Żółty nalot na języku - co oznacza i skąd się bierze?

Wygląd języka jest cennym źródłem informacji o procesach zachodzących zarówno miejscowo w jamie ustnej, jak i ogólnoustrojowo. To część ciała, którą widzimy przy okazji codziennej higieny jamy ustnej, zatem łatwo zauważyć, gdy dzieje się z nim coś niepokojącego. Oprócz kwestii widocznych gołym okiem jak: zmiana zabarwienia języka, biały lub żółty nalot, narośle, guzy, bruzdy, owrzodzenia, nasz niepokój wzbudzają również ból, drętwienie czy też pieczenie języka. O czym może świadczyć żółty nalot na języku?

Zmiany w wyglądzie języka – o czym świadczą?

Zmiany na języku i generowane przez nie dolegliwości mogą być, ale nie muszą, efektem toczącego się procesu chorobowego. Wskazuje się ich związek m.in. z chorobami krwi i skóry, zaburzeniami przewodu pokarmowego, alergiami, zatruciem organizmu, niedoborami witamin i mikroelementów, reakcjami immunologicznymi. Zmiany na języku, mimo, że są niespecyficzne, to często wyprzedzają wystąpienie późniejszych objawów ogólnoustrojowych. Mogą też być wynikiem upośledzenia odporności w wyniku innych schorzeń (np. infekcje grzybicze w przebiegu cukrzycy).

Język – prawidłowy wygląd

Fizjologicznie nasz język jest mięśniem koloru różowego o lekko szorstkiej i wilgotnej powierzchni, z występującymi na nim brodawkami. Oprócz funkcji artykulacji mowy oraz udziale w jedzeniu pokarmów jest również narządem zmysłu, pozwalającym na odczuwanie smaku potraw. Zaangażowanie języka w podstawowe czynności sprawia, że każda powstająca na nim zmiana, może powodować dyskomfort codziennego funkcjonowania.

Język – jakie znamy patologie?

Żółty nalot na języku jest czymś, z czym, przynajmniej raz w życiu, każdy z nas musiał sobie poradzić. Przez to język od wieków jest przedmiotem badań naukowców. W praktyce klinicznej wyróżnia się wiele patologii języka m.in. język zanikowy, język geograficzny, język romboidalny, język malinowy, język bruzdowaty, język czarny włochaty. Zmianom tym mogą towarzyszyć charakterystyczne barwne naloty na języku (biały, żółty, biało-żółty, zielony, szary, brązowy). 

O czym świadczy żółty lub biały nalot na języku?

Żółty nalot, potocznie też zwany „żółtym językiem”, znany jest większości z nas. Żółty język wiążę się z nadmiernym rogowaceniem i łuszczeniem brodawek nitkowatych języka oraz rozmnażaniem się na powierzchni języka bakterii i drożdżaków wytwarzających barwniki. Powstawanie żółtego nalotu na języku jest dość częste i może wynikać z codziennych zaniedbań higieny jamy ustnej. Wskutek tego dochodzi do przerostu flory bakteryjnej jamy ustnej, który ujawnia się w postaci nalotu na języku, z towarzyszącym nieprzyjemnym zapachem z ust.

Wśród innych przyczyn, które nie muszą wzbudzać naszej czujności i zasadniczo, są łatwe do skorygowania, możemy też wymienić: nieprawidłową dietę, spożycie barwiących składników pokarmowych (curry, kurkuma), nikotynizm, spożywanie dużych ilości kawy i herbaty.

Podobnie rzecz ma się w przypadku nalotu białego. W tym przypadku znaczenie ma jednak rodzaj osadu – czy jest to jednolity biały nalot na powierzchni (zwyczajowo niegroźny), czy też występuje on w postaci białych jednolitych plam przypominających wyglądem wyschniętą farbę. W tej formie ujawnia się leukoplakia. Leukoplakia może wynikać z palenia tytoniu, lecz, może być też związana ze stanem przednowotworowym, co już jest wskazaniem do wizyty u lekarza.

Do kolejnych przyczyn powstawania biało-żółtego osadu na języku zaliczamy: infekcje przewodu pokarmowego, zapalenie w obrębie jamy ustnej, choroby żołądka, wątroby, refluks żołądkowo-przełykowy.

