Nawracające infekcje dróg rodnych u kobiet

Infekcje dróg rodnych są jedną z częstszych rodzajów infekcji występujących u kobiet, szczególnie w wieku rozrodczym. Prawidłowa flora bakteryjna występująca w drogach rodnych stanowi ważny element ochrony przed infekcjami.

Fizjologiczną florę bakteryjną pochwy tworzą głównie pałeczki kwasu mlekowego – Lactobacillus sp. Ich korzystne działanie uwidacznia się na kilku płaszczyznach i dotyczy m.in. utrzymywania właściwego, kwaśnego odczynu środowiska pochwy na poziomie pH 3,8–4,5, ale także produkcji odpowiednich substancji, hamujących namnażanie chorobotwórczych mikroorganizmów, a także uniemożliwiania rozwoju innym patogennym bakteriom. Zaburzenie równowagi prawidłowego ekosystemu biocenozy pochwy prowadzi do rozwoju choroby.

Grzybica

Jedną z najczęstszych postaci infekcji dróg rodnych, obok waginozy bakteryjnej, jest grzybica, a dokładniej drożdżakowe zapalenie pochwy i sromu, ponieważ czynnikami sprawczymi są najczęściej drożdżaki z gatunku Candida albicans. Jest to infekcja szczególnie uciążliwa, gdyż blisko 10% kobiet po jej przebyciu wymaga cyklicznego lub długotrwałego leczenia przeciwgrzybiczego. Znanych jest wiele czynników predysponujących do wystąpienia tej infekcji. Czynniki te są związane m.in. z upośledzeniem odporności organizmu lub z zaburzeniem prawidłowej flory bakteryjnej. Wśród tych czynników wymienić należy niewątpliwie stosowanie pewnych leków, przede wszystkim antybiotyków, steroidów czy leków immunosupresyjnych, ale również otyłość i nadwagę. Nie można także zapomnieć o ciąży, która istotnie podnosi częstość objawowych zachorowań. Co więcej, nawracająca grzybica dróg rodnych może wymagać diagnostyki w kierunku cukrzycy, ponieważ może stanowić jeden z jej pierwszych objawów.

Waginoza bakteryjna

Kolejną, bardzo częstą postacią infekcji dróg rodnych jest niespecyficzne zakażenie bakteryjne, zwane również waginozą bakteryjną lub dysbakteriozą pochwową. Podobnie jak w grzybicy, zaburzeniu ulega tutaj równowaga fizjologicznej flory bakteryjnej, w której zaczynają przeważać rozmaite patogeny.

Potencjalnych czynników sprawczych tej infekcji jest więcej i wymienić tutaj można choćby Gardnerella vaginalis, Corynebacterium vaginalis, Bacteroides i in. Wśród czynników ryzyka, ułatwiających patogenom namnażanie się w drogach rodnych, należy dodatkowo wymienić nieprawidłowe nawyki higieniczne, narażenie na infekcje przenoszone w czasie kontaktów seksualnych, stres, częste podróże czy pracę w trybie zmianowym, szczególnie utrudniającą prawidłową higienę.

Objawy kliniczne często nasuwają rozpoznanie, co jest niezbędne do włączenia odpowiedniego leczenia. Niemniej jednak bardzo często wymagana jest dokładna diagnostyka i identyfikacja mikroorganizmu chorobotwórczego, zwłaszcza w przypadku nawracających infekcji lub braku reakcji na przeprowadzone leczenie.

Badania laboratoryjne

Dostępna jest cała gama możliwych od wykonania badań.
Wśród nich wymienić należy m.in. tzw. badanie czystości pochwy, polegające na pobraniu wydzieliny pochwowej i oglądaniu jej, po wybarwieniu, na szkiełku pod mikroskopem w celu oceny obecności bakterii i leukocytów oraz określenia ich proporcji.

Innym badaniem jest posiew wymazu z pochwy, w którym, na specjalnych podłożach i pożywkach, zakładane są hodowle i prowadzone są obserwacje wzrostu mikroorganizmów. Dodatkową korzyścią tej metody jest możliwość wykonania antybiogramu, czyli określenia, na które antybiotyki wyhodowane bakterie są wrażliwe, a na które są oporne.

Nowoczesne techniki biologii molekularnej przychodzą z pomocą także w przypadku patogenów, których nie można zobaczyć pod mikroskopem ani wyhodować, i oferują możliwość oznaczenia obecności w pobranej próbce materiału genetycznego mikroorganizmów, np. wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), wirusa opryszczki (HSV1 i HSV2) czy Chlamydia trachomatis. Kolejne metody diagnostyki zakażeń dróg rodnych obejmują ocenę pH środowiska pochwy czy wykonanie testu z 10% wodorotlenkiem potasu (test aminowy), którego dodatni wynik, w postaci rybiego zapachu, jest jednym z punktów rozpoznania bakteryjnej waginozy wg kryteriów Amsela.

Infekcje dróg rodnych, jako jedne z powszechnie występujących i uciążliwych chorób kobiecych, wymagają szczególnej uwagi, rozpoznania i skutecznego leczenia. Dzięki licznym i powszechnie dostępnym metodom diagnostycznym, często jedynie od samej kobiety zależy, jak szybko uda się ona po odpowiednią pomoc.

lek. med. Katarzyna Urban

Piśmiennictwo:
Położnictwo i ginekologia, pod red. Grzegorza H. Bręborowicza, PZWL, Warszawa 2007.
G. Virella, Mikrobiologia i choroby zakaźne, Wydanie I pod red. Piotra B. Heczko, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2000.
Zakażenia w położnictwie i ginekologii, pod red. T. Niemca, Tom 1, Via Medica, Gdańsk 2009.
Zakażenia w położnictwie i ginekologii, pod red. T. Niemca, Tom 2, Via Medica, Gdańsk 2010.