miejsce w ciąży, w trakcie miesiączki oraz mogą być sygnałem przemęczenia i niedoboru snu.

Powtarzające się i długo trwające zawroty głowy to też objaw choroby o nazwie hipotonia ortostatyczna. To niejedyny objaw tego schorzenia. Do innych jego symptomów zalicza się:

• nieostre widzenie,
• ciemnienie przed oczami,
• krótkotrwałą dezorientację,
• chwiejny chód,
• uczucie osłabienia,
• utraty przytomności.

Powodem występowania hipotonii ortostatycznej jest nagły spadek ciśnienia krwi.

Co może mieć wpływ na pojawienie się zawrotów głowy?

Na pojawienie się zawrotów głowy wpływa nadmierne obniżenie ciśnienia podczas zmiany pozycji ciała. Narażeni są na nie w szczególności osoby starsze.

Czasami nawracające zawroty głowy wynikają z:

• odwodnienia,
• spożywania alkoholu,
• nieleczonej cukrzycy,
• zażywania leków rozszerzających naczynia krwionośne i leków moczopędnych,
• przewlekłych niedoborów witamin, takich jak awitaminoza B12.

Jakie badania należy wykonać mając zawroty głowy?

Aby zdiagnozować przyczynę występowania zawrotów głowy, należy wykonać szereg badań. Zaleca się oznaczenia laboratoryjne, takie jak:

• morfologia krwi obwodowej ze wzorem odsetkowym,
• badanie poziomu glukozy na czczo,
• oznaczenie poziomu elektrolitów,
• badanie ogólne moczu.

Badania te pozwolą na ustalenie, czy przyczyną występowania zawrotów głowy są anemia, zaburzenia elektrolitowe lub odwodnienie. Jeśli badania nie pozwolą na ustalenie przyczyny zawrotów głowy, konieczne jest rozszerzenie diagnostyki o inne, które będą wykonane po konsultacji lekarskiej.

Co zrobić, kiedy kręci się w głowie przy wstawaniu?

Zawroty głowy przy wstawaniu występujące rano po odpoczynku nocnym są naturalną reakcją organizmu w odpowiedzi na pionizację ciała. Mając świadomość ich występowania, można im zapobiec poprzez wolniejsze wstawanie. Specjaliści zalecają wykonanie tzw. manewru Empleya. Jest to bardzo prosty i sprawdzony sposób na zawroty głowy występujące przy wstawaniu. Polega on na powolnym wstawaniu i unoszeniu głowy. Najpierw trzeba delikatnie podnieść się do pozycji siedzącej, utrzymać się w niej przez kilka minut, a następnie wstać. Dajemy tym samym więcej czasu naszemu błędnikowi na przyzwyczajenie się do nowej pozycji ciała.

Do skutecznych sposobów minimalizowania wystąpienia zawrotów głowy należy zadbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu. Niedobory wody wpływają bowiem na bóle i zawroty głowy oraz na ogólne zmęczenie.

Jeśli w ostatnim czasie czujesz się przemęczony, wycieńczony i przytłoczony nawałem obowiązków, to najprawdopodobniej występowanie zawrotów głowy jest tego objawem. To sygnał, aby odpocząć.

W ramach profilaktyki zawrotów głowy zaleca się:

• unikanie długich, gorących kąpieli,
• rezygnację z wizyt w saunie,
• rezygnację z przebywania w małych, dusznych i niewietrzonych regularnie pomieszczeniach,
• rezygnację ze spożywania alkoholu oraz palenia papierosów,
• wprowadzenie do planu dnia lekkiej aktywności fizycznej na świeżym powietrzu.

Jeśli mimo podjętych prób zminimalizowania powstania zawrotów głowy dalej się z nimi borykasz, to koniecznie skontaktuj się z lekarzem, aby ustalić ich przyczynę. Oprócz zlecenia podstawowych oznaczeń laboratoryjnych przeprowadzi on wnikliwy wywiad kliniczny, który z pewnością pomoże w ustaleniu powodów ich pojawiania się. W niektórych przypadkach konieczna będzie specjalistyczna diagnostyka neurologiczna. Jak widać, wachlarz chorób, które mogą manifestować się zawrotami głowy, jest szeroki. Samodzielne szukanie ich przyczyny nie jest więc wskazane.

Autor: Marta Szarawarska

Bibliografia:

1. A. Dembińska-Kieć i in. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Podręcznik dla studentów medycyny, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010, s. 241–303.