Biało-żółty nalot na języku i w jamie ustnej

Z bardziej niepokojącą sytuacją mamy do czynienia wówczas, gdy biały nalot zajmuje, oprócz języka, również jamę ustną. Jest to niepokojące, bo oprócz tego, że może świadczyć o infekcjach grzybiczych toczących się w organizmie, to dodatkowo wskazuje na prawdopodobne obniżenie odporności organizmu. Do sytuacji takiej może dojść w wyniku długotrwałej antybiotykoterapii, zwłaszcza u osób z niedoborami odporności, HIV, nowotworami.

Żółty język u dziecka

Przyczyny powstawania żółtego nalotu na języku dziecka są tożsame z tymi u dorosłych (pomijając używki i nikotynizm). Na szczęście, najczęściej zmiany te są niechorobotwórcze, wynikające z braku odpowiedniej higieny, diety albo niewielkiego stanu zapalnego, stąd można sobie z nimi łatwo poradzić mechanicznie usuwając osad z języka lub stosując leki przeciwbakteryjne (oczywiście zastosowanie leków musi być skonsultowane z lekarzem pediatrą). Pomocniczo w higienie jamy ustnej u małych dzieci można stosować przecieranie jamy ustnej za pomocą wilgotnej pieluszki. Zapobiega to również powstawaniu zmian wtórnych w jamie ustnej i na języku, w formie aft i nadżerek.

Żółty język a ból gardła

Żółty język z towarzyszącym mu bólem gardła może być wynikiem toczącego się stanu zapalnego z obrębie jamy ustnej. W przebiegu stanu zapalnego dochodzi do namnażania się bakterii, które kolonizują język, a przy okazji, wytwarzając barwnik, ujawniają się w postaci żółtego osadu na języku. Czynniki predysponujące do powstania żółtego języka z towarzyszącym bólem gardła mogą być: oddychanie przez usta, gorączka, odwodnienie.

Pieczenie i żółty nalot na języku

Pieczenie towarzyszące występującemu żółtemu językowi może być związane z chorobami przewodu pokarmowego. Do takich schorzeń należą m. in. refluks żołądkowo-przełykowy, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, choroby wątroby i pęcherzyka żółciowego. Warto w takiej sytuacji udać się do lekarza, który wskaże możliwą przyczynę oraz pomoże dobrać leczenie przyczynowe. 

Domowe sposoby na żółty nalot na języku

Najprostszym działaniem, jakie możemy podjąć we własnym zakresie jest odpowiednia higiena jamy ustnej z higieną języka. Stosuje się do tego celu specjalne szczoteczki lub skrobaczki do czyszczenia języka, które pozwalaj na usunięcie z niego resztek pokarmowym umożliwiających wzrost bakterii.

Istotna jest też modyfikacja diety – eliminacja używek, kawy czy herbaty oraz niezdrowych produktów. W przypadku toczącego się procesu zapalnego można stosować leki przeciwbakteryjne, jednak żółty i żółto- biały nalot na języku powinny zaniknąć samoczynnie po ustąpieniu wywołującej go choroby.

Chociaż pojawiający się na języku żółto-biały osad zazwyczaj należy do zmian niezłośliwych i nie wymaga interwencji lekarskiej, to część z widocznych patologii może mieć znaczenie, jeżeli chodzi o toczące się w organizmie inne schorzenia. Pomimo małej swoistości zmian na języku w stosunku do konkretnych jednostek chorobowych, warto go obserwować i w razie niepokojących objawów udać się do lekarza. Zaleca się, by każda zmiana w obrębie jamy ustnej jamy ustnej, nieustępująca w przeciągu 14-21 dni została skonsultowana ze specjalistą. 

Mgr Jolanta Pawłowska

Bibliografia

1. Physiological and pathological tongue conditions – the role of endogenous and exogenous factors. Polina Zalewska, Małgorzata Radwan-Oczko. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2021, Tom 27, Nr 4, 407–413.
2. Objawy cukrzycy w jamie ustnej występujące poza przyzębiem: podstawowe informacje dla personelu medycznego. Beatrice K. Gandara, Thomas H. Morton Jr. Diabetologia po Dyplomie. Tom 9 Nr 1, 2012.
3. Język geograficzny, zapalenie języka, zmiany na języku. Ból języka: przyczyny, objawy i leczenie.  Magdalena Wiercińska; https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-jamy-ustnej-i-gardla/show.html?id=301533
4. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/73512,zolty-jezyk-w-czasie-przeziebienia
5. O czym świadczy żółty nalot na języku u niemowlaka? Katarzyna Jamruszkiewicz https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/109680,o-czym-swiadczy-zolty-nalot-na-jezyku-u-niemowlaka
6. https://www.medicinenet.com/tongue_problems/article.htm